109

POSTANOWIENIE

z dnia 5 kwietnia 2004 r.

Sygn. akt Ts 137/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Mazurkiewicz

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Arkadiusza Piotra Wojnarowskiego w sprawie zgodności:

a) art. 33 ust. 2, art. 36 ust. 1, art. 37 ust. 2 oraz art. 60 ust. 8 pkt c ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059 ze zm.);

b) § 12 ust. 1, 2, 6 i 7, § 13 ust. 1, § 15 ust. 1 i 2, § 18 ust. 1, § 19 ust. 1 i 2, § 20 ust. 1 i 2, § 21 ust. 1 i 2 regulaminu aplikacji radcowskiej i egzaminu radcowskiego stanowiącego załącznik do uchwały Nr 35/IV/96 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 11 października 1996 r.

z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 32 oraz art. 65 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

1) podjąć zawieszone postępowanie;

2) odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Arkadiusza Piotra Wojnarowskiego z 29 września 2002 r. zarzucono, iż art. 33 ust. 2, art. 36 ust. 1, art. 37 ust. 2 oraz art. 60 ust. 8 pkt c ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059 ze zm.) a ponadto § 12 ust. 1, 2, 6 i 7, § 13 ust. 1, § 15 ust. 1 i 2, § 18 ust. 1, § 19 ust. 1 i 2, § 20 ust. 1 i 2, § 21 ust. 1 i 2 regulaminu aplikacji radcowskiej i egzaminu radcowskiego stanowiącego załącznik do uchwały Nr 35/IV/96 Krajowej Rady Radców Prawnych z 11 października 1996 r. są niezgodne z art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 32 oraz art. 65 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżący wskazał, iż Komisja Egzaminacyjna powołana uchwałą Nr 309/V/2002 Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Zielonej Górze z 18 marca 2002 r. ustaliła ogólny wynik egzaminu radcowskiego, jaki składał skarżący 3 lipca 2002 r., na ocenę niedostateczną. Ocenę skarżący zakwestionował skargą do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który postanowieniem z 30 sierpnia 2002 r. (sygn. akt II SA/Po 1939/02) odrzucił tę skargę. Uchwałą Nr 359/V/2002 Rady Okręgowej Izby Prawnej Prawnych w Zielonej Górze z 12 lipca 2002 r. skarżący został skreślony z listy aplikantów radcowskich prowadzonej przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w Zielonej Górze. Odwołanie skarżącego od tej uchwały zostało oddalone przez Krajową Radę Radców Prawnych uchwałą Nr 530/V/2002 z 13 grudnia 2002 r.

Zdaniem skarżącego odrzucenie przez Naczelny Sąd Administracyjny skargi na rozstrzygnięcie Komisji Egzaminacyjnej ustalające ocenę złożonego przez skarżącego egzaminu radcowskiego, prowadzi do naruszenia konstytucyjnego prawa do sądu. Źródła tego naruszenia skarżący upatruje w treści § 21 ust 2 regulaminu aplikacji radcowskiej i egzaminu radcowskiego, zgodnie z którym od decyzji komisji egzaminacyjnej nie przysługuje odwołanie. Skarżący zarzucił, iż w ten sposób akt podustawowy ograniczył dostęp skarżącego do sądu, zaś w istocie wynik egzaminu ustalony przez Komisję Egzaminacyjną ma charakter decyzji administracyjnej.

Skarżący zarzucił ponadto, iż system składania egzaminu radcowskiego narusza konstytucyjnie gwarantowaną wolność wykonywania zawodu, uzależnia jego wyniki od decyzji samorządu zawodowego, a nie organu państwowego Skarżący podniósł, iż przekazanie organom samorządu zawodowego kompetencji do dokonywania naboru na aplikację radcowską i przeprowadzanie egzaminów radcowskich, a także podejmowanie uchwał o skreśleniu z listy aplikantów radcowskich stanowi naruszenie art. 17 ust. 1 Konstytucji, który przewiduje dla samorządu zawodowego wyłącznie uprawnienia do reprezentowania osób wykonujących zawody zaufania publicznego i sprawowanie pieczy nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. Zdaniem skarżącego oznacza to, iż zgodnie z Konstytucją uprawnienia samorządów zawodowych mogą dotyczyć wyłącznie osób, które już wcześniej uzyskały prawo do wykonywania zawodu. Organy samorządów zawodowych nie mogą zaś naruszać wolności wykonywania zawodu, ani ograniczać wolności podejmowania działalności gospodarczej.

