99

POSTANOWIENIE

z dnia 28 listopada 2001 r.

Sygn. Ts 133/01

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stefan J. Jaworski

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Janiny Wiry

w sprawie zgodności:

1) art. 139 * 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 2, art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 40, art. 45, art. 47, art. 49, art. 50, art. 52 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 397 * 1 i art. 766 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 45 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

3) art. 1046 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 38, art. 40, art. 41, art. 50, art. 68, art. 75, art. 76 oraz art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

4) art. 761 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 47, art. 52 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

5) art. 764 oraz art. 765 * 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 40, art. 41, art. 50 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

6) art. 770 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 37, art. 40 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

7) art. 814 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 40, art. 47, art. 50, art. 68 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

p o s t a n a w i a :

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie dotyczącym zgodności:

1) art. 139 * 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 2, art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 40, art. 47, art. 49, art. 50 i art. 52 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 397 * 1 i art. 766 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 45 oraz art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

3) art. 1046 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 38, art. 40, art. 41, art. 50, art. 68, art. 75, art. 76 oraz art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

4) art. 761 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 47, art. 52 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

5) art. 764 oraz art. 765 * 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 40, art. 41, art. 50 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

6) art. 770 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 37, art. 40 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

7) art. 814 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 40, art. 47, art. 50, art. 68 i art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej Janiny Wiry z 28 sierpnia 2001 r. pełnomocnik skarżącej wskazał, iż jego mocodawczyni kwestionuje zgodność:

1) art. 139 * 1 kodeksu postępowania cywilnego z art. 2, art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 40, art. 45, art. 47, art. 49, art. 50, art. 52 i art. 77 Konstytucji RP;

2) art. 397 * 1 oraz art. 766 kodeksu postępowania cywilnego z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 45 i art. 77 Konstytucji RP;

3) art. 1046 kodeksu postępowania cywilnego z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 38, art. 40, art. 41, art. 50, art. 68, art. 75, art. 76 oraz art. 77 Konstytucji RP;

4) art. 761 kodeksu postępowania cywilnego z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 47, art. 52 i art. 77 Konstytucji RP;

5) art. 764 oraz art. 765 * 1 kodeksu postępowania cywilnego z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 40, art. 41, art. 50 i art. 77 Konstytucji RP;

6) art. 770 kodeksu postępowania cywilnego z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 37, art. 40 i art. 77 Konstytucji RP;

7) art. 814 kodeksu postępowania cywilnego z art. 30, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 37, art. 40, art. 47, art. 50, art. 68 i art. 77 Konstytucji RP.

