10

POSTANOWIENIE

z dnia 29 stycznia 2002 r.

Sygn. K. 32/01

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Mączyński - przewodniczący

Jerzy Ciemniewski

Marian Grzybowski

Janusz Niemcewicz - sprawozdawca

Jadwiga Skórzewska Łosiak

po rozpoznaniu 29 stycznia 2002 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku Krajowej Komisji Wykonawczej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Policjantów w sprawie zgodności:

1) art. 107 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. z 2000 r. Nr 101, poz. 1092 ze zm.) z art. 2 i art. 32 Konstytucji RP,

2) art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy wymienionej w pkt. 1 z art. 2, art. 7 i z art. 92 Konstytucji RP,

3) art. 12 ust. 1, art. 21 ust. 1 pkt 23 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) z art. 2, art. 31 ust. 3 i z art. 32 Konstytucji RP,

4) art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. Nr 122, poz. 1313) z art. 2 i art. 32 Konstytucji RP,

5) art. 61 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. Nr 53, poz. 214 ze zm.) z art. 26 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz z art. 2 i art. 32 Konstytucji RP,

6) art. 2 pkt 2 lit.a oraz b a także art. 10 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących własnością Skarbu Państwa (Dz.U. z 2001 r. Nr 4, poz. 24) z art. 2, art. 31 ust. 3 i z art. 32 Konstytucji RP,

7) § 1, § 2, § 3, § 4 i § 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 września 2000 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie uposażenia zasadniczego policjantów, jego wzrostu z tytułu wysługi lat oraz szczegółowych zasad otrzymywania i wysokości dodatków do uposażenia policjantów (Dz.U. Nr 83, poz. 945) oraz załączników nr 1, 2 i 3 do tegoż rozporządzenia z art. 2 Konstytucji RP oraz z art. 101 ustawy wymienionej w pkt. 1,

8) § 2 ust. 2, § 4, § 5 i § 6 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 grudnia 2000 r. w sprawie wymagań w zakresie wykształcenia, kwalifikacji zawodowych i stażu służby, jakim powinni odpowiadać policjanci na stanowiskach komendantów Policji i innych stanowiskach służbowych (Dz.U. Nr 115, poz. 1212) z art. 2 i art. 60 Konstytucji RP oraz z art. 6b ust. 3, art. 6c ust. 3 i z art. 34 ustawy wymienionej w pkt. 1,

9) § 2, § 4 ust. 2, § 5, § 6 i § 7 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 lipca 1998 r. w sprawie wysokości i warunków przyznawania policjantom równoważnika pieniężnego w zamian za umundurowanie (Dz.U. Nr 100, poz. 643 ze zm.) z art. 2 Konstytucji RP i z art. 70 ust. 2 ustawy wymienionej w pkt. 1,

10) § 2 zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 września 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad przydziału, opróżniania i norm zaludnienia lokali mieszkalnych oraz tymczasowych kwater przeznaczonych dla policjantów (MP Nr 76, poz. 707) z art. 2 i art. 93 ust. 2 i 3 Konstytucji RP oraz z art. 93 ust. 1 i z art. 97 ust. 1 ustawy wymienionej w pkt. 1,

11) § 21 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 19 grudnia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu udzielania wyróżnień oraz przeprowadzania postępowania dyscyplinarnego w stosunku do policjantów (Dz.U. z 1998 r. Nr 4, poz. 14) z art. 2, art. 31 ust. 3 i z art. 42 ust. 3 Konstytucji RP a także z art. 139 ust. 2 ustawy wymienionej w pkt. 1,

12) § 24 ust. 1 pkt 4 i § 37 ust. 1 i 2 rozporządzenia wymienionego w pkt. 11 z art. 2 Konstytucji RP i z art. 139 ust. 2 ustawy wymienionej w pkt. 1 oraz

13) § 29 ust. 2 rozporządzenia wymienionego w pkt. 11 z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 59 ust. 1 i 4 Konstytucji RP i z art. 139 ust. 2 ustawy wymienionej w pkt. 1 a także z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.).

p o s t a n a w i a:

na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643; zm.: z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638; z 2001 r. Nr 98, poz. 1070) umorzyć postępowanie w sprawie ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia.

