50

POSTANOWIENIE

z dnia 21 października 2003 r.

Sygn. akt Ts 88/03

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Henryka Kledzika w sprawie zgodności:

1) art. 363 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) z art. 2, 7, 21, art. 31 ust. 3, art. 32 oraz art. 64 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 393 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 2, 7 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Henryka Kledzika z dnia 22 maja 2003 r. zarzucono, iż art. 363 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) jest niezgodny z art. 2, 7, 21, art. 31 ust. 3, art. 32 oraz art. 64 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zaś art. 393 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) jest niezgodny z art. 2, 7 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarżący wskazał, iż Sąd Okręgowy w Poznaniu wyrokiem z 26 lutego 2001 r. (sygn. akt IC 1478/99) oddalił w części powództwo skarżącego, w którym domagał się zasądzenia odszkodowania ustalanego według cen rynkowych obowiązujących w dacie wyrządzenia szkody, a nie w dacie orzekania. Wyrokiem z 14 lutego 2002 r. (sygn. akt I A Ca 1135/01) Sąd Apelacyjny w Poznaniu oddalił apelację skarżącego, zaś Sąd Najwyższy postanowieniem z 19 lutego 2003 r. (sygn. akt II CK 453/02) odmówił przyjęcia do rozpoznania kasacji skarżącego od orzeczenia sądu drugiej instancji.

Zdaniem skarżącego, zakwestionowany przez niego art. 363 § 2 kodeksu cywilnego ma charakter niekonstytucyjny, gdyż nie zezwala na pełną rekompensatę za utracone mienie. Mienie to skarżący nabył za środki płatnicze (bony PKO) o wartości rynkowej w chwili zakupu niewspółmiernie większej w stosunku do cen obowiązujących w chwili orzekania. Skarżący zarzucił, iż ustalenie wysokości odszkodowania według tego drugiego kryterium prowadzi do naruszenia zasady równości, poprzez przyjęcie rozwiązania jednoznacznie korzystniejszego dla jednej ze stron procesu. Ponadto skarżący podniósł, iż zakwestionowany przepis nie spełnia wymogu dostatecznej określoności. Prowadząc do ograniczenia zakresu ochrony przysługujących skarżącemu praw majątkowych, w szczególności prawa do odszkodowania, treść art. 363 § 2 k.c. nie znajduje usprawiedliwienia w przesłankach sformułowanych w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

Uzasadniając zarzut niezgodności z Konstytucją RP art. 393 § 1 kodeksu postępowania cywilnego skarżący podniósł, iż przewidziana w tym przepisie instytucja odmowy przyjęcia kasacji do rozpoznania łączy się z ukrytym merytorycznym rozpoznaniem sprawy, co stanowi naruszenie reguł rzetelności postępowania sądowego, a tym samym konstytucyjnego prawa do sądu określonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Oceniając przedstawione w skardze konstytucyjnej zarzuty skarżącego odniesione do treści art. 363 § 2 kodeksu cywilnego należy stwierdzić, iż mają one oczywiście bezzasadny charakter. Zakwestionowana regulacja stanowi klasyczny przykład normy prawnej pozostawiającej swobodę oceny sądowi orzekającemu. Co do zasady przewiduje ona, iż w przypadku, gdy naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalania odszkodowania. Zasada ta, z uwagi na procesy inflacyjne, jest generalnie korzystna dla poszkodowanego. Nie ma ona jednak charakteru bezwzględnego - w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może bowiem zdecydować o przyjęciu innych cen za podstawę odszkodowania, kierując się w szczególności chęcią zapobieżenia bezpodstawnemu wzbogaceniu jednej ze stron postępowania. Fakt, iż w sprawie skarżącego sąd ustalając wysokość odszkodowania nie odwołał się do cen obowiązujących w innej chwili niż czas orzekania, jest wynikiem decyzji sądu podjętej w konkretnych warunkach i okolicznościach sprawy. Wbrew twierdzeniom skarżącego art. 363 § 2 k.c. nie wyklucza możliwości ustalenia wysokości odszkodowania w oparciu o ceny obowiązujące w dacie powstania szkody, wręcz przeciwnie możliwość taką zakłada przewidując wyraźnie, iż w szczególnych okolicznościach ustalenie odszkodowania może nastąpić „według cen istniejących w innej chwili”. W istocie więc zarzuty skarżącego nie odnoszą się do treści art. 363 § 2 k.c., lecz podjętego w jego sprawie rozstrzygnięcia sądu, który nie skorzystał z przewidzianej w tym przepisie możliwości. Podniesiona w skardze konstytucyjnej wadliwość aktu stosowania prawa wykracza wszakże poza określony w art. 79 ust. 1 Konstytucji RP przedmiot skargi konstytucyjnej, którym może być wyłącznie niezgodność z Konstytucją RP generalnego aktu normatywnego. Zarzut, iż sąd w okolicznościach konkretnej sprawy nie uwzględnił przy ustalaniu odszkodowania cen obowiązujących w innej chwili niż czas orzekania, może stanowić natomiast przedmiot kontroli instancyjnej, z której skarżący zresztą skorzystał.

Odnosząc się do zarzutu niezgodności art. 393 § 1 kodeksu postępowania cywilnego z Konstytucją RP Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż skarżący nie sprecyzował powodu, dla którego wstępna ocena Sądu Najwyższego o przyjęciu lub odmowie przyjęcia kasacji do rozpoznania miałaby być „wyłączona z ogólnych reguł rzetelnego postępowania”. W szczególności skarżący nie określił, jakie reguły rzetelnego postępowania pozostają w sprzeczności z treścią art. 393 § 1. W tym stanie rzeczy zarzut niezgodności art. 393 § 1 kodeksu postępowania cywilnego z Konstytucją RP nie mógł stanowić przedmiotu merytorycznego rozpoznania.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności należało orzec jak w sentencji.

2