11/1/B/2006

POSTANOWIENIE

z dnia 6 września 2004 r.

Sygn. akt Ts 144/04

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Zdyb,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Stanisława Lipińskiego w sprawie zgodności:

art. 26 ust. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 ze zm.) z art. 2 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 5 sierpnia 2004 r. skarżący zarzucił, że art. 26 ust. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 ze zm.) w zakresie, w jakim nie przewiduje ochrony praw nabytych przed wejściem w życie tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji.

Od 24 marca 1993 r. skarżący pobierał rentę z tytułu choroby zawodowej (połowę jej wysokości) w zbiegu z emeryturą, uzyskując przy tym jednocześnie przychody z innych tytułów. W związku z wejściem w życie 1 stycznia 2003 r. zaskarżonego przepisu Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Chełmie decyzją z 29 września 2003 r. (nr 00579043-1/01/PCN) wstrzymał skarżącemu wypłatę renty wypadkowej od 1 listopada 2003 r. z uwagi na osiąganie przez niego innych przychodów. Wniesione od powyższej decyzji odwołanie zostało oddalone przez Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zamościu wyrokiem z 31 grudnia 2003 r. (sygn. akt IV U 2298/03). Od tego orzeczenia skarżący wniósł apelację, która została odrzucona przez Sąd Okręgowy w Zamościu postanowieniem z 17 lutego 2004 r. (sygn. akt IV U 2298/03) ze względu na nieuzupełnienie braków formalnych w ustawowym terminie. Zażalenie na powyższe orzeczenie zostało oddalone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 15 kwietnia 2004 r. (sygn. akt III AUz 44/04), doręczonym skarżącemu 6 maja 2004 r.

Z wydaniem wskazanych powyżej rozstrzygnięć skarżący łączy naruszenie konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego, a także zasad: ochrony zaufania obywateli do państwa i prawa oraz ochrony praw nabytych, uzasadniając je odebraniem osobom pobierającym świadczenie emerytalne i połowę renty prawa do jednego ze świadczeń ze względu na uzyskiwanie dodatkowych przychodów z innych źródeł.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Merytoryczne rozpatrzenie skargi konstytucyjnej, jako środka ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, uzależnione jest od spełnienia szeregu przesłanek. Przesłanki te, wynikające bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, doprecyzowane zostały w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Zgodnie z art. 46 ust. 1 powyższego aktu wniesienie skargi konstytucyjnej jest możliwe po wyczerpaniu drogi prawnej przysługującej od rozstrzygnięcia, z którego wydaniem skarżący wiąże naruszenie jego konstytucyjnych praw lub wolności. Wymóg ten stanowi odzwierciedlenie subsydiarnego charakteru skargi konstytucyjnej. Z konstrukcji skargi konstytucyjnej przyjętej w prawie polskim wynika bowiem, że nie może ona zastępować przysługującej każdemu na mocy art. 45 ust. 1 Konstytucji sądowej ochrony konstytucyjnych praw lub wolności, tylko winna uzupełniać tę ochronę. Dlatego wystąpienie ze skargą wymaga wcześniejszego wyczerpania przysługujących skarżącemu środków ochrony praw, mogących zainicjować sądową kontrolę rozstrzygnięć, z których wydaniem wiąże on naruszenie konstytucyjnych praw lub wolności. Przyjmuje się przy tym, że dla spełnienia wymogu wyczerpania drogi prawnej konieczne jest uzyskanie merytorycznego rozstrzygnięcia, wydanego na skutek wniesienia środka odwoławczego. Odmowa rozpoznania takiego środka, u której podstaw leży niespełnienie wymogów formalnych, warunkujących to rozpoznanie, nie jest traktowana jako spełnienie przesłanki wyczerpania drogi prawnej.

Sprawa, w związku z którą wystąpiono do Trybunału ze skargą konstytucyjną, jest sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych. W tej kategorii spraw dla przyjęcia, że została wyczerpana droga prawna, konieczne i najczęściej wystarczające jest uzyskanie rozstrzygnięcia organu sądowego II instancji, chyba że zgodnie z art. 392¹ k.p.c. w konkretnej sprawie przysługuje kasacja. Z treści skargi konstytucyjnej, a także z dołączonych do skargi rozstrzygnięć wynika, że ostatnim merytorycznym rozstrzygnięciem wydanym w sprawie był wyrok sądu I instancji rozstrzygający odwołanie od decyzji ZUS. Wniesiona od powyższego wyroku apelacja została odrzucona przez Sąd Okręgowy w Zamościu postanowieniem z 17 lutego 2004 r. (sygn. akt IV U 2298/03) ze względu na nieuzupełnienie w terminie braków formalnych tego środka odwoławczego, a zatem nie można przyjąć, że skarżący uzyskał rozstrzygnięcie organu II instancji. Uniemożliwia to tym samym uznanie, że wymóg wyczerpania drogi prawnej warunkujący merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej został spełniony.

Na marginesie wskazać należy, że wydane przez Sąd Apelacyjny w Lublinie postanowienie z 15 kwietnia 2004 r. (sygn. akt III AUz 44/04) o oddaleniu zażalenia na postanowienie Sądu Okręgowego w Zamościu z 17 lutego 2004 r. o odrzuceniu apelacji, od którego doręczenia skarżący liczy termin do wniesienia skargi konstytucyjnej, przesądza wprawdzie o wyczerpaniu drogi prawnej, jednakże od wskazanego powyżej postanowienia Sądu Okręgowego, nie zaś od rozstrzygnięcia, z którego wydaniem skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu praw lub wolności konstytucyjnych, tj. od decyzji ZUS z 29 września 2003 r. (nr 00579043 -1/01/PCN).

Biorąc powyższe pod uwagę, należało orzec jak w sentencji.

2