Petitum skargi konstytucyjnej zostało rozbudowane przez powołanie wskazanych wyżej zarzutów, natomiast w wyjątkowo lakonicznym uzasadnieniu skargi brak było argumentów wykazujących niekonstytucyjność zaskarżonych przepisów oraz ich bezpośrednie zastosowanie jako podstawy orzeczeń w sprawie skarżącej. Nadto w skardze nie wskazano sposobu naruszenia praw konstytucyjnych skarżącej. W istocie złożona skarga zawierała jedynie opis stanu faktycznego pozostającego w związku z zastosowaniem przez sądy orzekające w sprawie skarżącej art. 139 * 1 kodeksu postępowania cywilnego, tj. uznania za doręczone przez awizo: 1) wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Pruszkowie z 14 kwietnia 1998 r. (sygn. akt I C 707/97) - z dniem 9 listopada 1998 r., 2) wezwania do opróżnienia i wydania lokalu - z dniem 3 sierpnia 1999 r. Pełnomocnik skarżącej wskazał, iż stosując zaskarżony przepis art. 139 * 1 kodeksu postępowania cywilnego Sąd Rejonowy w Pruszkowie wyrokiem z 6 czerwca 2001 r. (sygn. akt IC 707/97) oddalił wniosek o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu od wyroku zaocznego z 14 kwietnia 1998 r. oraz odrzucił sprzeciw skarżącej od tego wyroku. Ponadto pełnomocnik skarżącej wskazał, iż postanowieniem z 18 kwietnia 2001 r. Sąd Okręgowy w Warszawie (sygn. akt V Cz 460/01), również z uwzględnieniem ww. przepisu, oddalił zażalenie skarżącej na postanowienie Sądu Rejonowego w Pruszkowie z 19 maja 2000 r. (sygn. akt Co 222/00) o odrzuceniu skargi p. Janiny Wiry na czynności komornika i oddaleniu wniosku skarżącej w przedmiocie zawieszenia postępowania egzekucyjnego (Ikm 259/98) prowadzonego przez komornika Rewiru I przy Sądzie Rejonowym w Pruszkowie.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 27 września 2001 r. pełnomocnik skarżącej został wezwany do usunięcia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez dokładne określenie przepisów kodeksu postępowania cywilnego na podstawie których Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z 18 kwietnia 2001 r. (sygn. akt V Cz 460/01) orzekł ostatecznie o konstytucyjnych wolnościach lub prawach skarżącej. Pełnomocnik skarżącej został ponadto wezwany do wskazania konstytucyjnych wolności lub praw skarżącej naruszonych ostatecznym orzeczeniem sądu, wydanym na podstawie zakwestionowanych przepisów Kodeksu postępowania cywilnego oraz uzupełnienie skargi przez przytoczenie argumentów uzasadniających poszczególne, podniesione w skardze, zarzuty.

W piśmie procesowym z 22 października 2001 r. pełnomocnik skarżącej wskazał, iż podstawą wydanych w sprawie ostatecznych orzeczeń o prawach konstytucyjnych skarżącej były: art. 139 * 1 w zw. z art. 767 * 2 i art. 821 kodeksu postępowania cywilnego, art. 766 oraz art. 397 * 1 kpc. Uzasadniając tak sformułowane zarzuty pełnomocnik skarżącej podniósł w szczególności, iż art. 139 * 1 kpc narusza gwarancje wynikające z art. 45 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 37 i art. 77 Konstytucji poprzez “naruszenie prawa dostępu do sądu oraz prawa do sprawiedliwego orzeczenia sądowego, wydanego w jawnym postępowaniu sądowym” przy czym wskazał, iż bez doręczeń rzeczywistych i skutecznych, zastępowanych doręczeniami przez awizo, nie jest realizowane prawo do sądu. W uzupełnieniu skargi podniesiono ponadto zarzut naruszenia, przez zastosowanie art. 139 * 1 kodeksu postępowania cywilnego, istoty praw konstytucyjnych skarżącej wynikających z art. 2, art. 30 oraz art. 40 Konstytucji.

Zarzut niezgodności art. 397 * 1 kpc oraz art. 766 kpc z Konstytucją pełnomocnik skarżącej poparł wyłącznie twierdzeniem, iż przepisy te są niezgodne z art. 45 w zw. z art. 3, art. 32, art. 37 i 77 Konstytucji przez naruszenie “istoty prawa do jawności postępowania w całym procesie sądowym” przez co nie może być realizowane “absolutne prawo do jawnej obrony i ustnego wysłuchania przez sąd”.

Uzupełnienie skargi konstytucyjnej nie zawierało natomiast żadnego odwołania do podniesionych w skardze zarzutów niezgodności z Konstytucją art. 761, art. 764, art. 765 * 1, art. 770, art. 814 oraz art. 1046 kodeksu postępowania cywilnego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji procedurę skargi konstytucyjnej można uruchomić w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, który był podstawą ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej o wolnościach lub prawach albo o obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Powinnością skarżącego jest więc nie tylko dokładne określenie aktu normatywnego, któremu zarzuca niezgodność z Konstytucją, ale również wykazanie, iż w oparciu o kwestionowany przepis prawa sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach konstytucyjnych. Polega to na wykazaniu istnienia merytorycznego związku pomiędzy podstawą normatywną rozstrzygnięcia sądu lub organu administracji publicznej a treścią zawartego w nim orzeczenia w przedmiocie konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego. Z uwagi na bezpośredni charakter skargi konstytucyjnej koniecznym jest także, aby skarżący przynajmniej uprawdopodobnił, iż przez zastosowanie zaskarżonego aktu normatywnego doszło do naruszenia jego konstytucyjnych wolności lub praw.

