111/3B/2005

POSTANOWIENIE

z dnia 7 września 2004 r.

Sygn. akt Ts 95/04

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marka Czerkasa w sprawie zgodności:

1) art. 83 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.);

2) art. 196 w związku z art. 211 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.)

z art. 45 ust. 1, art. 175 oraz art. 180 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Marka Czerkasa z 29 kwietnia 2004 r. zarzucono, że art. 83 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) oraz art. 196 w związku z art. 211 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) są niezgodne z art. 45 ust. 1, art. 175 oraz art. 180 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżący wskazał, że uchwałą Sądu Dyscyplinarnego w Warszawie z 23 listopada 2000 r. (sygn. akt SD 43/00) został zawieszony w czynnościach służbowych sędziego. Rozstrzygnięcie to zostało utrzymane w mocy uchwałą Wyższego Sądu Dyscyplinarnego z 19 czerwca 2001 r. (sygn. akt WSD 3/01). W dniu 19 lutego 2002 r. Sąd Dyscyplinarny wszczął postępowanie dyscyplinarne wobec skarżącego, które zostało następnie umorzone postanowieniem tegoż sądu z 19 listopada 2003 r. na skutek upływu terminu przedawnienia. Na postanowienie Sądu Dyscyplinarnego zażalenie złożył zastępca rzecznika dyscyplinarnego, jednak Wyższy Sąd Dyscyplinarny postanowieniem z 3 lutego 2004 r. utrzymał w mocy rozstrzygnięcie Sądu Dyscyplinarnego o umorzeniu postępowania.

Skarżący przyjął za podstawę skargi konstytucyjnej naruszenie „prawa do niemożności zawieszenia w urzędowaniu za wyjątkiem przypadków określonych w ustawie i to wyłącznie na mocy orzeczenia konstytucyjnego sądu”. Prawo to skarżący wywodzi z treści art. 180 ust. 2 Konstytucji. Ponadto skarżący stwierdził, że doszło do naruszenia przysługującego mu prawa do sądu.

Skarżący zarzucił, że ani Sąd Dyscyplinarny, ani Wyższy Sąd Dyscyplinarny nie mają charakteru sądów, o których mówi art. 175 Konstytucji. Przepis ten zastrzega sprawowanie wymiaru sprawiedliwości do wyłącznej kompetencji Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych oraz sądów wojskowych. Skoro zaś rozstrzyganie w sprawach dyscyplinarnych ma charakter wymiaru sprawiedliwości, to możliwość wydawania orzeczeń dyscyplinarnych przez organy niewymienione w art. 175 Konstytucji stanowi naruszenie tego przepisu.

