Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie z dnia 2004-09-14 - Ts 15/04
Repertorium:Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania skarg konstytucyjnych podlegających wstępnemu rozpoznaniu.
Sygnatura:Ts 15/04
Tytuł:Postanowienie z dnia 2004-09-14
Publikacja w Z.U.Z.U. 2004 / 5B / 284

284

POSTANOWIENIE

z dnia 14 września 2004 r.

Sygn. akt Ts 15/04

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Dębowska-Romanowska,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Janusza Grabowskiego w sprawie zgodności:

art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414 ze zm.) z art. 67 ust. 2 oraz art. 89 ust. 1 pkt 4 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 29 stycznia 2004 r. skarżący zakwestionował zgodność z Konstytucją art. 31 ust. 1 ustawy z 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (dalej: ustawa). Zaskarżony przepis przewiduje, że osobom i rodzinom, których dochód nie przekracza kryterium ustalonego zgodnie z ustawą, a dochody oraz posiadane zasoby pieniężne nie wystarczają na zaspokojenie ich niezbędnych potrzeb, może być przyznany zasiłek okresowy z pomocy społecznej. Jednocześnie ustawodawca zawarł w zaskarżonym przepisie przykładowe wyliczenie okoliczności uzasadniających przyznanie takiego zasiłku.

Skarga konstytucyjna sformułowana została w związku z następującą sprawą. Decyzją z 15 marca 2002 r. (nr MOPS 8123-211/2002) Kierownik Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Chełmnie odmówił skarżącemu przyznania świadczenia pomocy społecznej w formie zasiłku celowego. Jako podstawa prawna decyzji powołany został m.in. zaskarżony przepis ustawy, zaś w uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ administracji stwierdził, że o negatywnym załatwieniu sprawy skarżącego przesądziła fatalna sytuacja finansowa Ośrodka, która nie pozwala nawet na zrealizowanie przewidzianych w ustawie świadczeń o charakterze obligatoryjnym. Powyższe rozstrzygnięcie zostało utrzymane w mocy decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Toruniu z 11 kwietnia 2002 r. (sygn. akt SKO-12-1/Che/02). Organ odwoławczy stwierdził, że wprawdzie skarżący spełnia określone w ustawie warunki uprawniające do ubiegania się o zasiłek bezzwrotny, jednakże udokumentowany przez MOPS brak środków finansowych na realizację zadań pomocy społecznej może stanowić podstawę do odmowy przyznania skarżącemu wnioskowanego świadczenia. Skarga skarżącego na tę decyzję została oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6 sierpnia 2003 r. (sygn. akt II SA/Gd 1178/02). W uzasadnieniu orzeczenia sąd podkreślił, że przewidziana w art. 31 ust. 1 ustawy forma pomocy nie jest obligatoryjna, lecz uzależniona od uznania organu. Oznacza to w konsekwencji, iż decyzja o przyznaniu zasiłku uzależniona jest nie tylko od spełnienia przez wnioskodawcę określonych w ustawie warunków, ale także od ilości środków finansowych, będących w dyspozycji organu pomocy społecznej. Natomiast środki finansowe przeznaczone na cele pomocy społecznej są limitowane przez właściwego wojewodę, stosownie do przepisów ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym.

W ocenie skarżącego kwestionowany przepis ustawy prowadzi do niezgodnego z Konstytucją zróżnicowania praw obywateli w zakresie zabezpieczenia społecznego. Jego zdaniem, skoro art. 67 ust. 2 Konstytucji postanawia o prawie do zabezpieczenia społecznego, nie określając jednocześnie form pomocy państwa w tym zakresie, to tym samym gwarantuje on wszelkie formy takiego zabezpieczenia. Organy władzy publicznej winny - stosownie do postanowień Konwencji Nr 102 Międzynarodowej Organizacji Pracy - podjąć wszelkie wysiłki dla podnoszenia poziomu życia i gwarantowania dobrobytu społecznego.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 19 lutego 2004 r. wezwano pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej, m.in. przez wskazanie, jakie konstytucyjne wolności i prawa skarżącego i w jaki sposób - jego zdaniem - zostały naruszone przez zakwestionowany przepis ustawy.

