313

POSTANOWIENIE

z dnia 14 września 2004 r.

Sygn. akt Ts 74/04

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Dębowska-Romanowska,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej gminy Ryki w sprawie zgodności:

§ 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 221, poz. 2193) z art. 88 ust. 1 w związku z art. 88 ust. 2 oraz art. 165 ust. 1 zd. 2 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej gminy Ryki z 27 marca 2004 r. zarzucono, iż § 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 221, poz. 2193) jest niezgodny z art. 88 ust. 1 w związku z art. 88 ust. 2 oraz art. 165 ust. 1 zd. 2 Konstytucji.

Skarżąca gmina zarzuciła, iż kwestionowany przepis przewiduje vacatio legis niezgodne z wymogami konstytucyjnymi, to znaczy z naruszeniem ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. Nr 62, poz. 718 ze zm.). Zbyt krótkie vacatio legis spowodowało, iż stosowny Dziennik Ustaw nie dotarł na czas do odbiorców, uniemożliwiając tym samym dochowanie przewidzianych w rozporządzeniu wymogów związanych z opłaceniem wpisu stałego od skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Doprowadziło to w konsekwencji do odrzucenia skargi złożonej przez gminę Ryki, a tym samym zamknęło drogę do merytorycznego rozpoznania sprawy przez sąd.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przesłanką wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego ze skargą konstytucyjną jest naruszenia praw lub wolności określonych w Konstytucji. Przepis ten został umieszczony w rozdziale II Konstytucji, odnoszącym się do wolności, praw i obowiązków człowieka i obywatela. Musi to rzutować na charakter i funkcję instytucji skargi konstytucyjnej, która stanowi środek ochrony konstytucyjnych praw i wolności przysługujących jednostce. Inne podmioty, w tym osoby prawne, mogą występować ze skarga konstytucyjną tylko w tym zakresie, w jakim przysługujące im prawa stanowią emanację podmiotowych praw i wolności jednostki chronionych konstytucyjnie.

Instytucja skargi konstytucyjnej nie stanowi więc powszechnie dostępnego środka, który przysługuje wszystkim pomiotom posiadającym przymiot osobowości prawnej. Dotyczy to w szczególności organów władzy publicznej, którym co prawda w obrocie przysługuje osobowość prawna, ale nie korzystają one nawet z pochodnej ochrony praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym zagwarantowanej jednostce. Funkcjonowanie organów władzy publicznej nie stanowi bowiem bezpośredniego sposobu realizacji praw lub wolności indywidualnych. Z faktu więc, że przysługuje im osobowość prawna, nie można wyprowadzać automatycznie wniosku, iż mogą korzystać z instytucji skargi konstytucyjnej.

Zgodnie z art. 16 ust. 2 Konstytucji samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługujące samorządowi terytorialnemu kompetencje, nawet jeżeli uzyskują gwarancje konstytucyjne (por. art. 163 i n. Konstytucji) nie mają charakteru praw lub wolności, których ochronę można realizować za pomocą instytucji skargi konstytucyjnej. Wniosek ten jest tym bardziej zasadny, iż Konstytucja w art. 191 ust. 1 pkt 3 przewiduje dla jednostek samorządu terytorialnego możliwość wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją aktu normatywnego dotyczącego spraw objętych zakresem działania tej jednostki. Przepis ten ustanawia więc szczególny środek ochrony kompetencji i praw samorządu terytorialnego. Dopuszczalność równoległego korzystania przez organy samorządu z instytucji skargi konstytucyjnej w celu ochrony tych praw i kompetencji podważałaby założenie racjonalności ustawodawcy konstytucyjnego i mogłaby stanowić sposób obejścia uregulowań dotyczących trybu występowania z wnioskiem, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji RP.

Także komentatorzy regulacji konstytucyjnych podkreślają, iż w zakresie użytego w art. 79 ust. 1 Konstytucji pojęcia „każdy” nie mieszczą się organy władzy publicznej, w tym organy samorządu terytorialnego por.: (Zakres podmiotowy i podstawa skargi konstytucyjnej [w:] Skarga konstytucyjna, red. J. Trzciński, Warszawa 2000, s. 53, Z. Czeszejko-Sochacki, Skarga konstytucyjna w prawie polskim, „Przegląd Sejmowy” 1998, nr 1, s. 41, przyp. 35).

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, należało orzec jak w sentencji.