210

POSTANOWIENIE

z dnia 21 stycznia 2003 r.

Sygn. akt Ts 111/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Zdyb

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Jacka Bąbki w sprawie zgodności:

1) art. 156 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385 ze zm.) z art. 2, art. 17 ust. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 378 * 1 zd. 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 9 sierpnia 2002 r. skarżący zakwestionował zgodność z Konstytucją art. 156 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385 ze zm.) oraz art. 378 * 1 zd. 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.).

Przepisowi ustawy o szkolnictwie wyższym zarzucił niezgodność z art. 2, art. 17 ust. 2, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji RP. Istoty takiej niezgodności upatruje skarżący w tym, że w kwestionowanym przepisie nie zamieszczono regulacji jednoznacznie wyposażającej samorząd studencki w podmiotowość prawną. Zdaniem skarżącego mogłoby to nastąpić wskutek zastosowania przez prawodawcę wyrażenia „może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania”. Skarżący uważa, że brak takiej podmiotowości samorządu studenckiego prowadzi do naruszenia praw podmiotów, będących stronami stosunków prawnych zawieranych z organami samorządu studenckiego. Z kolei niekonstytucyjność art. 378 * 1 zd. 1 kodeksu postępowania cywilnego polegać ma - zdaniem skarżącego - na braku korelacji z art. 368 * 1 pkt 2 i 3 k.p.c., pozwalającym sądowi odwoławczemu na pomijanie i selekcjonowanie zgłoszonych zarzutów, a w konsekwencji pozostawianie niektórych zarzutów bez rozważenia i oceny.

Skarga sformułowana została w oparciu o następujący stan faktyczny. Skarżący, będący członkiem władz samorządu studenckiego, zawarł z adwokatem umowę zlecenia na sporządzenie opinii prawnej. Za wykonaną usługę skarżący zapłacił z własnych pieniędzy. Wobec odmowy zrefundowania poniesionych wydatków, skarżący wystąpił z powództwem o zapłatę przeciwko Politechnice Wrocławskiej i organom samorządu studenckiego. Wyrokiem z 19 października 2001 r. (sygn. akt I C 974/01) Sąd Rejonowy oddalił powództwo skarżącego w całości. W odniesieniu do zarzutów kierowanych wobec samorządu studenckiego wskazano w uzasadnieniu, iż de lege lata brak jest podstaw do przyjęcia podmiotowości prawnej samorządu w obrocie cywilnoprawnym. Ponadto sąd stwierdził, że w sprawie nie zostało wykazane, aby pomiędzy skarżącym a organami samorządu studenckiego zawarta została jakakolwiek umowa zlecenia. Apelacja skarżącego od tego orzeczenia została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 27 lutego 2002 r. (sygn. akt II Ca 45/02). Podkreślając ustalenia dotyczące braku jakiegokolwiek stosunku zobowiązaniowego między skarżącym a organami samorządu studenckiego, sąd przyjął, że nie ma potrzeby rozważania zarzutów skarżącego dotyczących zdolności prawnej samorządu studenckiego. Wyrok ten został doręczony skarżącemu z uzasadnieniem 15 maja 2002 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, nie spełnia ona bowiem przesłanek dopuszczalności występowania z tym środkiem prawnym.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach, prawach lub obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Jako środek ochrony służy więc skarga konstytucyjna wyeliminowaniu z systemu prawnego unormowań, które pozostają w sprzeczności z przepisami Konstytucji wyrażającymi podmiotowe prawa skarżącego. Warunkiem dopuszczalności merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest sformułowanie przez wnoszącego skargę zarzutów wskazujących, że to właśnie kwestionowane przepisy, wskutek ich zastosowania w sprawie skarżącego, były źródłem niedozwolonej ingerencji w sferę jego wolności i praw. Uzasadnienie skargi nie może przy tym ograniczać się do samej jedynie płaszczyzny stosowania zaskarżonych unormowań. Wprawdzie bowiem uzyskanie w sprawie skarżącego ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej stanowi konieczną przesłankę wystąpienia ze skargą, to jednak nie problem stosowania kwestionowanych przepisów jest przedmiotem kontroli prowadzonej przez Trybunał Konstytucyjny.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego powyższe uwarunkowania dopuszczalności skargi konstytucyjnej nie zostały przez skarżącego spełnione i to wobec obydwu zakwestionowanych w skardze przepisów. W odniesieniu do zakwestionowanego art. 156 ustawy o szkolnictwie wyższym stwierdzić należy, co następuje. Z treści uzasadnienia skargi konstytucyjnej wynika, że skarżący wiąże zarzut naruszenia konstytucyjnych praw z problemem braku podmiotowości cywilnoprawnej samorządu studenckiego. W indywidualnej sprawie skarżącego naruszenie to sprowadzać się ma do niemożności uzyskania od organów samorządu studenckiego refundacji kosztów poniesionych przez skarżącego, jako strony umowy zlecenia. Należy w związku z tym zauważyć, że tak sformułowany zarzut nie koresponduje z treścią orzeczeń sądowych wydanych w sprawie skarżącego. Trzeba bowiem podkreślić, że z treści wyroku Sądu Okręgowego z 27 lutego 2002 r. wynika jednoznacznie, iż zasadniczą przyczyną oddalenia powództwa skarżącego było uznanie bezzasadności jego twierdzeń dotyczących jego występowania w sprawie, jako strony umowy zawartej z organami samorządu studenckiego. Czynności podjęte przez skarżącego zostały przez sąd ocenione jako jego działalność własna, prowadzona na własny koszt i ryzyko. Skoro zaś skarżący nie był stroną jakiegokolwiek stosunku prawnego, w którym jako druga strona występowałyby organy samorządu studenckiego, to tym samym istotnie pozbawiony znaczenia normatywnego był problem stwierdzenia podmiotowości cywilnoprawnej tegoż samorządu. Nie można więc przyjąć, że to właśnie w zagadnieniu podmiotowości cywilnoprawnej samorządu studenckiego upatrywać należy źródła ingerencji w prawa skarżącego, wyrażającej się poniesionym uszczerbkiem majątkowym.