W piśmie pełnomocnika skarżącego z 1 marca 2004 r. ponownie wskazano na naruszenie art. 67 ust. 2 Konstytucji oraz uzupełniono wzorzec kontroli zaskarżonego przepisu o art. 89 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Uzasadniając postawiony zarzut skarżący, ponownie podnosi, że pomimo gwarancji konstytucyjnych został pozbawiony prawa do podstawowego zabezpieczenia społecznego, pomimo że jest osobą pozostającą bez pracy nie z własnej woli. Jego zdaniem, uznaniowość przepisu art. 31 ust. 1 ustawy pozostaje w sprzeczności z prawem wyrażonym w art. 67 ust. 2 Konstytucji, korzystanie z którego nie może być uzależnione od ilości środków znajdujących się w dyspozycji organów pomocy społecznej. Zadaniem władz publicznych jest takie dysponowanie tymi środkami, aby w sytuacji, w jakiej znalazł się skarżący, organy te mogły swobodnie i adekwatnie do potrzeb udzielać pomocy, a tym samym spełniać gwarancje konstytucyjne. W piśmie pełnomocnika skarżącego nie zawarto natomiast bliższego uzasadnienia zarzutu naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, który służy usuwaniu z systemu prawnego przepisów ustaw lub innych aktów normatywnych, stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej. Zasady korzystania z tego środka prawnego precyzuje ustawa z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. W art. 47 ust. 1 pkt 2 tej ustawy, prawodawca nałożył na występującego ze skargą konstytucyjną obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób - jego zdaniem - zostały naruszone przez zakwestionowane unormowanie. Prawidłowe wypełnienie powyższego obowiązku przez skarżącego odgrywa w postępowaniu inicjowanym skargą konstytucyjną bardzo istotną rolę. Po pierwsze, umożliwia zweryfikowanie legitymacji skarżącego do kierowania skargi konstytucyjnej. Podmiotem uprawnionym do korzystania ze skargi jest bowiem wyłącznie ten, czyje konstytucyjne wolności lub prawa doznały rzeczywistego i bezpośredniego naruszenia wskutek zastosowania kwestionowanej regulacji ustawy lub innego aktu normatywnego. Obowiązkiem skarżącego jest przy tym nie tylko wskazanie określonego rodzaju naruszonego prawa lub wolności, ale również sformułowanie argumentów, które mogłyby uprawdopodobnić postawiony zarzut niekonstytucyjności kwestionowanych przepisów. Po drugie, właściwe doprecyzowanie przez skarżącego konstytucyjnego wzorca kontroli zaskarżonych unormowań wyznacza niezbędne granice rozpoznania skargi konstytucyjnej. Zgodnie bowiem z treścią art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, orzekając w przedmiocie skargi konstytucyjnej, Trybunał jest związany jej granicami.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, w przypadku analizowanej skargi konstytucyjnej nie doszło do należytego wypełnienia przez skarżącego opisanego wyżej obowiązku. W odniesieniu do art. 67 ust. 2 Konstytucji stwierdzić należy, że argumentacja skargi konstytucyjnej opiera się na niewłaściwej interpretacji tego przepisu. W ujęciu skarżącego z treści art. 67 ust. 2 Konstytucji wynikać ma - gwarantowane przez ustawę zasadniczą - podmiotowe prawo osób, pozostających bez pracy nie ze swojej winy, do wszelkiego rodzaju świadczeń w zakresie pomocy społecznej, które przewidziane są w ustawie zwykłej. Także i tych, których przyznanie nie jest - w świetle ustawy - obligatoryjne, lecz zależy od uznania organu administracji publicznej. Stwierdzić w związku z tym należy, że powyższe rozumienie unormowania konstytucyjnego nie jest prawidłowe. Kwestia potraktowania art. 67 ust. 2 Konstytucji za wzorzec kontroli przepisów kwestionowanych za pomocą skargi konstytucyjnej znalazła już swój wyraz w dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Zgodnie z nim, z art. 67 ust. 2 Konstytucji nie można wyprowadzić konstytucyjnego prawa do jakiejkolwiek konkretnej postaci świadczenia na rzecz osób bezrobotnych. Zawarte w tym przepisie odesłanie do regulacji ustawowej nie pozostawia bowiem wątpliwości co do tego, że zakres i forma realizacji rozważanego prawa konstytucyjnego została przekazana do rozstrzygnięcia ustawodawcy, a więc jest regulowana na poziomie ustawy zwykłej. Ze wskazanego w skardze konstytucyjnej przepisu Konstytucji nie da się więc wyprowadzić żadnych wskazań co do tego, wedle jakich przesłanek i na jakim poziomie ustawodawca zwykły ma uregulować poszczególne postaci pomocy dla osób pozostających bez pracy (zob. postanowienie TK z 3 grudnia 2003 r., sygn. akt Ts 78/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 244). W art. 67 ust. 2 Konstytucji nie można tym bardziej upatrywać gwarancji dla jego adresatów do uzyskania każdej formy świadczenia (przyznawanego obligatoryjnie lub fakultatywnie) przewidzianego w ustawie zwykłej.

Należy ponadto zauważyć, że uzasadnienie skargi konstytucyjnej koncentruje się na problemie niedopuszczalności uzasadniania odmowy przyznania świadczenia wnioskowanego przez skarżącego złą sytuacją finansową organów pomocy społecznej. Trzeba w związku z tym podkreślić, że zarzut takiej treści wiązać należy w pierwszym rzędzie z negatywną oceną działań organizatorskich podejmowanych przez organy władzy publicznej, których podstawą są unormowania dotyczące sposobu dysponowania środkami finansowymi przeznaczonymi na świadczenia w zakresie pomocy społecznej. Jak to wskazano w uzasadnieniu wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego podjętego w sprawie skarżącego, unormowań tych poszukiwać należy jednakże nie w przepisach zaskarżonej ustawy, ale w ustawach kształtujących mechanizmy finansowania zadań organów pomocy społecznej. Tych zaś skarżący nie uczynił przedmiotem niniejszej skargi konstytucyjnej.

Wymogu wskazania konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego naruszonych kwestionowanym przepisem ustawy nie spełnia tym bardziej odwołanie się do treści art. 89 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Niezależnie od okoliczności, że przywołaniu tego przepisu nie towarzyszyło jakiekolwiek uzasadnianie sformułowanego zarzutu, stwierdzić należy, że nie wyraża on żadnego prawa podmiotowego, którego ochrony można by dochodzić w postępowaniu inicjowanym skargą konstytucyjną.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.

3

Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
Ts 93/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-02
 
Z.U. 2012 / 1B / 132
Ts 93/11   Postanowienie z dnia 2011-07-04
 
Z.U. 2012 / 1B / 131
Ts 9/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-15
 
Z.U. 2012 / 1B / 107
Ts 9/11   Postanowienie z dnia 2011-04-14
 
Z.U. 2012 / 1B / 106
Ts 85/11   Postanowienie z dnia 2011-12-05
 
Z.U. 2012 / 1B / 130
  • Adres publikacyjny: