Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie z dnia 2003-03-20 - Ts 142/02
Repertorium:Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania skarg konstytucyjnych podlegających wstępnemu rozpoznaniu.
Sygnatura:Ts 142/02
Tytuł:Postanowienie z dnia 2003-03-20
Publikacja w Z.U.Z.U. 2003 / 4B / 214

214

POSTANOWIENIE

z dnia 20 marca 2003 r.

Sygn. akt Ts 142/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Janusz Niemcewicz

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Felix Blau Sp. z o.o. w sprawie zgodności:

1) art. 113 * 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 i art. 31 ust. 3 oraz art. 64 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 4011 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

1. Odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie dotyczącym zgodności art. 113 * 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 i art. 31 ust. 3 oraz art. 64 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2. Umorzyć postępowanie w zakresie dotyczącym zgodności art. 4011 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, na skutek cofnięcia skargi konstytucyjnej w tej części.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 12 października 2002 r. skarżąca zakwestionowała zgodność z Konstytucją RP art. 113 * 2 i art. 4011 * 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego. Zaskarżonemu art. 113 * 2 ustawy skarżąca zarzuciła niezgodność z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 i art. 31 ust. 3 oraz art. 64 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji, natomiast art. 4011 * 1 ustawy - niezgodność z art. 32 ust. 1 Konstytucji.

Skarga została sformułowana w oparciu o następujący stan faktyczny. Skarżąca wystąpiła do Sądu Okręgowego w Warszawie z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie z powództwa skarżącej przeciwko Skarbowi Państwa - Wojewodzie Mazowieckiemu. Postanowieniem z 30 kwietnia 2002 r. (sygn. akt I C 438/02) Sąd Okręgowy wniosek skarżącej oddalił. W ocenie sądu, pomimo straty wykazywanej przez skarżącą w pierwszym kwartale 2002 r., może ona ponieść koszty procesu. Sąd przyjął także, że skarżąca winna część zysków z poprzednich okresów rezerwować na koszty swojej działalności. Zażalenie skarżącej na powyższe postanowienie zostało oddalone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 24 czerwca 2002 r. (sygn. akt I ACz 1146/02).

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 22 stycznia 2003 r. wezwano pełnomocnika skarżącej do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej, przez wskazanie w jakim zakresie zaskarżony art. 4011 * 1 k.p.c. stanowił podstawę orzeczeń wydanych w sprawie skarżącej. W odpowiedzi na powyższe zarządzenie, pełnomocnik skarżącej w piśmie z 29 stycznia 2003 r. wniósł o umorzenie postępowania w części dotyczącej zgodności z Konstytucją art. 4011 * 1 k.p.c., z uwagi na fakt niewyczerpania drogi prawnej przewidzianej dla postępowania unormowanego w tym przepisie. W związku z powyższym skarżąca w tej części cofnęła skargę konstytucyjną.