Niezależnie od powyższego stwierdzić należy, że z punktu widzenia kompetencji kontrolnych Trybunału Konstytucyjnego niewłaściwa jest także argumentacja zastosowana w tym zakresie przez skarżącego. Sprowadza się ona bowiem zasadniczo do formułowania postulatów de lege ferenda pod adresem prawodawcy, odnośnie nadania art. 156 ust. 6 ustawy o szkolnictwie wyższym treści przesądzającej problem podmiotowości cywilnoprawnej samorządu studenckiego. Tego rodzaju postulaty nie mogą być jednak uwzględnione przez Trybunał Konstytucyjny, pełniący jedynie rolę tzw. „negatywnego prawodawcy”. Sprowadza się ona do eliminowania już obowiązujących unormowań z systemu źródeł prawa.

Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg także w odniesieniu do zaskarżonego art. 378 * 1 zd. 1 kodeksu postępowania cywilnego. Zarzut sformułowany przez skarżącego pod adresem tego przepisu jest w ocenie Trybunału Konstytucyjnego oczywiście bezzasadny. Z normatywnej treści art. 378 * 1 zd. 1 k.p.c. nie wynika bowiem w żaden sposób kompetencja sądu odwoławczego do - jak to określa skarżący - „selektywnego traktowania zarzutów, ich segregacji na podlegające rozważaniom i pozostawione bez rozważań i oceny”. Zarzut skarżącego jest w tym przypadku w całości determinowany negatywną oceną sposobu zastosowania kwestionowanego przepisu przez sąd orzekający w sprawie. Ta jednak płaszczyzna, jak to już wyżej podkreślano, pozostaje poza zakresem kontroli Trybunału Konstytucyjnego.

Biorąc powyższe pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.

3