Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie z dnia 2004-09-06 - Ts 91/04
Repertorium:Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania skarg konstytucyjnych podlegających wstępnemu rozpoznaniu.
Sygnatura:Ts 91/04
Tytuł:Postanowienie z dnia 2004-09-06
Publikacja w Z.U.Z.U. 2005 / 1B / 33

33/1B/2005

POSTANOWIENIE

z dnia 6 września 2004 r.

Sygn. akt Ts 91/04

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Mazurkiewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Adama Włocha w sprawie zgodności:

art. 329 w związku z art. 459 oraz art. 465 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) z art. 38, art. 41, art. 77 ust. 2 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Adama Włocha z 21 kwietnia 2004 r. zarzucono, że art. 329 w związku z art. 459 oraz art. 465 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) jest niezgodny z art. 38, art. 41, art. 77 ust. 2 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji.

Skarżący wskazał, że 16 września 2003 r. jako pokrzywdzony złożył zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. Postanowieniem z 15 listopada 2003 r. prokurator Prokuratury Rejonowej w Tarnobrzegu odmówił wszczęcia postępowania w sprawie, której dotyczyło zawiadomienie skarżącego. Postanowieniem z 1 marca 2004 r. (sygn. akt II Ko1 2/04) Sąd Rejonowy w Tarnobrzegu utrzymał w mocy postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania.

Skarżący zarzucił, że na postanowienie sądu nie przysługuje już zażalenie, jakkolwiek zgodnie z art. 176 ust. 1 Konstytucji postępowanie sądowe powinno być co najmniej dwuinstancyjne. Skarżący podkreślił ponadto, że zgodnie z art. 77 ust. 2 Konstytucji ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw. Tymczasem zakwestionowana przez niego regulacja prawna, wykluczając możliwość złożenia zażalenia na postanowienie sądu utrzymujące w mocy rozstrzygnięcie prokuratora o odmowie wszczęcia postępowania, zamyka mu drogę do dochodzenia swoich praw, w szczególności wykazania, że doszło do naruszenia jego dóbr prawnych przez popełnienie czynu karalnego. Zdaniem skarżącego w efekcie został on pozbawiony ochrony życia, ponieważ popełnione na jego szkodę przestępstwo doprowadziło do wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego. To, że musiał brać w tym postępowaniu, stanowiło także naruszenie wolności skarżącego, co pozostaje w sprzeczności z art. 41 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie ta regulacja prawna, która stanowiła podstawę ostatecznego orzeczenia naruszającego przysługujące skarżącemu prawa lub wolności o charakterze konstytucyjnym. Warunek ten spełniony jest wówczas, gdy kwestionowany w skardze konstytucyjnej akt normatywny determinuje w sensie normatywnym treść orzeczenia przyjętego za podstawę skargi, w tym jego aspekcie, w którym skarżący upatruje naruszenia przysługujących mu praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym.

Niezależnie od powyższego, skarżący musi wskazać konkretne podmiotowe prawa lub wolności o charakterze konstytucyjnym, których naruszenie wiąże z wydaniem przez organ władzy publicznej ostatecznego orzeczenia.

