28

POSTANOWIENIE

z dnia 9 września 2002 r.

Sygn. akt Ts 29/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Wiesław Johann

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Andrzeja Cedro w sprawie zgodności:

art. 47 § 1 i 2 oraz art. 48 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) z art. 21 ust. 1 i 2, art. 64 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, oraz art. 393 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1, oraz art. 87 i art. 88 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej 8 marca 2002 zarzucono, iż art. 47 § 1 i 2 oraz art. 48 ustawy z dnia 23 kwietnia 2002 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) jest niezgodny z art. 21 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ust. 1, 2 i 3 Konstytucji RP. Skarżący wniósł również o stwierdzenie niezgodności art. 393 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 87 i art. 88 Konstytucji RP. Zdaniem skarżącego zaskarżone przepisy kodeksu cywilnego powodują pozbawienie go prawa własności wybudowanego pawilonu na rzecz Gminy Jędrzejów. Przyznając właścicielowi gruntu w czasie trwania dzierżawy własności budynku wzniesionego przez dzierżawcę gruntu, następuje wywłaszczenie tego dzierżawcy z własności, a priori bez żadnego odszkodowania. Konstytucyjna ochrona własności wymaga, by przejście własności budynku na właściciela nieruchomości następowało dopiero z chwilą zakończenia dzierżawy czy innego prawa obligacyjnego zapewniającego użytkowanie gruntu, po zwróceniu dzierżawcy poniesionych nakładów. Ponadto skarżący zarzucił, iż Sąd Najwyższy odmawiając postanowieniem z 19 października 2001 r. przyjęcia kasacji do rozpoznania naruszył szereg zasad konstytucyjnych: zasadę demokratycznego państwa prawnego, prawo skarżącego do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy, prawo do podlegania tylko konstytucyjnie określonym źródłom prawa oraz zakaz wstecznego działania prawa. Zdaniem skarżącego retroaktywność nie wynika z brzmienia samej ustawy, lecz z uchwały Sądu Najwyższego z 17 stycznia 2001 r. (IIII CZP 49/00).

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Jędrzejowie z 31 stycznia 2000 r., oddalone zostało powództwo skarżącego o stwierdzenie nieważności umowy najmu. Apelacja od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Kielcach z 29 czerwca 2000 r. Sąd Najwyższy postanowieniem z 19 października 2001 r. odmówił przyjęcia kasacji od wskazanego wyżej wyroku Sądu Okręgowego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji żądanie zbadania zgodności przepisów aktu normatywnego z Konstytucją jest dopuszczalne, o ile przepisy te stanowiły podstawę rozstrzygnięcia o prawach skarżącego wydanego przez sąd lub organ administracji publicznej. W przedmiotowej sprawie, wbrew twierdzeniom skarżącego, wymóg ten nie został spełniony odnośnie art. 47 § 1 i 2 oraz art. 48 k.c. Sąd Rejonowy w wyroku oddalającym powództwo o stwierdzenie nieważności umowy najmu oparł swe rozstrzygnięcie na przepisach kodeksu cywilnego dotyczących umowy najmu, przepisach dotyczących składania oświadczeń woli oraz przepisach ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządnie gminnym. W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy expressis verbis stwierdził, iż art. 47 k.c. nie ma zastosowania w tym przypadku. Powyższe ustalenia Sądu Rejonowego zostały uznane za prawidłowe przez Sąd Okręgowy. Sąd Okręgowy stwierdził m.in., iż prawidłowość poczynionych w I instancji ustaleń co do ważności umowy najmu, czyni bezzasadnym odwoływanie się przez skarżącego do art. 46-48 k.c. Cytowany w skardze konstytucyjnej fragment uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego, w którym przywołany został art. 47 § 1 k.c., dotyczy braku bezpodstawnego wzbogacenia Gminy. Problem bezpodstawnego wzbogacenia nie miał jednak znaczenia dla rozstrzygnięcia o żądaniu pozwu. Należy podkreślić, że podstawę rozstrzygnięcia sądu stanowią te przepisy, które wyznaczają treść indywidualno-konkretnej normy w nim zawartej. Samo wymienienie jakiegoś przepisu w uzasadnieniu nie przesądza więc o tym, iż stanowi on podstawę rozstrzygnięcia, tym bardziej gdy w tym samym uzasadnieniu sąd wprost możliwość taką wyklucza.

Odnośnie zarzutów formułowanych względem art. 393 k.p.c., należy stwierdzić, że Konstytucja gwarantuje dwuinstancyjny tryb postępowania, dlatego też wyłączenie pewnych kategorii spraw z zakresu kasacji nie narusza konstytucyjnego prawa do sądu (por. wyrok TK z 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK ZU nr 5/2000, poz. 143). Tym samym zarzut ograniczenia prawa do kasacji nie znajduje oparcia w przepisach Konstytucji wyrażających konstytucyjne prawa jednostki. W przedmiotowej sprawie Trybunał Konstytucyjny nie może również rozpatrzyć sformułowanych przez skarżącego zarzutów dotyczących sposobu wprowadzenia przedmiotowych ograniczeń, w szczególności zarzutu wstecznego działania prawa. Art. 393 k.p.c. określający instytucję przedsądu nie normuje w ogóle zakresu czasowego stosowania tej instytucji. Normatywna treść tego przepisu nie pozwala stwierdzić, iż przedsąd ma być stosowany również do kasacji złożonych przed 1 lipca 2000 r. Kwestię tę reguluje natomiast art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie - Kodeksu postępowania cywilnego i innych ustaw (Dz. U. Nr 48, poz. 554). Ten przepis był też przedmiotem wykładni Sądu Najwyższego dokonanej w uchwale z 17 stycznia 2001 r. (III CZP 49/00). Praktyka Sądu Najwyższego stosowania przedsądu do kasacji złożonych przed 1 lipca 2000 r., którą skarżący krytykuje, została więc ukształtowana na podstawie art. 5 wskazanej ustawy. W stosunku do tego przepisu powinny być też adresowane zarzuty dotyczące wstecznego działania prawa. Formułowanie tego rodzaju zarzutów względem art. 393 k.p.c. jest oczywiście bezzasadne. Na koniec należy podkreślić, iż art. 5 ust. 2 ustawy zmieniającej k.p.c. nie był przedmiotem skargi konstytucyjnej, więc w myśl art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym nie może on stać się przedmiotem toczącego się w tej sprawie postępowania.

Mając powyższe na względzie orzeczono jak w sentencji.