66/2B/2005

POSTANOWIENIE

z dnia 5 sierpnia 2004 r.

Sygn. akt Ts 88/04

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jerzy Ciemniewski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marka Jarockiego prowadzącego jednoosobowo Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej TYSOVIA w sprawie zgodności:

art. 479¹⁴ § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 45 ust. 1 oraz art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Marka Jarockiego nadanej w urzędzie pocztowym 24 kwietnia 2004 r. zarzucono, że art. 479¹⁴ § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 2 Konstytucji.

Skarżący wskazał, że wyrokiem z 3 września 2002 r. (sygn. akt VIGC 257/02/3) Sąd Rejonowy w Tychach zasądził od niego roszczenie pieniężne w sprawie gospodarczej, nie uwzględniając niektórych podniesionych przez niego wobec strony powodowej zarzutów oraz oddalając złożone na rozprawie wnioski dowodowe. Apelacja skarżącego od tego wyroku została oddalona przez Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z 28 listopada 2003 r. (sygn. akt XIX.Ga.268/03). Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie sądy powołały się na treść art. 479¹⁴ § 2 ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego, zgodnie z którym pozwany już w odpowiedzi na pozew obowiązany jest podać wszystkie twierdzenia, zarzuty oraz dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, iż ich powołanie w odpowiedzi na pozew nie było możliwe albo że potrzeba powołania wynikła później. Zdaniem orzekających sądów, skarżący zgłosił zarzuty oraz wnioski dowodowe już po złożeniu odpowiedzi na pozew, co musiało skutkować ich nieuwzględnieniem.

Zdaniem skarżącego, zakwestionowana przez niego regulacja prawna nakłada na sądy obowiązek orzekania bez dostatecznego wyjaśnienia okoliczności sprawy, a często nawet orzekania wbrew stanowi faktycznemu. Sprawy gospodarcze z istoty rzeczy są bowiem często bardzo skomplikowane, a ich prawidłowe rozpoznanie wymaga szczegółowych analiz prawnych, często wymagających przeprowadzenia szeregu dowodów oraz ocen technicznych. Skarżący podkreślił, że w chwili składania odpowiedzi na pozew strona często nie ma możliwości przewidzenia dalszych zarzutów przeciwnika procesowego, nie jest więc w stanie ocenić, czy ujawniony i zreferowany w odpowiedzi na pozew stan sprawy będzie wystarczający dla rozstrzygnięcia przez sąd okoliczności natury technicznej i gospodarczej, które dla strony będącej przedsiębiorcą wydają się z natury rzeczy znane.

W tym stanie rzeczy, zdaniem skarżącego, norma art. 479¹⁴ § 2 k.p.c powoduje, że prawo do rozpoznania sprawy przez sąd staje się w praktyce fikcją. Tymczasem art. 45 ust. 1 Konstytucji nakłada na ustawodawcę obowiązek takiego sformułowania przepisów postępowania przed sądem, które pozwolą na rozstrzyganie sprawy w sposób rzetelny, uwzględniający całokształt materiału dowodowego, możliwego do zgromadzenia w odpowiednim czasie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) przedmiotem wstępnego rozpoznania skargi konstytucyjnej, poza kwestią dochowania warunków formalnych, jest także ocena, czy sformułowane w tej skardze zarzuty nie mają oczywiście bezzasadnego charakteru.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że właśnie taki przypadek zachodzi w sprawie będącej przedmiotem niniejszego rozpoznania. Wbrew bowiem twierdzeniom skarżącego, kwestionowana przez niego regulacja prawna nie narusza konstytucyjnych gwarancji do rzetelnego rozpoznania sprawy przez sąd, wynikających z treści art. 45 ust. 1 Konstytucji. Przepis ten co prawda zobowiązuje stronę pozwaną do przedstawienia zarzutów i wniosków dowodowych już w odpowiedzi na pozew, niemniej wyraźnie także stwierdza, że jest to możliwe także później, o ile powołanie owych zarzutów lub wniosków dowodowych w odpowiedzi na pozew nie było możliwe albo gdy potrzeba ich powołania wynikła później. Wbrew twierdzeniom skarżącego art. 479¹⁴ § 2 k.p.c nie zamyka więc drogi do przedstawienia pozwanemu zarzutów czy nowych wniosków dowodowych, w reakcji na zarzuty przeciwnika procesowego, których nie można było przewidzieć w chwili składania odpowiedzi na pozew.

Jak trafnie podkreślił Sąd Okręgowy w Katowicach w uzasadnieniu swojego wyroku z 28 listopada 2003 r., „przepisy normujące postępowanie w sprawach gospodarczych służą realizacji postulatu sprawności i szybkości postępowania oraz są wyrazem kierowanego do podmiotów gospodarczych oczekiwania podwyższonej staranności w zakresie prowadzonej przez nie działalności gospodarczej”. Niekiedy szczególny charakter spraw rozpoznawanych przez sądy może uzasadniać wprowadzenie regulacji obligujących strony postępowania do przedstawienia swoich zarzutów i wniosków dowodowych w określonym terminie. Do takich spraw, z uwagi na swoją specyfikę, należą niewątpliwie sprawy gospodarcze. Nie wyklucza to wszakże, że określone zarzuty, w tym w szczególności zarzut potrącenia, nie mogą być rozpoznawane w odrębnym postępowaniu. Zastosowanie więc przez sądy art. 479¹⁴ § 2 k.p.c nie spowodowało, że skarżący został pozbawiony możliwości dochodzenia przed sądem swoich roszczeń podniesionych w formie zarzutów w postępowaniu, którego dotyczy skarga konstytucyjna.

Konstytucyjne prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez uzasadnionej zwłoki przez sąd nie oznacza, że osoba, która chce z tego prawa korzystać, może to robić w dowolnej formie. W szczególności musi się ona liczyć z koniecznością odpowiedniego przygotowania przedstawianych przez siebie roszczeń i zarzutów oraz wniosków dowodowych. Kompetencja ustawodawcy do szczegółowego uregulowania trybu rozpoznawania przez sądy przedstawianych im spraw ma zresztą podstawę konstytucyjną w art. 176 ust. 2 Konstytucji. Dopóki więc określenie tego trybu, w szczególności zaś terminu i sposobu przedstawiania zarzutów i wniosków dowodowych, nie naruszy określonych gwarancji konstytucyjnych, w tym w szczególności prawa strony postępowania do obrony swoich racji, nie można twierdzić, że regulacja taka sprzeczna jest z konstytucyjnym prawem do sądu wynikającym z art. 45 Konstytucji.

Z tego punktu widzenia podniesione w skardze konstytucyjnej zarzuty wobec treści art. 479¹⁴ § 2 k.p.c należy uznać za oczywiście bezzasadne. Poza zakresem kognicji Trybunału Konstytucyjnego jest natomiast ocena, czy faktycznie orzekające w konkretnej sprawie sądy prawidłowo zastosowały powyższy przepis, w szczególności, czy istotnie skarżący mógł już w odpowiedzi na pozew przedstawić wszystkie zarzuty i wnioski dowodowe w formie wymaganej przez sąd. Kwestia ta dotyczy bowiem oceny praktyki stosowania prawa, co wykracza poza konstytucyjnie określone kompetencje Trybunału Konstytucyjnego.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, należało orzec jak w sentencji.

3