274

POSTANOWIENIE

z dnia 12 listopada 2001 r.

Sygn. Ts 186/00

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zdzisław Czeszejko-Sochacki - przewodniczący

Janusz Trzciński - sprawozdawca

Andrzej Mączyński

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 18 września 2001 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Leszka Mirosława H.

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej złożonej 21 listopada 2000 r. zarzucono, że § 48 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 19 grudnia 1996 r. w sprawie służby wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz.U. Nr 7, poz. 38 z 1997 r. ze zm.) jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 92 ust. 1, art. 178 ust. 2, art. 180 ust. 2 i ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zdaniem skarżącego § 48 przedmiotowego rozporządzenia wydany został z przekroczeniem upoważnienia ustawowego. Ustawodawca nie przewidywał bowiem możliwości przenoszenia sędziego z sądu okręgowego do sądu garnizonowego przez Ministra Obrony Narodowej. Ponadto utożsamianie sędziego wojskowego z żołnierzem zawodowym narusza zdaniem skarżącego art. 32 ust. 1 Konstytucji. W przypadku sędziów wojskowych oznacza to bowiem możliwość podejmowania decyzji o ich stanowiskach służbowych przez naczelny organ administracji państwowej, co jest wykluczone w przypadku sędziów sądów powszechnych. Skarżący zarzucił też naruszenie art. 178 ust. 2, art. 180 ust. 2 i ust. 5 Konstytucji wskazując, iż przepisy te zakazują pozbawienia go praw jakie nabył na stanowisku sędziego sądu okręgowego.

Minister Obrony Narodowej decyzją Nr 594/Kadr z 29 lutego 2000 r. odmówił wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Ministra Obrony Narodowej nr Pf 101 z 3 lipca 1996 r. oraz utrzymującej ją w mocy decyzji nr 9/Kadr z 11 grudnia 1996 r. w sprawie zwolnienia ze stanowiska sędziego Sądu Warszawskiego Okręgu Wojskowego w Warszawie i wyznaczenia na stanowisko sędziego w Wojskowym Sądzie Garnizonowym w Warszawie. Decyzja ta została utrzymana w mocy decyzją nr 737 z 5 października 2000 r. Skarżący składając skargę konstytucyjną złożył równocześnie skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego na wskazaną wyżej decyzję Ministra Obrony Narodowej. W związku z rozpatrywaniem sprawy przez Naczelny Sąd Administracyjny Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 9 stycznia 2001 r. zawiesił postępowanie w sprawie skargi konstytucyjnej. Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z 11 maja 2001 r. odrzucił skargę pana Leszek Mirosław H. stwierdzając, iż w myśl art. 107 ust. 1a pkt 2 ustawy z dnia 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (tekst jednolity z 1997 r., Dz.U. Nr 10, poz. 55) skarga na decyzję w sprawie przeniesienia na inne stanowisko służbowe sędziego wojskowego nie przysługuje. Postanowieniem z 30 lipca 2001 r. Trybunał Konstytucyjny postanowił podjąć zawieszone postępowanie w sprawie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Postanowieniem z 18 września 2001 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. W uzasadnieniu postanowienia wskazano, iż zaskarżony przepis rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej nie stanowił podstawy wydania decyzji z 29 lutego 2000 r. tegoż Ministra, ani decyzji utrzymującej ją w mocy. Również postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 maja 2000 r. odrzucające skargę na wskazane wyżej decyzje nie zostało wydane na podstawie § 48 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z 19 grudnia 1996 r. w sprawie służby wojskowej żołnierzy zawodowych. Ponadto Trybunał Konstytucyjny stwierdził, iż wskazane przez skarżącego, jako podstawa skargi konstytucyjnej, art. 2, art. 92 ust. 1, art. 178 ust. 2, art. 180 ust. 2 i ust. 5 nie wyrażają praw i wolności, o których mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji RP. Z przepisów tych nie wynika w szczególności konstytucyjne prawo do wykonywania zawodu sędziego w określonym sądzie.

W zażaleniu na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego złożonym 21 września 2001 r. skarżący wniósł o uznanie zaskarżonego przepisu za niezgodny z Konstytucją RP. Zdaniem skarżącego Trybunał Konstytucyjny niezasadnie przyjął, iż wskazane wyżej orzeczenia nie zostały wydane na podstawie § 48 zaskarżonego rozporządzenia. Skarżący podniósł, iż przepis ten był przedmiotem rozpoznania w toczącym się postępowaniu i na jego podstawie Minister Obrony Narodowej decyzją Nr 101 z 3 lipca 1996 r. zwolnił go ze stanowiska sędziego w Sądzie Warszawskiego Okręgu Wojskowego. Zdaniem skarżącego powołane w następnych orzeczeniach przepisy stanowią ich podstawę formalnoprawną, natomiast podstawę materialnoprawną stanowi zaskarżony przepis rozporządzenia. Ponadto skarżący uważa, iż art. 2, art. 178 ust. 2, art. 180 ust. 2 i ust. 5 wyrażają prawa konstytucyjne w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji, gdyż gdyby było inaczej, to sędziowskie gwarancje wyrażone w tych przepisach nie miałyby żadnego praktycznego znaczenia.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje.

Wbrew twierdzeniom skarżącego art. 178 ust. 2 i art. 180 ust. 5 w zw. z art. 2, art. 92 ust. 1 nie wyrażają praw lub wolności, o których mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji RP. Wyrażona w art. 178 ust. 2 zasada ma zagwarantować realizację zasady niezawisłości sędziowskiej. Kwestia charakteru zasady niezawisłości sędziowskiej i jej konstytucyjnych gwarancji została obszernie przedstawiona w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 czerwca 1998 r. (sygn. K. 3/98, OTK ZU Nr 4/1998). Odwołując się do powołanych w tym wyroku elementów niezawisłości Trybunał Konstytucyjny stwierdził: “Niezawisłość sędziowska, chroniona przez powołane gwarancje, służyć ma zapewnieniu prawa obywateli do sądu (art. 45 Konstytucji) oraz zapewniać poszanowanie konstytucyjnych zasad ustrojowych, w szczególności zasady podziału władzy (art. 10 Konstytucji). Z uwagi na tak określony cel powołanych przepisów należy przyjąć, że mają one charakter ogólny (ustrojowy) i nie mogą stanowić samodzielnej podstawy do konstruowania publicznych praw podmiotowych przysługujących poszczególnym sędziom”.

Unormowana w art. 79 Konstytucji RP instytucja skargi konstytucyjnej ma ograniczone zastosowanie. Zgodnie z tym przepisem jest ona środkiem służącym jednostce do ochrony jej praw i wolności wynikających z ustawy zasadniczej. Dla dopuszczalności skargi konstytucyjnej muszą więc być spełnione równocześnie dwa aspekty: podmiotowy, świadczący o naruszeniu konstytucyjnych praw i przedmiotowy, polegający na hierarchicznej niezgodności aktu niższej rangi z Konstytucją. Występowanie tylko aspektu przedmiotowego nie daje podstaw do wniesienia skargi konstytucyjnej, może natomiast być podstawą do wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym na skutek pytania prawnego lub wniosku złożonego przez uprawniony podmiot (postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 8 czerwca 1999 r., sygn. Ts 26/99, OTK ZU Nr 6/1999 r., poz. 142). Należy podkreślić, że konstytucyjne prawa i wolności jednostek mają przede wszystkim określić pozycję prawną jednostki względem państwa, tym samym nie należy do nich zasada konstytucyjna określająca status funkcjonariusza państwowego. Zasada niezawisłości nie określa bowiem pozycji prawnej sędziego względem państwa, lecz określa jego pozycję w ramach aparatu państwowego.

Skarżący kwestionując ustalenia Trybunału Konstytucyjnego odwołuje się do decyzji Ministra Obrony Narodowej z 3 lipca 1996 r. zwalniającej go z zajmowanego stanowiska. Należy jednak podkreślić, że ani ta decyzja, ani decyzja utrzymująca ją w mocy, ani też postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego odrzucające skargę na te decyzje nie zostały wskazane w skardze konstytucyjnej jako orzeczenia o prawach skarżącego w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji RP. Na marginesie należy jedynie zauważyć, że wcześniej złożona przez skarżącego skarga konstytucyjna, oparta na zarzucie naruszenia praw skarżącego powyższymi orzeczeniami, została przez Trybunał Konstytucyjny rozpatrzona postanowieniem z 27 września 2000 r. (sygn. Ts 62/00). Obecnie skarżący wskazał na decyzję Ministra Obrony Narodowej z 29 lutego 2000 r., decyzję z 5 października 2000 r. oraz postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 maja 2000 r., jako na orzeczenia oparte na przepisie naruszającym jego prawa. Należy zauważyć, iż przedmiotem wydawanych rozstrzygnięć nie było zwolnienie sędziego z zajmowanego stanowiska, lecz odmowa wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji. Z treści obu decyzji oraz postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego wynika jednoznacznie ich podstawa normatywna, poza zakresem której pozostaje § 48 zaskarżonego rozporządzenia. Kognicja Trybunału Konstytucyjnego nie obejmuje dokonywania ocen przedstawionych orzeczeń pod kątem ich zgodności z prawem, w szczególności oceny prawidłowości powołanej podstawy prawnej. Na marginesie należy jedynie zaznaczyć, że również decyzja Ministra Obrony Narodowej z 3 lipca 1996 r., stwierdzenia nieważności której domagał się skarżący, nie została wydana na podstawie § 48 zaskarżonego rozporządzenia, lecz na podstawie § 46 pkt 3, w zw. z § 65 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z 28 lipca 1992 r. w sprawie służby wojskowej żołnierzy zawodowych. Pomimo zbliżonej treści normatywnej obu przepisów nie można ich ze sobą utożsamiać ustalając podstawę prawną rozstrzygnięć powodujących ewentualne naruszenie praw skarżącego.

Reasumując należy stwierdzić, że skarżący nie wskazał naruszenia konstytucyjnego prawa lub wolności, o których mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, co spowodowało odmowę nadania dalszego biegu przedmiotowej skardze konstytucyjnej.

Mając powyższe na względzie należało orzec, jak w sentencji.