W skardze konstytucyjnej będącej przedmiotem wstępnego rozpoznania pełnomocnik skarżącej zakwestionował konstytucyjność kilku przepisów Kodeksu postępowania cywilnego formułując zarzut naruszenia licznych praw i wolności skarżącej określonych w Konstytucji. Na uzasadnienie skargi złożyło się wyliczenie wprost praw i wolności konstytucyjnych gwarantowanych w odpowiednich artykułach Konstytucji oraz opis stanu faktycznego wskazujący na to, iż dołączone do skargi rozstrzygnięcia zapadły w oparciu o treść art. 139 * 1 kpc. Ponadto w skardze opisano na czym, zdaniem skarżącej, polegało w jej sprawie naruszenie istoty prawa do sądu określonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji. W piśmie procesowym uzupełniającym braki formalne skargi konstytucyjnej pełnomocnik skarżącej w żaden sposób nie odniósł się natomiast do podnoszonych poprzednio zarzutów niezgodności z Konstytucją art. 761, art. 764, art. 765 * 1, art. 770, art. 814 oraz art. 1046 kodeksu postępowania cywilnego. W uzupełnieniu skargi podniósł zaś dodatkowo zarzut niezgodności art. 397 * 1 oraz art. 766 kpc z Konstytucją. Uzasadnienie nowo powołanych zarzutów ograniczono jednak do twierdzeń, z których wynika, iż niekonstytucyjności zakwestionowanych przepisów skarżąca dopatruje się w tym, że określone w nich postanowienia wydawane są przez sąd na posiedzeniu niejawnym. Ponadto zarzuty te nie zawierały żadnego dalszego uzasadnienia, a tym bardziej wskazania, jakie elementy konstytucyjnego prawa do sądu, nie znajdują, zdaniem skarżącej, gwarancji w postępowaniu cywilnym, ze względu na treść art. 397 * 1 kpc oraz art. 766 kpc.

Trybunał Konstytucyjny podkreśla, iż na konstytucyjne prawo do sądu określone przede wszystkim w art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej składają się w szczególności: 1) prawo dostępu do sądu, tj. prawo uruchomienia procedury przed sądem (niezależnym, bezstronnym i niezawisłym); 2) prawo do odpowiednio ukształtowanej procedury sądowej, zgodnej z wymogami sprawiedliwości i jawności; 3) prawo do wyroku sądowego, tj. prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd. Wyjątkowo lakoniczna argumentacja niniejszej skargi konstytucyjnej - nie uzupełniona dostatecznie przez pełnomocnika skarżącej mimo wezwania zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego - właściwie nie pozwala na merytoryczne odniesienie się do zarzutu niezgodności zaskarżonych przepisów art. 397 * 1 i art. 766 kpc z Konstytucją. Z pewnością jednak nie można wywodzić naruszenia prawa do sądu z samej treści tych przepisów określających jako zasadę rozpoznawanie zażaleń na postanowienia oraz spraw egzekucyjnych na posiedzeniu niejawnym. Z uwagi na domniemanie konstytucyjności prawa zarzut niezgodności z Konstytucją wymaga uzasadnienia.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności Trybunał Konstytucyjny stwierdza, iż skardze konstytucyjnej w zakresie wskazanym w sentencji niniejszego postanowienia nie może być nadany dalszy bieg, nie spełnione zostały bowiem, w zakreślonej części, warunki jej merytorycznego rozpoznania.