128

POSTANOWIENIE

z dnia 28 listopada 2001 r.

Sygn. akt Ts 80/01

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jerzy Stępień

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Stefana Walczyka w sprawie zgodności:

art. 418 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 94 ze zm.) z art. 77 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 21 czerwca 2001 r. zarzucono art. 418 § 1 k.c. sprzeczność z art. 77 ust. 1 Konstytucji RP, uzasadniając ją koniecznością wykazywania na podstawie zaskarżonego przepisu winy funkcjonariusza Skarbu Państwa w przypadku wyrządzenia przezeń szkody przez niezgodne z prawem działanie, podczas gdy zgodnie z art. 77 ust. 1 Konstytucji odpowiedzialność Skarbu Państwa oparta jest na zasadzie bezprawności a nie winy. Zaskarżony przepis, zdaniem skarżącego, stanowił podstawę oddalenia przez Sąd Rejonowy dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie wyrokiem z 20 sierpnia 1998 r. powództwa o odszkodowanie.

Wezwany zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej m.in. poprzez wskazanie naruszonego prawa lub wolności konstytucyjnej, a także poprzez uzasadnienie, iż podstawą wskazanych w skardze rozstrzygnięć był zaskarżony przepis, skarżący wskazał prawo do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej jako naruszone prawo konstytucyjne. Ponownie też stwierdził, iż to zaskarżony przepis stanowił przeszkodę w uwzględnieniu powództwa.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Postępowanie w sprawie skargi konstytucyjnej jest sformalizowane i wymaga spełnienia warunków określonych w art. 79 ust. 1 Konstytucji RP a także w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Dla nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu konieczne jest więc wykazanie, iż rozstrzygnięcie dotykające konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego wydane zostało na podstawie zaskarżonego przepisu. Zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego regulacja prawna stanowiąca przedmiot skargi konstytucyjnej musi w ten sposób determinować w sensie normatywnym treść wydanego orzeczenia, iż prowadzi to do wskazanego w skardze naruszenia praw lub wolności konstytucyjnych (Ts 193/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 17 i powoł. tam orzecznictwo). Zaskarżony przepis stanowi zatem podstawę indywidualnego rozstrzygnięcia w rozumieniu ustawy o Trybunale Konstytucyjnym zasadniczo tylko wtedy, kiedy owo rozstrzygnięcie - przy tym samym przedmiocie i zakresie spraw - byłoby lub mogło być inne w przypadku nieobowiązywania normy prawnej o treści kwestionowanej przez skarżącego (Ts 19/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 181).

Naruszenie konstytucyjnego prawa lub wolności, zdaniem skarżącego, wynika z oddalenia powództwa o naprawienie szkody wyrządzonej przez bezprawne działanie organów władzy publicznej w oparciu o zaskarżony przepis. Jednakże analiza materiałów nadesłanych wraz ze skargą konstytucyjną prowadzi do wniosku, iż nie ma podstaw do przyjęcia tezy zawartej w skardze konstytucyjnej, zgodnie z którą podstawą oddalenia powództwa, a także wniesionych środków odwoławczych była treść art. 418 § 1 k.c., a ściślej mówiąc brak orzeczenia karnego lub dyscyplinarnego stwierdzającego winę organu władzy publicznej.

W uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa - Śródmieścia z 20 sierpnia 1998 r. (sygn. Akt IC 2598/98/S), za podstawę odrzucenia powództwa skarżącego uznany został brak adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem organu władzy publicznej a wyrządzoną skarżącemu szkodą. Tezę tą rozwinął i szczegółowo uzasadnił Sąd Okręgowy w Krakowie w wyroku z 16 kwietnia 1999 r. (sygn. II Ca 54/99) oddalającym apelację skarżącego. Także Sąd Najwyższy w wyroku z 09 lutego 2001 r. (sygn. III CKN 578/00) oddalającym kasację skarżącego przychylił się do twierdzenia o braku adekwatnego związku przyczynowego, który to brak nie pozwala rozważać odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa. Wprawdzie w końcowej części uzasadnienia Sąd Najwyższy powołał się na art. 418 k.c., i na wymóg wykazania na jego podstawie winy organu władzy publicznej, wskazując, iż hipotetycznie tylko ten przepis mógłby stanowić podstawę odpowiedzialności Skarbu Państwa, a nie przepis art. 417 k.c., jak postulował skarżący, jednakże stwierdził przy tym, iż powód nie usiłował wykazywać ani tej, ani innych przesłanek odpowiedzialności z tego przepisu.

Zarysowane powyżej przyczyny oddalenia powództwa o naprawienie szkody wyrządzonej działaniem organu władzy publicznej, które to oddalenie, zdaniem skarżącego, prowadzi do naruszenia wynikającego z art. 77 ust. 1 Konstytucji RP prawa do naprawienia szkody wyrządzonej bezprawnym działaniem organów władzy publicznej, wskazują jednoznacznie, iż nie można zaakceptować wyrażonego w skardze konstytucyjnej poglądu, jakoby to art. 418 k.c. stanowił podstawę rozstrzygnięcia. Podstawą rozstrzygnięcia, jest w niniejszej sprawie art. 361 k.c., zgodnie z którym pomiędzy działaniem a wyrządzoną szkodą musi zachodzić adekwatny związek przyczynowy. Przyjęcie odmiennego stanowiska, jak postuluje to skarżący, prowadziłoby do wyjścia poza przyjętą przez orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego wykładnię sformułowania “na podstawie”, a przede wszystkim prowadziłoby do podważenia konkretnego i indywidualnego charakteru skargi konstytucyjnej. Naruszenie konstytucyjnego prawa ma wynikać bezpośrednio z zastosowania w konkretnej sprawie kwestionowanego przepisu, a nie stanowić skutek hipotetycznego zastosowania tegoż, nawet w sytuacji, w której na taki skutek wskazano by w uzasadnieniu rozstrzygnięcia dotykającego konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego.

W tym stanie rzeczy uznając, iż nie została spełniona jedna z przesłanek skargi konstytucyjnej, jaką jest konieczność wydania ostatecznego rozstrzygnięcia na podstawie kwestionowanego przepisu, stwierdzić należy, iż wniesiona skarga nie może być przedmiotem merytorycznego rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny. Z tych też względów należało orzec jak w sentencji.

Na marginesie tylko wskazać należy, iż art. 418 k.c. jest już przedmiotem kontroli Trybunału Konstytucyjnego w merytorycznym rozpoznaniu.