Postanowieniem z 25 marca 2003 r. Trybunał Konstytucyjny zawiesił postępowanie w przedmiocie wstępnego rozpoznania skargi konstytucyjnej z uwagi na fakt, iż skarżący 6 lutego 2003 r. złożył w Naczelnym Sądzie Administracyjnym skargę na uchwałę Nr 530/V/2002 Krajowej Rady Radców Prawnych z 13 grudnia 2002 r. oddalającą zażalenie na uchwałę Nr 359/V/2002 Rady Okręgowej Izby Prawnej Prawnych w Zielonej Górze z 12 lipca 2002 r. o skreśleniu skarżącego z listy aplikantów radcowskich.

W dniu 28 listopada 2003 r. Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyrok (sygn. akt II SA 437/03), którym stwierdził nieważność uchwały Krajowej Rady Radców Prawnych z 13 grudnia 2002 r. (Nr 530/V/2002) w przedmiocie skreślenia skarżącego z listy aplikantów radcowskich.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wydanie przez organ władzy publicznej, na podstawie zakwestionowanych w skardze regulacji prawnych, ostatecznego orzeczenia naruszającego prawa lub wolności konstytucyjne skarżącego.

Jak wynika z treści skargi konstytucyjnej, za orzeczenie takie skarżący traktował uchwałę Nr 359/V/2002 Rady Okręgowej Izby Prawnej Prawnych w Zielonej Górze z 12 lipca 2002 r. o skreśleniu go z listy aplikantów radcowskich oraz uchwałę Nr 530/V/2002 Krajowej Rady Radców Prawnych z 13 grudnia 2002 r. oddalającą zażalenie skarżącego. Uchwały te na skutek wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 listopada 2003 r. utraciły ważność i nie kształtują już sytuacji prawnej skarżącego. Nie mogą w związku z tym stanowić źródła naruszenia przysługujących mu praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym.

W treści skargi konstytucyjnej, poza wymienionymi wyżej rozstrzygnięciami samorządu radców prawnych, skarżący wskazał ponadto na „orzeczenie” Komisji Egzaminacyjnej Okręgowej Izby Radców Prawnych w Zielonej Górze z 3 lipca 2002 r. ustalające wynik składanego przez skarżącego egzaminu kończącego aplikację radcowską. Wbrew twierdzeniom skarżącego, ustalenie tego wyniku nie ma wszakże charakteru ostatecznego rozstrzygnięcia w rozumieniu art. 79 Konstytucji, nie kształtuje bowiem zakresu praw lub wolności przysługujących skarżącemu. Wynik egzaminu stanowi natomiast ewentualną przesłankę wydania takiego orzeczenia, w postaci uchwały o skreśleniu z listy aplikantów radcowskich, rozstrzygającej o sytuacji prawnej skarżącego i poddanej kontroli sądu administracyjnego. Sformułowany w skardze konstytucyjnej zarzut naruszenia prawa do sądu, w związku z odrzuceniem przez Naczelny Sąd Administracyjny skargi na ustalenie przez Komisję Egzaminacyjną Okręgowej Izby Radców Prawnych w Zielonej Górze wyników egzaminu składanego przez skarżącego, jest w tej sytuacji oczywiście bezzasadny. Kwestia przesłanek wydania orzeczenia kształtującego sytuację prawną skarżącego, objęta jest bowiem zakresem kognicji sądu administracyjnego w ramach skargi na ewentualną uchwałę o skreśleniu z listy aplikantów radcowskich. Uchwała taka jednak nie została jeszcze prawomocnie wydana.

W tym stanie rzeczy należało orzec jak w sentencji.

2