Uzasadnienie:

I

1. Pismem z 19 grudnia 2000 r. Krajowa Komisja Wykonawcza Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Policjantów (KKW NSZZP) wniosła o stwierdzenie zgodności przepisów i norm wskazanych w komparycji niniejszego postanowienia aktów normatywnych z przyporządkowanymi im wzorcami Konstytucji. W uzasadnieniu wniosku - który został podpisany przez przewodniczącego KKW NSZZP - powołano argumentację mającą uzasadniać postawione zarzuty.

W części wstępnej wniosku, przewodniczący KKW NSZZP uzasadniając legitymację związku w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym podkreślił, iż “Krajowa Komisja Wykonawcza NSZZ Policjantów jest organem ogólnokrajowym Związku właściwym do występowania przed (...) Trybunałem Konstytucyjnym w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji RP.”. Na potwierdzenie posiadanej legitymacji do wniosku załączono statut NSZZP oraz dwie uchwały: uchwałę nr 53/2001 Prezydium KKW NSZZ Policjantów z 10 kwietnia 2001 r., oraz uchwałę nr 114/2001 Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ Policjantów z 15 maja 2001 r. Obie zostały podpisane przez wiceprzewodniczącego-sekretarza i przewodniczącego KKW NSZZP.

Treść pierwszej z powołanych uchwał ograniczyła się do następującego stwierdzenia: “Prezydium KKW NSZZ Policjantów po zapoznaniu się z projektem wniosku do Trybunału Konstytucyjnego upoważnia przewodniczącego KKW NSZZ Policjantów (...) do podpisania wniosku. Ponadto Prezydium KKW NSZZ Policjantów ustanawia pełnomocników w osobach (...) do reprezentowania Związku w Trybunale Konstytucyjnym”. W drugiej natomiast uchwale KKW NSZZP zatwierdzając szereg innych uchwał prezydium KKW, stwierdzała również, iż zatwierdza “Uchwałę Nr 53/2001 Prezydium KKW NSZZP w sprawie upoważnienia Przewodniczącego do podpisania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego oraz ustanowienia pełnomocników...”.

Postanowieniem z 27 czerwca 2001 r. Trybunał Konstytucyjny nadał wnioskowi dalszy bieg za wyjątkiem zbadania zgodności: 1) art. 32 ust. 1 i art. 34 powołanej ustawy o Policji z art. 2, art. 5, art. 31 ust. 3 i art. 32 Konstytucji RP i z art. 7 pkt c Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych; 2) art. 107 ust. 1 i 2 ustawy o Policji z jej art. 78; 3) art. 12 ust. 1, art. 21 ust. 1 pkt 23 powołanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z art. 93 ust. 1 i art. 94 ust. 1 ustawy o Policji.

Na powyższe postanowienie KKW NSZZP wniosła zażalenie. Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 5 września 2001 r. nie uwzględnił zażalenia.

2. Pismem z 5 grudnia 2001 r. stanowisko w sprawie zajął Prokurator Generalny, który uznał wniosek za zasadny merytorycznie w zakresie zarzutu wskazanego w pkt. 4) i pkt. 6) komparycji niniejszego postanowienia. W pierwszym przypadku Prokurator Generalny uznał postawiony zarzut za zasadny tylko w zakresie niezgodności zaskarżonego przepisu z art. 2 Konstytucji, natomiast w drugim wypadku zakwestionowany przepis został uznany za niezgodny ze wszystkimi wskazanymi wzorcami.

W pozostałym zakresie wniosku, Prokurator Generalny podnosząc brak uzasadnienia postawionych zarzutów, nieadekwatność wskazanych wzorców konstytucyjnych, a także wskazując utratę mocy obowiązującej przez zaskarżone przepisy, wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 i pkt 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

II

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 191 ust. 1 pkt 4 oraz art. 191 ust. 2 Konstytucji RP do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego legitymowane są - w sprawach objętych zakresem ich działania - ogólnokrajowe organy związków zawodowych. ciężar wykazania, że organ działa na obszarze całego kraju, a przedmiot wniosku mieści się w jego zakresie działania spoczywa na wnioskodawcy.

