27/1B/2005

POSTANOWIENIE

z dnia 21 lipca 2004 r.

Sygn. akt Ts 78/04

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Andrzeja Piersy w sprawie zgodności:

art. 40 § 1 w związku z art. 91 § 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) z art. 2, art. 78, art. 176 oraz art. 178 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Andrzeja Piersy z 27 marca 2004 r. zarzucono, że art. 40 § 1 w związku z art. 91 § 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) jest niezgodny z art. 2, art. 78, art. 176 oraz art. 178 Konstytucji.

Skarżący wskazał, że postanowieniem z 18 lutego 2004 r. (sygn. akt I Ca 3/04) Sąd Okręgowy w Ostrołęce wytknął Sądowi Rejonowemu w Ostrołęce, iż przy rozpoznawaniu sprawy w pierwszej instancji dopuścił się oczywistej obrazy przepisów. Skarżący, który jako sędzia orzekał w jednoosobowym składzie Sądu Rejonowego w Ostrołęce, zarzucił, że art. 40 § 1 prawa o ustroju sądów powszechnych, będący podstawą wydania wspomnianego postanowienia, jest sprzeczny z art. 78 Konstytucji. Postanowienie wydane w trybie art. 40 § 1 prawa o ustroju sądów powszechnych nie podlega bowiem zaskarżeniu, a skutki podwójnego wytknięcia uchybień są analogiczne do kary dyscyplinarnej. Zgodnie z art. 91 § 3 prawa o ustroju sądów powszechnych w przypadku takiego dwukrotnego wytknięcia uchybień o trzy lata podlega wydłużeniu okres, po upływie którego podlega podwyższeniu wynagrodzenie sędziego do pierwszej stawki awansowej. Skarżący podkreślił, że o ile w przypadku kary dyscyplinarnej sędzia korzysta z wszelkich gwarancji procesowych, takich jak prawo do obrony czy prawo do zaskarżania wyroku w drodze odwołania, o tyle w przypadku wytyku w trybie art. 40 § 1 prawa o ustroju sądów powszechnych gwarancje takie nie są przewidziane.

Skarżący zarzucił ponadto, iż zakwestionowana przez niego regulacja prawna jest sprzeczna z konstytucyjną zasadą niezawisłości sędziego. Możliwość wydawania postanowień zawierających wytyk stwarza niebezpieczeństwo wymuszania na sądach, a tym samym na sędziach, akceptacji poglądów prawnych sądu wyższej instancji, pod groźbą sankcji finansowej. Zdaniem skarżącego, art. 40 § 1 prawa o ustroju sądów powszechnych godzi także w zasadę równości wobec prawa, ponieważ pozbawia sędziów możliwości, jakie dają np. podejrzanym czy oskarżonym przepisy procedury karnej, czy też gwarancji, jakie dla stron postępowania przewidują przepisy procedury cywilnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie taki akt normatywny, który stanowił podstawę wydania ostatecznego orzeczenia odnoszącego się do podmiotowych praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym.

Adresatem postanowienia Sądu Okręgowego w Ostrołęce z 18 lutego 2004 r. nie był jednak skarżący, ale Sąd Rejonowy w Ostrołęce. Postanowienie to nie odnosiło się więc do sfery indywidualnych praw lub wolności skarżącego. Wskazując na konsekwencje finansowe, jakie dla sędziego mogą łączyć się z wydaniem postanowienia w trybie art. 40 § 1 prawa o ustroju sądów powszechnych, skarżący sam podniósł, iż dotyczy to dopiero dwukrotnego wytknięcia uchybień. Sytuacja ta wszakże nie miała jeszcze miejsca w sprawie będącej podstawą skargi konstytucyjnej. Także więc z punktu widzenia ustawowo określonych, obligatoryjnych skutków, jakie dla sfery praw lub wolności skarżącego może rodzić wydanie określonego orzeczenia przez organ władzy publicznej, nie można uznać, by przyjęte za podstawę skargi konstytucyjnej postanowienie Sądu Okręgowego w Ostrołęce w jakikolwiek sposób odnosiło się do praw lub wolności konstytucyjnych przysługujących skarżącemu.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził ponadto, iż zasada niezawisłości sędziowskiej nie ma charakteru podmiotowego, indywidualnego prawa czy wolności o charakterze konstytucyjnym, lecz jest zasadą o charakterze ustrojowym, charakteryzującą te konstytucyjne organy państwa, którymi są sądy sprawujące wymiar sprawiedliwości. Ponieważ zaś instytucja skargi konstytucyjnej ma charakter indywidualnego środka ochrony praw i wolności o charakterze konstytucyjnym, zaś jej podstawa nie może być zarzut naruszenia zasady, która nie stanowi źródła praw i wolności podmiotowych.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, należało orzec jak w sentencji.