123

POSTANOWIENIE

z dnia 7 maja 2003 r.

Sygn. akt Ts 146/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Bohdan Zdziennicki

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Józefa Baszkiewicza w sprawie zgodności:

art. 76 * 1 i art. 77 * 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) w zw. z art. 31 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 18 października 2002 r. skarżący zakwestionował zgodność z Konstytucją RP art. 77 * 1 i art. 78 * 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa w związku z art. 31 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zaskarżonym przepisom zarzucił skarżący niezgodność z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji. Istoty takiej niezgodności upatruje skarżący w tym, że zaskarżone przepisy, normując zwrot nadpłaty składek uiszczanych Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, uniemożliwiają ich zwrot wraz z naliczonymi odsetkami.

Skarga konstytucyjna została sformułowana w oparciu o następujący stan faktyczny. Decyzją z 4 stycznia 2000 r. (nr Dr 4010/2/2000 NKP 39-190033) Zakład Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku orzekł o zwrocie nienależnie pobranej składki na ubezpieczenie społeczne wraz z odsetkami. Zwrot składek nastąpił z urzędu w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 19 października 1999 r. (sygn. SK 4/99), w którym orzeczono o niekonstytucyjności przepisu stanowiącego podstawę do obciążenia skarżącego obowiązkiem uiszczania składki. Skarżący wniósł odwołanie od powyższej decyzji do Sądu Okręgowego w Białymstoku, w którym zażądał zasądzenia skapitalizowanych odsetek ustawowych od kwot wypłaconych mu na mocy decyzji organu rentowego z 4 stycznia 2000 r. Wyrokiem z 19 lutego 2002 r. (sygn. akt VU 1864/01) Sąd Okręgowy oddalił odwołanie skarżącego. W uzasadnieniu stwierdził, że brak jest de lege lata podstaw prawnych do zasądzenia skapitalizowanych odsetek. Podstawy takiej nie znalazł Sąd zarówno w przepisach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jak i unormowaniach ordynacji podatkowej. Z uwagi na to, że organ rentowy zwrócił skarżącemu nadpłatę składek ubezpieczeniowych w terminie 30 dni od dnia wydania decyzji stwierdzającej nadpłatę, Sąd nie dopatrzył się naruszenia przepisów art. 76 i art. 77 ordynacji podatkowej. Apelacja skarżącego od tego orzeczenia została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 10 lipca 2002 r. (sygn. akt III AUa 507/02). Sąd Apelacyjny podzielił w całości argumentację zaprezentowaną w orzeczeniu Sądu Okręgowego.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 3 grudnia 2002 r. wezwano pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej, przez wskazanie, jakie konstytucyjne wolności i prawa, i w jaki sposób - zdaniem skarżącego - zostały naruszone przez zakwestionowane przepisy ordynacji podatkowej.