Istoty niekonstytucyjności art. 113 * 2 k.p.c. upatruje natomiast skarżąca w tym, iż przepis ten pozostawia swobodnemu uznaniu sądu przyznanie zwolnienia od wpisu sądowego. Zastosowanie przez prawodawcę słów „może zwolnić” doprowadziło w sytuacji skarżącej do arbitralnego uznania sądu, że nawet brak środków pieniężnych po stronie aktywów nie uzasadnia takiego zwolnienia. W ocenie skarżącej zakwestionowane unormowanie narusza tym samym konstytucyjne prawo do sądu i godzi w zakaz zamykania drogi sądowej dochodzenia naruszonych praw. Ponadto pozostaje w sprzeczności z prawem własności skarżącej, jak również z zasadą równego traktowania przez władze publiczne.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W zakresie dotyczącym zgodności z Konstytucją art. 113 § 2 k.p.c. skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, nie spełnia ona bowiem przesłanek dopuszczalności występowania z tym środkiem prawnym.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach, prawach lub obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Precyzując zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie z tego środka prawnego, ustawodawca zobligował skarżącego do wskazania, jakie konstytucyjne wolności i prawa, i w jaki sposób - zdaniem skarżącego - zostały naruszone przez zakwestionowane w skardze przepisy (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym). Chociaż więc warunkiem dopuszczalności wystąpienia ze skargą konstytucyjną jest wydanie na podstawie zaskarżonego przepisu przez sąd lub organ administracji publicznej ostatecznego orzeczenia, to jednak nie płaszczyzna stosowania tego przepisu stanowi przedmiot kontroli prowadzonej przez Trybunał Konstytucyjny. Okoliczność powyższa w pełni determinuje także wymagany sposób uzasadniania zarzutów formułowanych w skardze konstytucyjnej. Nie może on bowiem polegać na zakwestionowaniu przez skarżącego przyjętej przez organ orzekający kwalifikacji stanu faktycznego z punktu widzenia zakresu zastosowania zaskarżonej regulacji. Istoty niekonstytucyjności należy doszukiwać się w treści kwestionowanej normy, nie zaś w - krytycznie ocenianym przez skarżącego - sposobie jej zastosowania w indywidualnym przypadku.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego opisany wyżej obowiązek ustawowy wskazania sposobu naruszenia konstytucyjnych praw skarżącej przez art. 113 * 2 k.p.c. nie został w niniejszej sprawie prawidłowo wypełniony. Zgłoszone przez skarżącą zarzuty muszą być uznane za oczywiście bezzasadne. Zaskarżony przepis ma następującą treść: „Osobie prawnej, jak również organizacji nie mającej osobowości prawnej może być przyznane zwolnienie od kosztów sądowych, jeżeli wykaże, że nie ma dostatecznych środków na te koszty”. Zarzut niekonstytucyjności art. 113 * 2 k.p.c. wydaje się wiązać skarżąca z zastosowaniem przez prawodawcę w jego treści zwrotu „może zwolnić”. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, nie ta jednak okoliczność zdeterminowała treść zarzutów skarżącej formułowanych wobec zakwestionowanego przepisu. W pierwszym rzędzie, wiążą się one bowiem z negatywną oceną przyjętej przez sąd orzekający w sprawie kwalifikacji stanu faktycznego, dotyczącego zdolności skarżącej do poniesienia kosztów sądowych. Istota problemu poruszonego w skardze tkwi więc, nie w upoważnieniu sądu przez prawodawcę do odmowy przyznania zwolnienia od kosztów, ale w sposobie zastosowania w konkretnym stanie faktycznym przesłanki wykazania niemożności poniesienia kosztów przez skarżącą. Innymi słowy, uzasadnienie skargi opiera się na założeniu, iż podstawą wydanych w sprawie orzeczeń była norma upoważniająca sąd do odmowy zwolnienia od kosztów sądowych pomimo wykazania przez skarżącą, iż kosztów takich ponieść nie może. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego pogląd powyższy jest nieuzasadniony. Z treści postanowienia odmawiającego zwolnienia od kosztów wynika bowiem jednoznacznie, że sąd uznał, iż skarżąca nie spełniła przesłanki wykazania braku dostatecznych środków na pokrycie kosztów sądowych. Tak więc nieuprawnione jest stanowisko skarżącej zmierzające do wykazania, że kwestionowany przepis wyraża normę prawną uprawniającą sąd do arbitralnego decydowania o zwolnieniu od kosztów sądowych, niezależnie od tego, czy wnoszący o zwolnienie wykaże niemożność ich poniesienia. Art. 113 * 2 k.p.c. pozwala bowiem odmówić zwolnienia od kosztów sądowych wyłącznie w sytuacji, gdy w ocenie sądu osoba prawna wnosząca o takie zwolnienie nie wykaże, iż nie ma dostatecznych środków na te koszty. Tak więc to odmienna - od przyjętej przez sądy orzekające w sprawie - ocena sposobu zastosowania kwestionowanego przepisu w sytuacji faktycznej, w jakiej znajdowała się skarżąca legła u podstaw zarzutów sformułowanych pod adresem zaskarżonego art. 113 * 2 k.p.c. Tego rodzaju uzasadnienie skargi konstytucyjnej wiąże się jednak w całości z problemem stosowania zaskarżonej regulacji. Ten zaś - jak to już wyżej podniesiono - nie mieści się w zakresie przedmiotu kontroli prowadzonej przez Trybunał Konstytucyjny.

Biorąc powyższe pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w pkt 1 sentencji.

Natomiast w zakresie zgodności z Konstytucją art. 4011 § 1 kodeksu postępowania cywilnego, wobec cofnięcia w tej części skargi konstytucyjnej, postępowanie podlega umorzeniu na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

3

Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
Ts 93/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-02
 
Z.U. 2012 / 1B / 132
Ts 93/11   Postanowienie z dnia 2011-07-04
 
Z.U. 2012 / 1B / 131
Ts 9/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-15
 
Z.U. 2012 / 1B / 107
Ts 9/11   Postanowienie z dnia 2011-04-14
 
Z.U. 2012 / 1B / 106
Ts 85/11   Postanowienie z dnia 2011-12-05
 
Z.U. 2012 / 1B / 130
  • Adres publikacyjny: