245

POSTANOWIENIE

z dnia 19 maja 2004 r.

Sygn. akt Ts 7/04

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Mączyński

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Henryka Lorenca w sprawie zgodności:

przepisu § 1 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 1997 r. w sprawie ustanowienia czasowego zakazu przywozu niektórych pojazdów samochodowych, nadwozi i podwozi do tych pojazdów (Dz. U. Nr 158, poz. 1053 ze zm.) z art. 2, art. 7, art. 46, art. 92 ust. 1 oraz art. 146 ust. 4 pkt 1 i 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 12 stycznia 2004 r. skarżący zakwestionował zgodność z Konstytucją przepisu § 1 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 grudnia 1997 r. w sprawie ustanowienia czasowego zakazu przywozu niektórych pojazdów samochodowych, nadwozi i podwozi do tych pojazdów (Dz. U. Nr 158, poz. 1053 ze zm.; dalej: rozporządzenie). W zaskarżonym przepisie ustanowiony został (obowiązujący do 31 grudnia 2001 r.) zakaz przywozu wyliczonych towarów, w przypadku, gdy od roku następnego po roku produkcji pojazdu samochodowego, nadwozia lub podwozia upłynęło co najmniej 6 lat albo nie można ustalić roku ich produkcji. Zdaniem skarżącego, w rozporządzeniu nie został jednoznacznie wskazany sposób obliczania terminu, o którym mowa w zaskarżonym przepisie. Prowadzi to do naruszenia art. 2 oraz art. 146 ust. 4 pkt 1 i 7 Konstytucji. Ponadto kwestionowana regulacja narusza konstytucyjne przesłanki stanowienia rozporządzeń, jej ustanowienie nie służy bowiem konkretyzacji żadnej z przyczyn wprowadzenia ograniczenia obrotu z zagranicą, określonych w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 11 grudnia 1997 r. o administrowaniu obrotem z zagranicą towarami i usługami oraz o obrocie specjalnym (Dz. U. Nr 157, poz. 1026). Ponieważ kwestionowany przepis stanowił podstawę prawną przepadku samochodu kupionego przez skarżącego od osoby, która sprowadziła go z zagranicy w 1999 r., tym samym uznać należy, że unormowanie to jest niezgodne także z art. 46 Konstytucji, dopuszczającym przepadek rzeczy tylko w przypadkach określonych w ustawie.

Skarga konstytucyjna sformułowana została w związku z następującą sprawą. Naczelnik Urzędu Celnego w Kaliszu wniósł do Sądu Rejonowego w Kaliszu o orzeczenie przepadku na rzecz Skarbu Państwa samochodu ciężarowego znajdującego się po dozorem skarżącego. Postanowieniem z 9 czerwca 2003 r. (sygn. akt Ns 468/03) Sąd wniosek oddalił, stwierdzając, że samochód został sprowadzony na polski obszar celny przed upływem terminu, o którym mowa w § 1 pkt 2 rozporządzenia. Na skutek wniesionej apelacji, Sąd Okręgowy w Kaliszu, postanowieniem z 29 października 2003 r. (sygn. akt II Ca 490/03) zmienił zaskarżone postanowienie i orzekł przepadek samochodu. W uzasadnieniu wskazał, że Sąd Rejonowy błędnie przyjął, iż w dniu zgłoszenia celnego od roku następnego po roku produkcji samochodu nie upłynęło co najmniej 6 lat.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego wezwano skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób - jego zdaniem - zostały naruszone przez zakwestionowany przepis rozporządzenia. W piśmie z 1 marca 2004 r. skarżący zmodyfikował wskazany w skardze konstytucyjnej wzorzec kontroli kwestionowanego przepisu. Tym razem wskazał bowiem na naruszenie prawa własności (art. 20, art. 21, art. 64 Konstytucji) oraz wolności podejmowania działalności gospodarczej (art. 22 Konstytucji). Precyzując sposób tego naruszenia ponownie odwołał się do okoliczności wydania rozporządzenia bez podstawy prawnej oraz posłużenia się w jego treści terminami nie pozwalającymi na jednoznaczną wykładnię.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, przez eliminację z systemu prawnego niezgodnych z Konstytucją przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej. Zasady korzystania z tego środka prawnego precyzuje ustawa z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 2 tej ustawy, obowiązkiem podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną jest wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób - jego zdaniem - zostały naruszone przez zakwestionowane unormowanie. Precyzyjne wypełnienie powyższego obowiązku przez skarżącego odgrywa w postępowaniu inicjowanym skargą konstytucyjną bardzo istotną rolę. Po pierwsze, umożliwia zweryfikowanie legitymacji skarżącego do kierowania skargi konstytucyjnej. Uprawnionym do korzystania z tego środka jest bowiem wyłącznie ten, czyje konstytucyjne wolności lub prawa doznały niedozwolonego ograniczenia lub uszczerbku. Obowiązkiem skarżącego jest przy tym nie tylko wskazanie określonej kategorii prawa lub wolności, ale również sformułowanie argumentów, które mogą uprawdopodobnić postawiony zarzut niekonstytucyjności kwestionowanych przepisów. Po drugie, właściwe doprecyzowanie przez skarżącego konstytucyjnego wzorca kontroli zaskarżonych unormowań wyznacza niezbędne granice rozpoznania skargi konstytucyjnej. Zgodnie bowiem z treścią art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, orzekając w przedmiocie skargi konstytucyjnej Trybunał jest związany jej granicami. Należy przy tym podkreślić, że układ odniesienia służący kontroli przepisów kwestionowanych za pomocą skargi konstytucyjnej ograniczony jest wyłącznie do tych unormowań konstytucyjnych, które wyrażają konkretne podmiotowe prawa skarżącego. Determinuje to jednocześnie charakter i treść dopuszczalnych zarzutów zgłaszanych przez skarżącego pod adresem zaskarżonej regulacji. W odróżnieniu od innych trybów inicjowania kontroli przed Trybunałem Konstytucyjnym (wnioski, pytania prawne), zarzuty te nie mogą koncentrować się na płaszczyźnie przedmiotowej, wyznaczonej treścią tych unormowań konstytucyjnych, które nie wyrażają konkretnych wolności ani praw skarżącego.