W sytuacji, gdy Trybunał Konstytucyjny ustali, że jako wnioskodawca występuje podmiot wadliwie prawnie umocowany, jest zobowiązany do umorzenia postępowania ze względu na niedopuszczalność orzekania (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK). Okoliczność ta badana jest przez Trybunał na wszystkich etapach postępowania, aż do wydania wyroku. Trybunał Konstytucyjny ciążący na wnioskodawcach obowiązek udowodnienia legitymacji i konsekwencje uchybień w tym zakresie wielokrotnie akcentował w swoim orzecznictwie (por. postanowienia TK z: 20 grudnia 2000 r., K. 13/00, OTK ZU Nr 8/2000, s. 1508-1509 oraz 20 czerwca 2001 r., K. 35/00, OTK ZU Nr 6/2001, s. 902). Odnotować przy tym wypada, iż podmiotowy (rodzaj uprawnionego organu) i przedmiotowy (zakres jego działania) aspekt legitymacji szczególnej Trybunał Konstytucyjny konsekwentnie poddaje regułom wykładni ścisłej, która akcentuje wyjątkowy charakter tego uprawnienia i nakazuje daleko idącą wnikliwość przy ocenie jego koniecznych przesłanek. (por. postanowienia TK z: 18 listopada 1998 r., K. 20/98, OTK ZU Nr 1/1999, s. 68-70 oraz 30 maja 2000 r., U. 5/99, OTK ZU Nr 4/2000, s. 614-615)

2. Dla ustalenia, jakie organy konkretnego związku zawodowego są legitymowane do sporządzenia wniosku niezbędne jest odwołanie się do ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.). Z art. 9 i art. 13 pkt 9 tej ustawy wynika, że ustawodawca kwestię struktury organów związkowych i przypisanych im kompetencji odesłał do regulacji statutowych.

Trybunał Konstytucyjny zauważa, że zgodnie z § 26 pkt 2 oraz § 27 pkt 3 i 5 statutu NSZZP organem upoważnionym do reprezentowania Związku wobec władz jest Krajowa Komisja Wykonawcza, podejmująca decyzje w formie uchwał. Niektóre kompetencje KKW może wykonywać jej Prezydium, jednak jego decyzje muszą być zatwierdzone przez KKW.

3. Z art. 31 ustawy o TK oraz orzecznictwa Trybunału (por. postanowienie z 18 listopada 1998 r., SK 1/98, OTK ZU Nr 7/1998, poz. 120) wynika, że w postępowaniu przed Trybunałem obowiązuje zasada skargowości (dyspozycyjności). Stosownie do tej zasady uchwała uprawnionego organu powinna wyznaczać granice konstytucyjnej kontroli, to jest przedmiot zaskarżenia, a nie może ograniczać się do wyrażenia woli skierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego (por. postanowienie TK z 20 grudnia 2000 r., K. 13/00, OTK ZU Nr 8/2000, s. 1509). Przedmiotem orzekania Trybunału mogą być bowiem tylko te przepisy aktów normatywnych, które powołane zostały w uchwale uprawnionego do wystąpienia z wnioskiem organu. Żadna z załączonych do wniosku uchwał nie spełnia tego wymogu.

Z uchwały nr 53/2001 Prezydium KKW NSZZP wynika jedynie, że prezydium zapoznało się z bliżej nieokreślonym projektem wniosku oraz upoważniło przewodniczącego KKW do jego podpisania, a uchwałą nr 114/2001 Krajowa Komisja Wykonawcza tak sformułowaną uchwałę zatwierdziła.

Jest zatem oczywiste, że Prezydium KKW nie sprecyzowało żądania wniosku, a uchwała KKW takiego żądania nie zatwierdziła. Wniosek podpisał i granice zaskarżenia sprecyzował Przewodniczący KKW, do czego w świetle statutu nie był uprawniony.

Okoliczność ta sprawia, że wydanie orzeczenia jest niedopuszczalne, co uzasadnia umorzenie postępowania.