Odnosząc te dwa kryteria do skargi konstytucyjnej będącej przedmiotem wstępnego rozpoznania, należy stwierdzić, że powołany przez skarżącego art. 176 ust. 1 Konstytucji nie stanowi źródła praw lub wolności o charakterze podmiotowym, lecz ma charakter zasady ustrojowej odnoszącej się do organów wymiaru sprawiedliwości. Określa on konstytucyjny model sądownictwa: postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne. Należy przy tym zwrócić uwagę, że zasada wyrażona w art. 176 ust. 1 Konstytucji odnosi się wyłącznie do tych postępowań, w których sprawa od początku rozpoznawana była przez sądy. Poza jej zakresem pozostają natomiast przypadki rozpoznawania przez sąd środków zaskarżenia od orzeczeń wydanych przez organy nie należące do systemu wymiaru sprawiedliwości. Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje w tym zakresie wielokrotnie już wyrażany pogląd, że wynikający z art. 176 ust. 1 Konstytucji obowiązek co najmniej dwuinstancyjnego postępowania odnosi się do przypadków, gdy dana sprawa rozpoznawana była przez sąd w pierwszej instancji. Wykonywane przez sąd w postępowaniu przygotowawczym rozpoznawanie zażaleń na decyzję prokuratora o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego nie ma charakteru merytorycznego orzekania w sprawie. Pełni bowiem wyłącznie funkcje kasacyjne i jest elementem sądowej kontroli nad niektórymi czynnościami tego postępowania. Nie ma więc do takich przypadków zastosowania art. 176 ust. 1 Konstytucji (por. np. wyrok TK z 2 kwietnia 2001 r., sygn. SK 10/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 52; wyrok TK z 8 grudnia 1998 r., sygn. K. 41/97, OTK ZU nr 7/1998, poz. 117; zob. też W. Daszkiewicz, Konstytucyjne prawo do sądu a nowy Kodeks postępowania karnego. Nowa kodyfikacja karna. Kodeks postępowania karnego. Zagadnienia węzłowe, Warszawa 1997, s. 49-50). Konsekwencją takiego stanowiska jest brak sprzeczności pomiędzy art. 176 ust. 1 Konstytucji a regulacjami kodeksu postępowania karnego, które nie przewidują zażalenia na orzeczenie sądu utrzymujące w mocy postanowienie prokuratora o odmowie wszczęcia postępowania.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że oczywiście bezpodstawny jest zarzut skarżącego, jakoby kwestionowane przez niego regulacje prawne zamykały mu sądową drogę dochodzenia naruszonych praw lub wolności. Jak wynika bowiem z treści skargi konstytucyjnej, to właśnie sąd badał zasadność odmowy wszczęcia postępowania w związku z zarzutami przedstawionymi przez skarżącego w zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa. Należy ponadto mieć na uwadze, że z treści art. 77 ust. 2 Konstytucji nie wynika, iż sądowa droga dochodzenia praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym ma mieć dwuinstancyjny charakter. Przepis ten nie determinuje również trybu dochodzenia owych praw lub wolności, w szczególności nie przesądza, że ma ono następować w każdym przypadku na drodze postępowania karnego. Skarżący nie przedstawił żadnych argumentów, z których wynikałoby, że nie może swoich roszczeń dochodzić w procesie cywilnym.

Niezależnie od powyższych okoliczności należy stwierdzić, że treść art. 329 kodeksu postępowania karnego pozostaje bez związku ze sformułowanym w skardze konstytucyjnej zarzutem naruszenia praw i wolności konstytucyjnych. Przepis ten wskazuje bowiem wyłącznie sąd właściwy do rozpoznania zażalenia na postanowienie prokuratora o odmowie wszczęcia postępowania oraz skład tego sądu. Regulacja ta w ogóle nie odnosi się do kwestii dopuszczalności ewentualnego zażalenia na postanowienie sądu.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził także, że zarzuty naruszenia art. 38 oraz art. 41 pozostają bez związku zarówno z treścią orzeczenia przyjętego za podstawę skargi konstytucyjnej, jak i zakwestionowanych w tej skardze regulacji prawnych. Orzeczenie to nie narażało skarżącego na uczestniczenie w procesie karnym, a sam fakt być oskarżonym w takim procesie nie oznacza naruszenia prawnej ochrony życia. W tym zakresie skarga konstytucyjna jest oczywiście bezzasadna.

W tym stanie rzeczy należało orzec, jak w sentencji.

Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
Ts 93/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-02
 
Z.U. 2012 / 1B / 132
Ts 93/11   Postanowienie z dnia 2011-07-04
 
Z.U. 2012 / 1B / 131
Ts 9/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-15
 
Z.U. 2012 / 1B / 107
Ts 9/11   Postanowienie z dnia 2011-04-14
 
Z.U. 2012 / 1B / 106
Ts 85/11   Postanowienie z dnia 2011-12-05
 
Z.U. 2012 / 1B / 130
  • Adres publikacyjny: