199

POSTANOWIENIE

z dnia 22 kwietnia 2004 r.

Sygn. akt Ts 197/03

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Grzybowski

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Wiesława Guentzela w sprawie zgodności:

art. 41 ust. 2 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz. U. Nr 102, poz. 475 ze zm.) z art. 2, 32 i art. 65 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 24 listopada 2003 r. (data nadania skargi w urzędzie pocztowym) skarżący sformułował zarzut niekonstytucyjności wobec art. 41 ust. 2 ustawy z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym. Zaskarżonemu przepisowi zarzucił, że przez ograniczenie prawa doradców podatkowych do występowania w roli pełnomocników przed Naczelnym Sądem Administracyjnym do spraw związanych wyłącznie z obowiązkiem podatkowym, a tym samym pominięcie takiego uprawnienia w sprawach celnych, narusza zasady zaufania obywateli do państwa, równości wobec prawa, jak również zasadę swobodnego wykonywania zawodu (art. 2, art. 32 oraz art. 65 ust. 1 Konstytucji).

Skarga konstytucyjna sformułowana została w związku z następującą sprawą. Skarżący, występując jako pełnomocnik swoich klientów, skierował skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego na decyzję Dyrektora Izby Celnej. Na rozprawie 13 sierpnia 2003 r. skład orzekający Naczelnego Sądu Administracyjnego postanowił nie dopuścić skarżącego do udziału w sprawie, o czym zamieszczono stosowną wzmiankę w treści protokołu. Jak to przedstawił skarżący w uzasadnieniu skargi, Sąd powołał się na treść art. 41 ust. 2 ustawy o doradztwie podatkowym, ograniczającego uprawnienie doradców podatkowych do występowania przed NSA tylko do spraw ściśle związanych z obowiązkiem podatkowym.

W piśmie procesowym z 18 sierpnia 2003 r. klienci skarżącego podtrzymali udzielone mu pełnomocnictwo, wnosząc o ponowne rozpatrzenie sprawy w zakresie umocowania skarżącego do występowania w sprawie. W związku z otrzymanym zawiadomieniem o terminie kolejnej rozprawy, skarżący skontaktował się telefonicznie z sekretariatem NSA, gdzie poinformowano go o omyłkowym wysłaniu zawiadomienia bezpośrednio na jego adres. Skarżący wystąpił następnie do Sądu o pisemne wyjaśnienie, czy ustanowienie go pełnomocnikiem jest prawidłowe i czy może on reprezentować stronę na kolejnej rozprawie. Wobec braku odpowiedzi, skarżący udał się na kolejną rozprawę 19 listopada 2003 r., w trakcie której Sąd poinformował go, iż nie jest dopuszczony do udziału w sprawie.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego wezwano pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez wskazanie ostatecznego orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, wydanego na podstawie zaskarżonego przepisu.

W odpowiedzi na powyższe wezwanie, skarżący wyjaśnił, iż takiego orzeczenia nie jest w stanie dostarczyć, albowiem jako osoba nie będąca stroną, ani też uczestnikiem postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym nie ma prawa żądania wypisu z akt sprawy, a w szczególności wypisu z protokołu rozprawy, w którym zawarto zarządzenie o niedopuszczeniu skarżącego do udziału w sprawie. Właśnie to zarządzenie było - w ocenie skarżącego zawartej w wyjaśnieniu - ostatecznym orzeczeniem, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. W związku z powyższym skarżący zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego o przeprowadzenie dowodu z akt sprawy toczącej się przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, skarga konstytucyjna jest środkiem prawnym przysługującym każdemu, czyje konstytucyjne prawa lub wolności zostały naruszone wskutek wydania przez sąd lub organ administracji publicznej w jego indywidualnej sprawie ostatecznego orzeczenia na podstawie przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, którym skarżący zarzuca niezgodność z Konstytucją. Stwierdzenie legitymacji do wniesienia skargi konstytucyjnej jest więc związane wprost ze wskazaniem takiego ostatecznego orzeczenia, które wykazywać będzie dwojaką kwalifikację. Po pierwsze, podstawą normatywną jego wydania będą przepisy prawne stanowiące przedmiot zaskarżenia. Po drugie, orzeczenie to winno prowadzić do naruszenia przysługujących skarżącemu praw, wolności lub obowiązków określonych w Konstytucji. Precyzując przesłanki dopuszczalności występowania ze skargą konstytucyjną, ustawodawca nałożył na skarżącego obowiązek wskazania sposobu, w jaki zakwestionowane przepisy naruszyły jego konstytucyjne prawa lub wolności (obowiązek ten wynika z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym). Ponadto, w art. 46 ust. 1 tej ustawy wyznaczony został maksymalny termin, biegnący od dnia doręczenia skarżącemu orzeczenia wyczerpującego drogę prawną w sprawie, w jakim dopuszczalne jest wystąpienie ze skargą konstytucyjną.

Uwzględniając powyższe wymogi prawne warunkujące występowanie ze skargą konstytucyjną, ustalenia wymaga na wstępie, czy w niniejszym przypadku można przyjąć, że w sprawie skarżącego doszło do wydania ostatecznego orzeczenia, w którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Specyfika analizowanej sytuacji wiąże się bowiem z tym, iż skarżący opiera swoją skargę na zarzucie naruszenia praw konstytucyjnych w postępowaniu sądowo-administracyjnym, w którym wystąpić miał w charakterze pełnomocnika strony tego postępowania. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, uwzględniając treść praw konstytucyjnych wskazanych w skardze, jak również rodzaj orzeczenia, z wydaniem którego wiąże skarżący zarzut ich naruszenia, uznać można, że postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, do momentu wydania postanowienia o niedopuszczeniu skarżącego do udziału w postępowaniu w charakterze pełnomocnika strony, było postępowaniem w sprawie skarżącego, które zakończyło się ostatecznym orzeczeniem wydanym na podstawie zakwestionowanych w skardze przepisów. Nie ulega ponadto wątpliwości, że zarzut naruszenia praw konstytucyjnych wiąże skarżący z podjęciem tego właśnie postanowienia, które - zgodnie z treścią dokumentów dołączonych do skargi konstytucyjnej, zwłaszcza zaś protokołu rozprawy przed Naczelnym Sądem Administracyjnym w sprawie o sygn. SA/Bd 1962/03 - wydane zostało 13 sierpnia 2003 r.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, należy zatem przyjąć, iż w tym dniu skarżący - jako osoba obecna na rozprawie - został powiadomiony o treści wydanego orzeczenia. Takie powiadomienie uznać trzeba za równoważne z czynnością „doręczenia tego orzeczenia skarżącemu”, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. W konsekwencji przyjąć więc należy, iż tego dnia, a więc 13 sierpnia 2003 r., rozpoczął bieg 3-miesięczny termin do wystąpienia ze skargą konstytucyjną, sformułowaną w związku z orzeczeniem wydanym w postępowaniu toczącym się przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, wskazywane przez skarżącego okoliczności, związane z mylnym informowaniem go o terminie kolejnej rozprawy przed Naczelnym Sądem Administracyjnym nie mogą mieć zasadniczego i istotnego wpływu na ustalenie daty doręczenia skarżącemu orzeczenia, z którego wydaniem wiąże on zarzut naruszenia konstytucyjnych praw.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, korespondencja kierowana do skarżącego przez administrację sądową, jak również brak odpowiedzi ze strony Naczelnego Sądu Administracyjnego na wystąpienie skarżącego o udzielenie wyjaśnień odnośnie do prawidłowości ustanowienia go pełnomocnikiem strony skarżącej, nie mogą być uznane za okoliczności usprawiedliwiające przekonanie o zmianie rozstrzygnięcia Sądu dotyczącego odmowy dopuszczenia skarżącego do udziału w sprawie.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, ostateczne rozstrzygnięcie w sprawie skarżącego nastąpiło wraz z powiadomieniem go o treści postanowienia wydanego na rozprawie 13 sierpnia 2003 r. W związku z tą okolicznością, a także - wobec podpisania skargi do Naczelnego Sądu Administracyjnego przez samego mocodawcę skarżącego, uznać należy, że dalsze czynności procesowe podejmowane były już w postępowaniu, którego stroną nie był już skarżący.

Wątpliwości Trybunału Konstytucyjnego budzi w niniejszej sprawie również sposób uzasadnienia przez skarżącego zarzutu niekonstytucyjności art. 41 ust. 2 zaskarżonej ustawy. Skarga zmierza w istocie w kierunku wykazania braku normy prawnej, dającej podstawę skarżącemu do występowania w określonej kategorii spraw w charakterze pełnomocnika stron postępowania przed sądami administracyjnymi.

Należy zauważyć, iż takie ujęcie samego przedmiotu skargi, jak i uzasadnienie stawianych zarzutów determinować musiałoby treść ewentualnego merytorycznego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Jak to wielokrotnie podkreślano w dotychczasowym orzecznictwie, Trybunał Konstytucyjny nie posiada kompetencji prawotwórczych, których wykorzystanie umożliwiłoby samodzielne uzupełnienie obowiązującego systemu prawnego o normę prawną o treści postulowanej przez skarżącego. Jako tzw. negatywny prawodawca, Trybunał ogranicza się jedynie do oceny, czy w kontrolowanym wypadku ustawodawca przekroczył konstytucyjne granice przysługującego mu władztwa do stanowienia prawa (zob. wyrok TK z 3 grudnia 1996 r., K. 25/96, OTK ZU nr 6/1996, poz. 52). Trybunał Konstytucyjny ponownie podkreśla, iż „zarzuty nie mogą polegać na wskazaniu, że przepis nie zawiera konkretnej regulacji, której istnienie zadowalałoby wnioskodawcę”. Gdyby bowiem „istniała możliwość zaskarżenia przepisu pod zarzutem, iż nie zawiera on regulacji, które w przekonaniu wnioskodawcy winny się w nim znaleźć, każdą ustawę lub dowolny jej przepis można byłoby zaskarżyć w oparciu o tego rodzaju przesłankę negatywną” (zob. wyrok TK z 19 listopada 2001 r., K 3/00, OTK ZU nr 8/2001, poz. 251).

Biorąc pod uwagę wskazane tu okoliczności, Trybunał Konstytucyjny działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) orzeka, jak w sentencji.

4