Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie z dnia 2001-11-13 - Ts 86/01
Repertorium:Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania skarg konstytucyjnych podlegających wstępnemu rozpoznaniu.
Sygnatura:Ts 86/01
Tytuł:Postanowienie z dnia 2001-11-13
Publikacja w Z.U.Z.U. 2002 / 2B / 132

132

POSTANOWIENIE

z dnia 13 listopada 2001 r.

Sygn. akt Ts 86/01

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Lech Garlicki

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Kazimiery Morkowskiej w sprawie zgodności:

art. 63 ust. 2 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 57, poz. 603) z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 2 lipca 2001 r. pełnomocnik skarżącej - Kazimiery Morkowskiej zakwestionował zgodność art. 63 ust. 2 ustawy z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa (dalej: zaskarżona ustawa) z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP.

Skarga sformułowana została w oparciu o następujący stan faktyczny. Postanowieniem z 28 kwietnia 2000 r. (sygn. akt I C 92/93) Sąd Rejonowy w Sokołowie Podlaskim odrzucił skargę skarżącej o wznowienie postępowania w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazano, że skarżąca nie jest legitymowana do żądania wznowienia postępowania, nie dysponuje bowiem żadnym tytułem prawnym do nieruchomości mającej stanowić przedmiot uzgodnienia treści księgi wieczystej. Zażalenie skarżącej na powyższe postanowienie zostało odrzucone postanowieniem Sądu Okręgowego w Siedlcach z 27 marca 2001 r. (sygn. akt I Cz 84/01). W jego uzasadnieniu wskazano, że w sprawie nie została spełniona żadna z przesłanek wznowienia postępowania określonych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego, sama zaś skarżąca nie jest podmiotem uprawnionym do żądania wznowienia postępowania.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego wezwano pełnomocnika skarżącej do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej. W piśmie z 10 października 2001 r. pełnomocnik wskazał, że art. 63 ust. 2 zaskarżonej ustawy, wyłączając zastosowanie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego dotyczących wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności, uchylenia lub zmiany decyzji administracyjnych wydanych na podstawie przepisów ustawy z 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, narusza art. 184 Konstytucji ustanawiający sądową kontrolę rozstrzygnięć administracyjnych. Jednocześnie prowadzi do złamania konstytucyjnej zasady równości, ograniczając krąg podmiotów władnych skorzystać z praw gwarantowanych w kodeksie postępowania administracyjnego. Zdaniem pełnomocnika to właśnie kwestionowany art. 63 ust. 2 ustawy spowodował odrzucenie skargi skarżącej o wznowienie postępowania w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej. O treści orzeczeń sądowych wydanych w sprawie skarżącej zadecydowało bowiem potraktowanie przez sądy jako niepodważalnego i bezspornego aktu własności ziemi, wydanego na podstawie przepisów wskazanej wyżej ustawy z 1971 r. W piśmie z 10 października 2001 r. pełnomocnik poinformował jednocześnie o rezygnacji z wniesienia kasacji w sprawie skarżącej, z uwagi na fakultatywny charakter tego środka odwoławczego, jak również obawę skarżącej - osoby w podeszłym wieku - o przewlekłość postępowania sądowego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg, ponieważ nie spełnia ona konstytucyjnych i ustawowych przesłanek jej dopuszczalności.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wydanie przez sąd lub organ administracji publicznej ostatecznego orzeczenia o konstytucyjnych prawach bądź wolnościach przysługujących skarżącemu, którego normatywną podstawę stanowi unormowanie zakwestionowane w skardze. Wskazanie orzeczenia spełniającego te warunki stanowi - zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (ustawa o TK) - jeden z podstawowych obowiązków skarżącego. Jego niedopełnienie skutkuje odmową nadania skardze dalszego biegu. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w sprawach skargi konstytucyjnej wielokrotnie podkreślano, że wskazanie orzeczenia bezpośrednio naruszającego konstytucyjne wolności lub prawa skarżącego umożliwia dopiero weryfikację interesu prawnego skarżącego w domaganiu się wydania orzeczenia o zgodności z Konstytucją określonego aktu normatywnego (por. postanowienie z 8 września 1999 r., sygn. akt Ts 87/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 182, s. 948).

W rozpoznawanej sprawie ten podstawowy warunek nie został spełniony. Wbrew twierdzeniom pełnomocnika skarżącej art. 63 ust. 2 zaskarżonej ustawy nie może być uznany za normatywną podstawę orzeczeń wydanych przez Sąd Rejonowy w Sokołowie Podlaskim, oraz - wskutek zażalenia skarżącej - przez Sąd Okręgowy w Siedlcach. Przedmiotem orzekania przez te sądy była skarga o wznowienie postępowania w sprawie uzgodnienia treści księgi wieczystej. Odrzucenie skargi o wznowienie wiązało się ze stwierdzeniem braku pozytywnych przesłanek warunkujących jej dopuszczalność, ponadto zaś z uznaniem skarżącej za podmiot nie posiadający legitymacji do występowania z tego rodzaju nadzwyczajnym środkiem odwoławczym.

Kwestionowana przez skarżącą regulacja ustawowa nie determinowała treści wydanych przez sądy powszechne w jej sprawie orzeczeń. Zastosowanie kwestionowanego art. 63 ust. 2 ustawy mogłoby mieć ewentualnie miejsce w odrębnym postępowaniu, którego przedmiot stanowiłaby kwestia tytułu prawnego skarżącej do wnioskowanej nieruchomości. Z treści uzasadnienia postanowienia Sądu Rejonowego w Sokołowie Podlaskim z 28 kwietnia 2000 r. wynika, że istotnie takie postępowanie zostało przez skarżącą wszczęte. Zaskarżony art. 63 ust. 2 ustawy nie może być natomiast uznany za podstawę prawną dla rozstrzygnięć, na tle których skarżąca wystąpiła ze skargą konstytucyjną.

Niedopuszczalność nadania rozpoznawanej skardze dalszego biegu wynika również z niespełnienia ustawowej przesłanki wyczerpania przez skarżącą przysługującej jej w sprawie drogi prawnej (art. 46 ust. 1 ustawy o TK). Zgodnie z treścią pisma pełnomocnika z 10 października 2001 r. skarżąca nie skorzystała z wniesienia kasacji od orzeczenia Sądu Okręgowego w Siedlcach. Fakt ten uzasadniono fakultatywnością tego środka odwoławczego, oraz obawą o nadmierną przewlekłość toczącego się postępowania sądowego. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego argumenty te nie mogą usprawiedliwiać niedopełnienia wymogu wyczerpania drogi prawnej.

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wielokrotnie podkreślano subsydiarny charakter skargi konstytucyjnej, jako środka ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Konsekwencją tego jest uznanie dopuszczalności wniesienia skargi dopiero wówczas, gdy skarżący nie dysponuje już żadną proceduralną możliwością uruchomienia dalszego postępowania przed sądem. Do rozstrzygania w sprawach indywidualnych powołane są bowiem przede wszystkim sądy i organy administracji publicznej, a Trybunał Konstytucyjny powinien wkraczać dopiero po wyczerpaniu tych wszystkich procedur pozwalających na rozstrzygnięcie sprawy, które mogą zostać uruchomione przez samego skarżącego (por. np. postanowienie z 1 września 1998 r., sygn. akt Ts 107/98, OTK ZU nr I/1999, poz. 79, s. 132). Trzeba przy tym zauważyć, że konsekwencją przyjętej przez pełnomocnika interpretacji charakteru prawnego kasacji byłoby uznanie swoistej dwutorowości dochodzenia naruszonych praw i wolności konstytucyjnych, a także konkurencyjności środków ochrony praw i wolności przewidzianych prawem. Niedopuszczalność takiej wykładni instytucji skargi konstytucyjnej była już wskazywana przez Trybunał Konstytucyjny (por. postanowienie z 21 stycznia 1998 r., sygn. akt Ts 27/97, OTK ZU nr 2/1998, poz. 19, s. 118).

Niezależnie od powyższych okoliczności trzeba również wskazać na wadliwość wskazanego przez pełnomocnika sposobu naruszenia konstytucyjnych praw i wolności skarżącej. Zarzuty naruszenia art. 2, art. 21 ust. 1 i art. 32 ust. 1 Konstytucji nie zostały poparte bliższym uzasadnieniem. Z kolei zarzucane złamanie art. 184 Konstytucji nie może być uznane za spełniające przesłankę wskazania konstytucyjnych praw, wolności lub obowiązków skarżącej naruszonych kwestionowaną regulacją. Nie można bowiem uznać, że przepis określający właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego i innych sądów administracyjnych w zakresie kontroli działalności administracji publicznej, statuuje jednocześnie konkretne podmiotowe prawa przysługujące skarżącej. Z kolei wskazanie art. 45 ust. 1 Konstytucji jako wzorca dla kontroli kwestionowanego przepisu ustawowego nie znajduje uzasadnienia w stanie faktycznym sprawy. Trudno bowiem przyjąć, że skarżąca pozbawiona została w niniejszym postępowaniu prawa do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd, w sytuacji, gdy w sprawie orzekały sądy dwóch instancji, sama zaś skarżąca nie skorzystała z przysługującego jej prawa do kasacji.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało postanowić jak w sentencji.

Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
Ts 93/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-02
 
Z.U. 2012 / 1B / 132
Ts 93/11   Postanowienie z dnia 2011-07-04
 
Z.U. 2012 / 1B / 131
Ts 9/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-15
 
Z.U. 2012 / 1B / 107
Ts 9/11   Postanowienie z dnia 2011-04-14
 
Z.U. 2012 / 1B / 106
Ts 85/11   Postanowienie z dnia 2011-12-05
 
Z.U. 2012 / 1B / 130
  • Adres publikacyjny: