13/1/B/2006

POSTANOWIENIE

z dnia 14 marca 2005 r.

Sygn. akt Ts 189/04

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jerzy Ciemniewski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Elektrowni „Połaniec” S.A. Grupa Electrabel (w Połańcu) w sprawie zgodności:

§ 2 ust. 3 lit. c zarządzenia Ministra Przemysłu z dnia 16 września 1988 r. w sprawie szczegółowych zasad eksploatacji sieci cieplnych (M. P. Nr 29, poz. 261) z art. 21 i art. 64 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 25 października 2004 r. pełnomocnik skarżącej Spółki zarzucił § 2 ust. 3 lit. c zarządzenia Ministra Przemysłu z dnia 16 września 1988 r. w sprawie szczegółowych zasad eksploatacji sieci cieplnych (M. P. Nr 29, poz. 261) sprzeczność z wyrażoną w art. 17 Konstytucji z 22 lipca 1952 r. oraz w art. 21 Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r. zasadą ochrony własności, wyrażającą się w nieuzasadnionej ważnymi względami społecznymi ingerencji w prawo własności.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w oparciu o następujący stan faktyczny i prawny. Spółdzielnia Mieszkaniowa „Połaniec” wystąpiła z pozwem o ustalenie, że w wyniku zawartej umowy sprzedaży nieruchomości budynkowej nie nabyła od skarżącej węzła cieplnego znajdującego się w sprzedanym jej budynku, który wchodzi, zgodnie z art. 49 k.c., w skład przedsiębiorstwa pozwanego. Wyrokiem z 10 lutego 2004 r. (sygn. akt V GC 247/02) Sąd Rejonowy - Sąd Gospodarczy w Kielcach ustalił, że węzeł cieplny nie przeszedł na własność powoda. Orzeczenie to zostało utrzymane w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Kielcach - Wydział VII Gospodarczy z 30 czerwca 2004 r. (sygn. akt VII Ga 35/4).

Wskazane powyżej rozstrzygnięcia zostały, w ocenie skarżącej Spółki, wydane w oparciu o zaskarżony przepis, który definiuje pojęcie „sieci cieplnej”, obejmując nim także „węzły cieplne”. Uzasadniając niekonstytucyjność kwestionowanej regulacji skarżąca odwołuje się do zasady numerus clausus, która dotyczy praw rzeczowych nie tylko w zakresie ich treści, ale także w zakresie sposobów ich powstawania, zmiany i wygaśnięcia. Zgodnie z art. 49 k.c. urządzenia służące do odprowadzania ciepła nie należą do części składowych gruntu lub budynku, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Zaskarżony przepis, będąc jednym z przepisów, które określają przedmioty wchodzące w skład przedsiębiorstwa, czyni to, w ocenie skarżącej, zbyt szeroko, aby pozostać zgodnym z konstytucyjnym wzorcem poszanowania i ochrony własności. Rozszerzenie wyłączenia tych elementów sieci cieplnej spod własności odbiorców czy podmiotów, na których nieruchomościach się one znajdują, na takie urządzenia, które są ściśle związane z korzystaniem z energii przez jednego odbiorcę i wewnątrz jego obiektu odbiorczego, stanowi, zdaniem skarżącej, nieuzasadnione naruszenie prawa własności odbiorców energii i przedsiębiorstw energetycznych.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 22 listopada 2004 r. wezwano skarżącą do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej poprzez m.in. wskazanie, jakie prawa lub wolności konstytucyjne przysługujące skarżącej Elektrowni zostały naruszone poprzez wydanie wskazanego w skardze rozstrzygnięcia oraz określenie sposobu tego naruszenia, a także podanie daty doręczenia wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach - Wydział VII Gospodarczy z 30 czerwca 2004 r. (sygn. akt VII Ga 35/4).

W nadesłanym w celu wykonania zarządzenia sędziego TK piśmie procesowym skarżąca wskazała na naruszenie prawa własności rozumianego jako wolność bycia lub niebycia właścicielem. W ocenie skarżącej można przypisać podmiotowi, że jest właścicielem bez jego woli lub wbrew jego woli, tylko wtedy kiedy przepisy ustawy czynią podmiot właścicielem. Żaden organ państwowy nie może jednak swoją decyzją, orzeczeniem czy zarządzeniem zmuszać podmiot prawa cywilnego, aby był właścicielem, jak to miało miejsce w jej sprawie. W dalszej kolejności wykazuje się, iż: „bez podstawy prawnej przewidzianej w ustawie podjęta została próba <> skarżącej prawa własności i to wbrew jej woli”. Takie działanie naruszyło także, zdaniem skarżącej, inne jej prawa majątkowe, jako że na Elektrownię został nałożony obowiązek ponoszenia kosztów eksploatacji urządzenia, które winny obciążać właściciela budynku. Skarżąca wskazała także, iż wyrok w Sądu Okręgowego w Kielcach - Wydział VII Gospodarczy z 30 czerwca 2004 r. (sygn. akt VII Ga 35/4) został jej doręczony 29 lipca 2004 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony konstytucyjnych praw lub wolności, którego wniesienie wymaga spełnienia szeregu przesłanek wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.); dalej: ustawa o TK. Z istoty skargi konstytucyjnej wynika konieczność wskazania przez skarżącego we wnoszonej skardze wolności lub prawa konstytucyjnego, do którego naruszenia doszło poprzez wydanie ostatecznego rozstrzygnięcia w oparciu o kwestionowaną regulację oraz określenie sposobu tego naruszenia. Dopiero bowiem uprawdopodobnienie przez skarżącego, iż konsekwencję wydania na podstawie zaskarżonego przepisu „ostatecznego rozstrzygnięcia” w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji stanowiło naruszenie przysługujących mu wolności lub praw konstytucyjnych, pozwala na uznanie go za legitymowanego do wniesienia skargi konstytucyjnej. W przypadku, w którym pomimo wezwania do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej nie zostanie wskazana konstytucyjna wolność lub prawo o charakterze podmiotowym albo nie zostanie określony sposób jego naruszenia, lub też gdy zarzut naruszenia przez zaskarżony przepis wskazanego w skardze prawa zostanie uznany za oczywiście bezzasadny, Trybunał Konstytucyjny, działając w oparciu o art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, wydaje postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

W skardze stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania skarżąca wywodzi, iż wydanie wskazanych w skardze rozstrzygnięć doprowadziło do naruszenia konstytucyjnego prawa własności, poprzez uczynienie jej właścicielem węzła cieplnego, pomimo braku podstawy prawnej o randze co najmniej ustawy. Tak sformułowany zarzut jest oczywiście bezzasadny, przede wszystkim z tego względu, iż uzasadnienia wydanych w sprawie rozstrzygnięć wskazują jednoznacznie, że to wykładnia przepisów kodeksu cywilnego, jako jedynych, które wyznaczają granicę pomiędzy częścią składową przedsiębiorstwa i częścią składową nieruchomości, doprowadziła orzekające organy do konkluzji, iż własność spornego urządzenia przysługuje skarżącej. Zgodnie z art. 49 k.c. urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania wody, pary, gazu, prądu elektrycznego oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych gruntu lub budynku, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa lub zakładu. Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego (a także na uchwałę TK z 4 grudnia 1991 r., sygn. W. 4/91, OTK w 1991 r., poz. 22) Sąd Okręgowy wskazał, iż przesłanka z art. 49 jest spełniona, jeżeli urządzenie, o jakim mowa w tym przepisie jest fizycznie lub funkcjonalnie powiązane z przedsiębiorstwem realizującym te cele. W ocenie sądu orzekającego, taki związek funkcjonalny zachodzi pomiędzy węzłami ciepłowniczymi a przedsiębiorstwem energetycznym. Przyjęcie zatem, iż węzeł ciepłowniczy stanowi część składową przedsiębiorstwa, a w konsekwencji jest własnością skarżącej, a zatem jak ona twierdzi - „wmuszenie” jej prawa własności, znajduje swoje uzasadnienie w treści ustawy. Mając zatem na względzie, iż w uzasadnieniu podniesionych w skardze zarzutów naruszenia prawa własności skarżąca odwoływała się przede wszystkim do braku ustawowej podstawy dla „uczynienia” jej właścicielem spornego mienia, uznać należy dokonane powyżej ustalenie za argument wskazujący na oczywistą bezzasadność zarzutów skierowanych przeciwko zaskarżonej regulacji.

Biorąc powyższe pod uwagę, należało orzec jak w sentencji.