W piśmie z 16 grudnia 2002 r. skarżący ponownie sformułował zarzut naruszenia zasady równego traktowania stron oraz prawa do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez sąd, nie popierając jednak swoich twierdzeń konkretną argumentacją.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, nie spełnia ona bowiem przesłanek dopuszczalności występowania z tym środkiem prawnym.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach i prawach, albo obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Precyzując zasady, na jakich dopuszczalne jest występowanie z tym środkiem ochrony, ustawodawca nałożył na skarżącego obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób - jego zdaniem - zostały naruszone przez zakwestionowane w skardze przepisy (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym). W świetle powyższych unormowań nie ulega wątpliwości, że przedmiotem skargi konstytucyjnej uczynić można tylko przepisy wykazujące podwójną kwalifikację. Stanowiąc normatywną podstawę ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej prowadzić winny jednocześnie do niedozwolonej ingerencji w sferę konstytucyjnych wolności i praw skarżącego. Tak więc to właśnie w normatywnej treści kwestionowanych przepisów upatrywać winien skarżący źródła naruszenia jego konstytucyjnych praw. Jak to już wskazywano, obowiązkiem skarżącego jest także precyzyjne określenie układu odniesienia kontroli takich unormowań. Stanowić winny go przepisy konstytucyjne wyrażające konkretne prawa podmiotowe skarżącego, naruszone kwestionowaną regulacją ustawy lub innego aktu normatywnego.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego powyższe przesłanki nie zostały w przypadku niniejszej skargi konstytucyjnej spełnione. Przede wszystkim zauważyć należy, że istota zarzutów sformułowanych przez skarżącego nie dotyczy przepisów określonych jako przedmiot skargi konstytucyjnej, ale koncentruje się na problemie luki w obowiązującym systemie prawnym. Luka ta powoduje, że brak jest podstaw prawnych do zaspokojenia roszczeń skarżącego, dotyczących zwrotu przez organ rentowy skapitalizowanych odsetek ustawowych od nadpłaconych składek. Z uzasadnienia orzeczeń sądowych wydanych w sprawie skarżącego wynika bowiem jednoznacznie, iż u podstaw oddalenia powództwa skarżącego legł właśnie brak podstaw normatywnych, które de lege lata umożliwiałyby jego uwzględnienie. Tym samym stwierdzić należy, że skarga konstytucyjna kieruje się przeciwko zaniechaniu ustawodawcy. Należy podkreślić, że rozpoznawanie tego rodzaju zarzutów nie mieści się w zakresie postępowania prowadzonego przed Trybunałem Konstytucyjnym. Sąd konstytucyjny pełni jedynie rolę tzw. negatywnego prawodawcy, eliminując z obowiązującego systemu prawa unormowania niezgodne z przepisami konstytucyjnymi wyrażającymi prawa i wolności skarżącego. Należy przy tym podkreślić, że w sprawie niniejszej skarżący nie sformułował żadnych argumentów świadczących o zaistnieniu sytuacji tzw. regulacji niepełnej lub fragmentarycznej, co wyjątkowo pozwalałoby Trybunałowi Konstytucyjnemu na merytoryczne rozpatrzenie wniesionej skargi konstytucyjnej (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24 października 2001 r., sygn. SK 22/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 216).

Niezależnie od powyższych okoliczności wskazać należy również na niedopełnienie przez skarżącego wymogu wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób - jego zdaniem - zostały naruszone przez zakwestionowane przepisy. Obowiązku tego nie realizuje bowiem lakoniczne odwołanie się do treści art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji. Odnośnie art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji, to podkreślić należy, że Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wskazywał już w swoim orzecznictwie na ograniczoną dopuszczalność traktowania wyrażonych w nich zasad jako układu odniesienia kontroli przepisów kwestionowanych w drodze skargi konstytucyjnej. Jest to bowiem możliwe w sytuacji doprecyzowania przez skarżącego w zakresie jakiego konstytucyjnego prawa lub wolności zasady te doznały niedozwolonego uszczerbku lub ograniczenia (por. postanowienia TK z: 23 stycznia 2002 r., sygn. Ts 105/00, OTK ZU nr 1B/2002, poz. 60; 27 kwietnia 1998 r., sygn. Ts 47/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 41; 17 czerwca 1998 r., sygn. Ts 48/98, OTK ZU nr 4/1998, poz. 59; 27 kwietnia 1998 r., sygn. Ts 46/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 40; 3 listopada 1998 r., sygn. Ts 116/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 10; 1 marca 1999 r., sygn. Ts 57/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 72 oraz postanowienie pełnego składu TK z 24 października 2001 r., sygn. SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Zarówno w treści skargi konstytucyjnej, jak i pisma skarżącego z 16 grudnia 2002 r. tego rodzaju konieczne doprecyzowanie nie nastąpiło. Natomiast sformułowany przez skarżącego zarzut naruszenia konstytucyjnego prawa do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez sąd (art. 45 ust. 1 Konstytucji) wiąże się ściśle z problemem nieuwzględnienia przez sądy orzekające w sprawie zgłaszanych przez niego roszczeń. Jak to już jednak wskazywano, przyczyn takiego stanu rzeczy należy upatrywać w braku normatywnych podstaw do ich uwzględnienia.

Biorąc powyższe pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.