W przypadku niniejszej skargi konstytucyjnej nie doszło do należytego wypełnienia przez skarżącego opisanego wyżej obowiązku. Sformułowane zarzuty nie spełniają bowiem wymogu wskazania sposobu, w jaki zaskarżona regulacja rozporządzenia naruszałaby konstytucyjne wolności lub prawa skarżącego.

Argumentacja skarżącego zmierza do wykazania nieprawidłowości towarzyszących ustanowieniu zaskarżonego przepisu rozporządzenia. Skarżący wiąże je z terminologiczną niejednoznacznością pojęć zastosowanych w tym akcie, jak również z niezgodnym z treścią przepisu upoważniającego zawartego w ustawie wykorzystaniem kompetencji prawotwórczej przez Radę Ministrów. Należy jednak zauważyć, że sformułowaniu powyższych zarzutów nie towarzyszyło niezbędne doprecyzowanie ich treści względem konkretnych konstytucyjnych praw podmiotowych przysługujących skarżącemu. Nie ulega wątpliwości, że podstawy takich praw nie stanowi ani art. 92 ust. 1, ani art. 146 ust. 4 pkt 1 i 7 Konstytucji. Unormowania te mają charakter organizacyjno-ustrojowy, a jako takie nie mogą być uznane za źródło praw podmiotowych podlegających ochronie w trybie skargi konstytucyjnej. Sformułowaniu przez skarżącego zarzutu naruszenia prawa własności, jak również wolności działalności gospodarczej nie towarzyszyło natomiast należyte doprecyzowanie wskazujące na sposób takiego naruszenia. Dla dopuszczalności merytorycznego rozpatrzenia skargi konstytucyjnej nie jest wystarczające samo jedynie stwierdzenie, iż dana regulacja narusza wskazywane prawa konstytucyjne. Konieczne jest bowiem przede wszystkim skonfrontowanie unormowań stanowiących przedmiot skargi konstytucyjnej z konstytucyjnymi przesłankami ograniczenia danego prawa. Tymczasem w niniejszej skardze konstytucyjnej tego rodzaju weryfikacja została przeprowadzona przez skarżącego nie w odniesieniu do regulacji konstytucyjnych, lecz względem przepisów ustawy (przede wszystkim względem jej art. 6 ust. 1), upoważniających do ustanowienia rozporządzenia. Tego rodzaju odniesienie nie może być jednak uznane za wystarczające wskazanie sposobu naruszenia praw o randze konstytucyjnej.

Wypełnieniem obowiązku, o którym mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, nie jest tym bardziej odwołanie się przez skarżącego do treści art. 46 Konstytucji, stanowiącego o dopuszczalności przepadku rzeczy wyłącznie w przypadkach określonych w ustawie i tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu. Należy bowiem zauważyć, że kwestionowany przepis rozporządzenia nie pozostaje w merytorycznym związku ze wskazanym wyżej prawem. Nie można przyjąć, aby to z treści przepisu zakazującego przywozu określonych towarów wynikała jednocześnie norma prawna upoważniająca do orzekania o ich przepadku. W tym więc zakresie uznać należy, iż kwestionowany przepis rozporządzenia nie był podstawą prawną orzeczenia, z którego wydaniem wiąże skarżący zarzut naruszenia prawa określonego w art. 46 Konstytucji.

Ustawowego wymogu wskazania sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw przez zakwestionowane unormowanie nie wyczerpuje również odwołanie się przez skarżącego w treści samej skargi konstytucyjnej także do art. 2 i art. 7 Konstytucji. Odnośnie uznania za wzorzec kontroli zasady legalizmu, wyrażonej w art. 7 Konstytucji, powtórzyć należy argumenty sformułowane wyżej w związku z oceną art. 92 ust. 1 oraz art. 146 ust. 4 pkt 1 i 7 Konstytucji. Także i ta zasada ma bowiem charakter ustrojowo-organizacyjny, jej adresatem są wyłącznie organy władzy publicznej i jako taka nie wyraża ona praw podmiotowych, których ochrony możnaby dochodzić w trybie skargi konstytucyjnej. Natomiast co do prawidłowości wskazania w skardze konstytucyjnej art. 2 Konstytucji, podtrzymać należy pogląd prezentowany już w dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, akcentujący ograniczoną przydatność zasad w nim wyrażonych jako układu odniesienia kontroli przepisów kwestionowanych za pomocą skargi konstytucyjnej. Jest to możliwe wyłącznie w sytuacji doprecyzowania, jakie konkretne prawa podmiotowe, zakotwiczone w unormowaniach konstytucyjnych, doznały niedozwolonego - w świetle tych zasad - ograniczenia lub uszczerbku. Jak to wyżej wykazano, w niniejszej skardze konstytucyjnej tego rodzaju konieczne doprecyzowanie ze strony skarżącego nie nastąpiło.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.

4