32

POSTANOWIENIE

z dnia 29 października 2002 r.

Sygn. akt Ts 38/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jerzy Ciemniewski

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Rafała Grochulskiego w sprawie zgodności:

art. 42 ust. 1 pkt 2 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. z 1998 r. Nr 120, poz. 787 ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 71 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 25 marca 2002 r. (data nadania w urzędzie pocztowym) pełnomocnik skarżącego zakwestionował zgodność art. 42 ust. 1 pkt 2 i ust. 5 ustawy z 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (dalej: zaskarżona ustawa) z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 71 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zdaniem skarżącego ustanowione w zakwestionowanych przepisach kryterium uprawniające do otrzymania dodatku mieszkaniowego prowadzi do zróżnicowania obywateli niezgodnego z konstytucyjnymi zasadami równości i sprawiedliwości społecznej. Unormowanie to powoduje również, że do osób znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej nie trafia jakakolwiek pomoc materialna ze strony Państwa. Tymczasem, w świetle art. 71 ust. 1 Konstytucji, organy władzy publicznej zobligowane są do uwzględniania w swojej polityce dobra rodziny znajdującej się w trudnej sytuacji.

Skarga sformułowana została w oparciu o następujący stan faktyczny. Decyzją z 30 czerwca 1999 r. (nr BL.VII.7147-77/94/06/99) Prezydent Miasta Łodzi odmówił przyznania skarżącemu dodatku mieszkaniowego. W uzasadnieniu tej decyzji organ administracji stwierdził, że skarżący nie spełnia kryteriów określonych w przepisach zaskarżonej ustawy. W szczególności bowiem powierzchnia użytkowa mieszkania zajmowanego przez skarżącego jest większa od dopuszczalnej normy o więcej niż 30%. Decyzja ta została utrzymania w mocy decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi z 10 stycznia 2002 r. (nr K.O. 4204/99). Skargę skarżącego na powyższe rozstrzygnięcie oddalił także Naczelny Sąd Administracyjny, wyrokiem z 10 stycznia 2002 r. (sygn. akt II SA/Łd 1367/99), doręczonym skarżącemu wraz z uzasadnieniem 12 marca 2002 r. W uzasadnieniu tego wyroku sąd stwierdził, że organy administracyjne prawidłowo ustaliły, że lokal mieszkalny zajmowany przez skarżącego nie zachowuje warunków dotyczących powierzchni normatywnej uprawniającej do otrzymania dodatku mieszkaniowego.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 26 lipca 2002 r. wezwano pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej, przez wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób - zdaniem skarżącego - zostały naruszone przez zakwestionowane w skardze przepisy.

W piśmie z 5 sierpnia 2002 r. pełnomocnik skarżącego ponownie podniósł zarzut naruszenia zasady równości i nakazu jednakowego traktowania obywateli w obrębie określonej klasy. Źródłem takiego naruszenia jest - zdaniem skarżącego - ustawienie na relatywnie niskim poziomie normy powierzchni użytkowej, traktowanej jako nieprzekraczalnej i wyłączającej możliwość uzyskania dodatku mieszkaniowego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje.

Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone ma prawo wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Skarga konstytucyjna jest więc środkiem ochrony służącym eliminowaniu z systemu prawnego przepisów, pozostających w sprzeczności z konstytucyjnymi unormowaniami dotyczącymi sfery wolności lub praw skarżącego. Precyzując zasady, na jakich dopuszczalne jest występowanie ze skargą konstytucyjną, nałożył przy tym ustawodawca na skarżącego obowiązek wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób - jego zdaniem - zostały naruszone zakwestionowaną w skardze regulacją ustawy lub innego aktu normatywnego (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym). Należy w związku z tym podkreślić doniosłość prawidłowego zrealizowania przez skarżącego powyższego obowiązku. W odróżnieniu bowiem od innych procedur kontroli konstytucyjności prawa (tzn. inicjowanych wnioskiem lub pytaniem prawnym), w postępowaniu wywołanym skargą konstytucyjną układ odniesienia kontroli kwestionowanych przepisów ma ograniczony charakter i konstruowany być może wyłącznie z tych uregulowań konstytucyjnych, które dają normatywną podstawę dla podmiotowych praw skarżącego. Obowiązkiem skarżącego jest wskazanie takich przepisów Konstytucji, z których istotnie wywieść można konkretne prawa lub wolności, naruszone zastosowaniem przez sąd lub organ administracji publicznej zaskarżonych przepisów. W wykonaniu tego obowiązku nie może przy tym zastąpić skarżącego - działający z własnej inicjatywy - Trybunał Konstytucyjny (art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym).

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego opisana wyżej przesłanka warunkująca dopuszczalność merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej nie została w niniejszym przypadku spełniona. Kwestionując konstytucyjność art. 42 ust. 1 pkt 2 i ust. 5 zaskarżonej ustawy, skarżący wskazuje na art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 71 ust. 1 Konstytucji, jako na przepisy mające stanowić układ odniesienia ich kontroli. W dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wskazywano już wielokrotnie na ograniczoną dopuszczalność traktowania, wyrażonych w art. 2 i art. 32 Konstytucji, zasad sprawiedliwości społecznej i równości za wzorzec dla kontroli przepisów kwestionowanych w trybie skargi konstytucyjnej. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego jest to możliwe wówczas, gdy skarżący sprecyzuje, w zakresie jakiego przysługującego mu konkretnego prawa o randze konstytucyjnej zasady powyższe doznały uszczerbku, bądź niedozwolonego ograniczenia (zob. postanowienia TK z: 27 kwietnia 1998 r., sygn. Ts 47/98, OTK ZU nr I(30)/99, poz. 41; 17 czerwca 1998 r., sygn. Ts 48/98, OTK ZU nr 4/1998, poz. 59; 27 kwietnia 1998 r., sygn. Ts 46/98. OTK ZU nr I(30)/99, poz. 40; 3 listopada 1998 r., sygn. Ts 116/98, OTK ZU nr 1/99, poz. 10; 1 marca 1999 r., sygn. Ts 57/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 72; 24 października 2001 r., sygn. SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, w przypadku niniejszej skargi konstytucyjnej tego rodzaju konieczne doprecyzowanie nie nastąpiło. W piśmie pełnomocnika skarżącego z 5 sierpnia 2002 r. nie wskazano żadnego konkretnego prawa, którego naruszenie uzasadniałoby zarzut niezgodności z art. 2 Konstytucji. Z kolei uzasadnienie zarzutu złamania konstytucyjnej zasady równości, sprowadza się jedynie do tezy o niedopuszczalnym zróżnicowaniu obywateli w zakresie prawa do dodatku mieszkaniowego. Skarżący nie wskazuje jednakże, w jakich przepisach o randze konstytucyjnej prawo to mogłoby znaleźć swoją podstawę normatywną. Obowiązku określonego w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym nie realizuje również odwołanie się przez skarżącego do treści art. 71 ust. 1 Konstytucji. Art. 71 ust. 1 nie kształtuje bowiem samoistnie podmiotowego prawa obywatela do pomocy ze strony państwa, lecz zgodnie z art. 81 Konstytucji tworzy podstawy do dochodzenia takiej pomocy w ramach określonych ustawami. Adresatem tego unormowania konstytucyjnego jest przede wszystkim władza ustawodawcza, która zobowiązana jest do tworzenia reguł udzielania pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zachowując prawo określenia kryteriów i zasad udzielania takiej pomocy. Przepis konstytucyjny nie formułuje podmiotowego prawa, w świetle którego możliwa byłaby weryfikacja konstytucyjności przepisów, kwestionowanych w trybie skargi konstytucyjnej.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.