43/4/A/2005

POSTANOWIENIE

z dnia 5 kwietnia 2005 r.

Sygn. akt K 43/01

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Safjan - przewodniczący

Jerzy Ciemniewski - II sprawozdawca

Teresa Dębowska-Romanowska

Marian Grzybowski

Adam Jamróz

Wiesław Johann

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska

Ewa Łętowska

Marek Mazurkiewicz

Andrzej Mączyński

Janusz Niemcewicz

Jerzy Stępień

Marian Zdyb

Bohdan Zdziennicki - I sprawozdawca,

po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 kwietnia 2005 r., sprawy z wniosku Federacji Związków Pracodawców Zakładów Opieki Zdrowotnej o wyjaśnienie wątpliwości co do treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 grudnia 2002 r. (Dz. U. z 2003 r. Nr 1, poz. 14) w zakresie, który z podmiotów systemu finansów publicznych ponosi współodpowiedzialność za wykonanie art. 4a ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2 ze zm.),

p o s t a n a w i a:

odmówić wyjaśnienia treści wyroku z dnia 18 grudnia 2002 r. sygn. akt K 43/01 (Dz. U. z 2003 r. Nr 1, poz. 14), w określonej przez wnioskodawcę kwestii, ponieważ wskazanie podmiotów systemu finansów publicznych ponoszących współodpowiedzialność za wykonanie art. 4a ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2 i Nr 43, poz. 221, z 1997 r. Nr 121, poz. 770, z 1998 r. Nr 162, poz. 1112 oraz z 2001 r. Nr 5, poz. 45 i Nr 100, poz. 1080) wykracza poza zakres wyjaśnienia wątpliwości co do treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego na podstawie art. 74 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638 oraz z 2001 r. Nr 98, poz. 1070).

UZASADNIENIE:

I

1. Po rozpoznaniu, na rozprawie z 18 grudnia 2002 r., wniosku Federacji Związków Pracodawców Zakładów Opieki Zdrowotnej Rzeczypospolitej Polskiej, pytania prawnego Sądu Rejonowego - Sądu Pracy w Chełmie oraz wniosku Federacji Związków Pracodawców Zakładów Opieki Zdrowotnej, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że: 1) art. 4a ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2 i Nr 43, poz. 221, z 1997 r. Nr 121, poz. 770, z 1998 r. Nr 162, poz. 1112 oraz z 2001 r. Nr 5, poz. 45 i Nr 100, poz. 1080) rozumiany jako tworzący współodpowiedzialność systemu finansów publicznych za jego wykonanie: a) jest zgodny z art. 2, art. 7 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, b) nie jest niezgodny z art. 20 Konstytucji; 2) art. 3 ustawy z dnia 22 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw i ustawy o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz. 45) jest zgodny z art. 2 i art. 7 Konstytucji.

Federacja Związków Pracodawców Zakładów Opieki Zdrowotnej, będąca jednym z uczestników postępowania, wystąpiła, na podstawie art. 74 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), z wnioskiem o rozstrzygnięcie wątpliwości co do treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 grudnia 2002 r. (sygn. K 43/01) w zakresie: który z podmiotów systemu finansów publicznych ponosi współodpowiedzialność za wykonanie art. 4a ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2 ze zm.).

W uzasadnieniu wnioskodawca podniósł, że sentencja wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 grudnia 2002 r. „powoduje rozbieżności w stosowaniu tego orzeczenia w działalności organów państwowych, a w szczególności w orzecznictwie sądów powszechnych”. Trybunał posłużył się określeniem „współodpowiedzialność systemu finansów publicznych”. Zdaniem wnioskodawcy zachodzi wątpliwość, czy „system finansów publicznych” jest tożsamy znaczeniowo z pojęciem sektora finansów publicznych, występującym jako zwrot ustawowo zdefiniowany w ustawie z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148 ze zm.). W szczególności zachodzi wątpliwość, które z podmiotów sektora finansów publicznych - poza samodzielnymi publicznymi zakładami opieki zdrowotnej, ponoszącymi odpowiedzialność względem swoich pracowników - powinny partycypować w kosztach ustawowo gwarantowanego przyrostu wynagrodzeń, ponosząc współodpowiedzialność za realizację postanowień art. 4a ustawy z 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw. Wnioskodawca wskazał przy tym na rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego, co uzasadnia - w opinii Federacji - celowość wyjaśnienia treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 grudnia 2002 r.

II

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Federacja Związków Pracodawców Zakładów Opieki Zdrowotnej była jednym z wnioskodawców i uczestnikiem postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie o zbadanie zgodności art. 4a ust. 1 i 2 w związku z art. 2 pkt 1 ustawy z 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw z art. 2, art. 20, art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji i wobec tego jest legitymowana do wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego w trybie art. 74 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym z wnioskiem o wyjaśnienie wątpliwości co do treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 grudnia 2002 r. w sprawie o sygn. K 43/01.

2. Federacja Związków Pracodawców Zakładów Opieki Zdrowotnej wnosi o rozstrzygnięcie wątpliwości dotyczącej treści wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 grudnia 2002 r. w sprawie o sygn. K 43/01 w zakresie, który z podmiotów systemu finansów publicznych ponosi współodpowiedzialność za wykonanie art. 4a ustawy z 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw.

Na wstępie należy przypomnieć, że podstawową zasadą, na której opiera się orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego jest domniemanie zgodności ustawy z Konstytucją. W sprawie o zbadanie zgodności z art. 2, art. 7, art. 20 i art. 32 Konstytucji art. 4a ustawy z 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw Trybunał Konstytucyjny rozważył, czy z punktu widzenia zgodności z Konstytucją przeważające znaczenie mają wartości ujęte w formule zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, czy wartości związane z wymogiem poprawnej legislacji. Trybunał stanął na stanowisku, że w demokratycznym państwie prawnym niedopuszczalne jest uznanie za niezgodne z Konstytucją zobowiązań wobec pracowników, które przyjęte zostały w trybie ustawowym, nawet wówczas gdy sposób ich określenia nie odpowiada w pełni zasadom poprawnej legislacji. Trybunał stwierdził, że art. 4a ustawy tworzy współodpowiedzialność systemu finansów publicznych za jego wykonanie. Pojęcie systemu finansów publicznych nie jest w rozumieniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego pojęciem znaczeniowo tożsamym z pojęciem sektora finansów publicznych zdefiniowanym w ustawie z 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych, lecz jest ukształtowane na gruncie treści art. 68 Konstytucji tworzącego obowiązek władzy publicznej zapewnienia dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych.

Trybunał Konstytucyjny w sprawie o sygn. K 43/01 rozstrzygał w kwestii zgodności z Konstytucją przepisu ustawowego uprawniającego pracowników samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej do określonej podwyżki wynagrodzeń. Stwierdzając współodpowiedzialność systemu finansów publicznych za następstwa tego rozstrzygnięcia, Trybunał odnosił tę współodpowiedzialność do konstytucyjnych obowiązków władzy publicznej w zakresie ochrony zdrowia. Innymi słowy wskazywał, że publiczne środki, które są lub powinny być przeznaczone na opiekę zdrowotną, winny zapewniać realizację zobowiązań wynikających z poddanego ocenie przepisu ustawy.

Wyrok Trybunał Konstytucyjnego w przedmiotowej sprawie nie odniósł się ani do form organizacyjnych, w których działa system finansowania publicznej służby zdrowia, ani do kryteriów ustalania stopnia współodpowiedzialności za te zobowiązania.

Dlatego wyjaśnienie treści wyroku w zakresie, o który wnosi wnioskodawca wykraczałoby poza ramy wykładni wyroku, w jakich Trybunał Konstytucyjny upoważniony jest do działania na podstawie art. 74 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym.

Kwestie, o których wyjaśnienie wnosi wnioskodawca, rozstrzygane są na gruncie obowiązującego ustawodawstwa przez sądy powszechne. Wskazana przez wnioskodawcę niejednolitość orzecznictwa sądowego może być usuwana właściwymi dla tego sądownictwa środkami prawnymi.

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.

3