Skarżący podniósł ponadto, że zawieszenie sędziego w czynnościach możliwe jest na gruncie art. 180 ust. 2 Konstytucji wyłącznie na podstawie orzeczenia sądu, przy czym chodzi o sąd w rozumieniu art. 175 ust. 1 Konstytucji, który nie wymienia sądów dyscyplinarnych. Sprzeczne zatem z Konstytucją jest pozostawienie tej kompetencji Sądowi Dyscyplinarnemu i Wyższemu Sądowi Dyscyplinarnemu, co przewidują zakwestionowane w skardze konstytucyjnej regulacje prawne. Zdaniem skarżącego, nie ma w tym przypadku znaczenia deklaracja przyjęta przez ustawodawcę w art. 196 ustawy z 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, zgodnie z którą zarówno Sąd Dyscyplinarny, jak i Wyższy Sąd Dyscyplinarny należy traktować jako sądy powszechne. Skarżący zarzucił, że sądy dyscyplinarne powołane na podstawie ustawy z 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych nie spełniają wymogów organizacyjnych cechujących sądy powszechne. Ponadto orzekają w nich sędziowie różnych sądów, w tym sądów wojskowych, co w przypadku sądów powszechnych jest wykluczone.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wykazanie przez skarżącego, że wskazane przez niego ostateczne orzeczenia odnoszą się do przysługujących mu praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przyjęcie za jedną z podstaw niniejszej skargi konstytucyjnej naruszenia art. 180 ust. 2 Konstytucji nie spełnia tego warunku. Przepis ten określając gwarancję niezawisłości sędziowskiej ma charakter zasady ustrojowej, nie stanowi natomiast źródła praw lub wolności o charakterze podmiotowym. Nieusuwalność sędziego z zajmowanego stanowiska nie jest bowiem przywilejem osobistym, przysługującym temu, kto urząd taki sprawuje, ale stanowi gwarancję prawidłowego funkcjonowania organów wymiaru sprawiedliwości. Podstawą skargi konstytucyjnej, jako indywidualnego środka ochrony praw lub wolności konstytucyjnych, może być wyłącznie naruszenie takiego prawa lub wolności, które mają charakter podmiotowy, przysługując osobie, która na prawo takie lub wolność się powołuje.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził ponadto, że nie może stanowić samodzielnej podstawy skargi konstytucyjnej wydana przez Sąd Dyscyplinarny 23 listopada 2000 r. uchwała o zawieszeniu skarżącego w czynnościach służbowych. Uchwała ta stała się bowiem prawomocna z chwilą doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego z 19 czerwca 2001 r., który - nie przychylając się do zażalenia skarżącego - utrzymał ją w mocy. Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) formalnym warunkiem dopuszczalności merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest jej złożenie w terminie trzech miesięcy od daty doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Biorąc pod uwagę, że skarga konstytucyjna została złożona 29 kwietnia 2004 r., za jej podstawę nie można było przyjąć ostatecznego orzeczenia, którego treść skarżący poznał jeszcze w 2001 r.

W skardze konstytucyjnej będącej przedmiotem niniejszego rozpoznania wskazano także na postanowienie Sądu Dyscyplinarnego z 19 listopada 2003 r., utrzymane w mocy postanowieniem Wyższego Sądu Dyscyplinarnego z 3 lutego 2004 r. Także jednak i w tym wypadku nie zostały spełnione wszystkie warunki dopuszczalności merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej. W szczególności zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym skarżący jest zobowiązany przed złożeniem skargi konstytucyjnej do wyczerpania przysługującej mu drogi prawnej. Jak wynika z akt sprawy, skarżący warunku tego nie spełnił, nie wykorzystał bowiem przysługującego mu środka prawnego w postaci zażalenia na postanowienie Sądu Dyscyplinarnego. To, że zażalenie takie złożył zastępca rzecznika dyscyplinarnego Sądu Apelacyjnego w Lublinie, nie sanuje braku spełnienia przez skarżącego przesłanki dopuszczalności skargi konstytucyjnej. Zgodnie z wyraźnym brzmieniem wspomnianego art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym to sam skarżący ma wykorzystać te środki, które dla obrony praw lub wolności przysługują mu na drodze prawnej. Jeżeli z możliwości takiej nie skorzystał, wyklucza to równocześnie możliwość merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej.

Niezależnie od powyższego należy stwierdzić, że skarżący nie uzasadnił swojego przekonania, iż orzeczenie Sądu Dyscyplinarnego naruszyło jego prawo do sądu. Prawo to nie ma bowiem charakteru abstrakcyjnego, ale odnosi się do konkretnej sprawy, stanowiąc gwarancję ochrony praw lub wolności. Prawo do sądu nie wyklucza podejmowania określonych rozstrzygnięć także przez inne organy, byleby ustawodawca zagwarantował możliwość kontroli tych rozstrzygnięć na drodze sądowej. Skarżący nie sprecyzował, dlaczego postanowienie Sądu Dyscyplinarnego o umorzeniu postępowania powinno stanowić przedmiot kontroli sądowej. Nie wskazał także orzeczenia, w którym odmówiono by mu takiej kontroli.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, należało orzec jak w sentencji.