Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie z dnia 2001-11-12 - T 45/01
Repertorium:T | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - postanowienia o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu.
Sygnatura:T 45/01
Tytuł:Postanowienie z dnia 2001-11-12
Publikacja w Z.U.Z.U. 2002 / 1B / 53

53

POSTANOWIENIE

z dnia 12 listopada 2001r.

Sygn. T. 45/01

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zdzisław Czeszejko-Sochacki

po rozpoznaniu 12 listopada 2001r. na posiedzeniu niejawnym wniosku Związku Pracodawców Przemysłu Hutniczego z 1 października 2001r. o stwierdzenie, że:

1) art. 46 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. Nr 54, poz. 348 ze zm.) jest niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) § 36 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 14 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz zasad rozliczeń w obrocie energia elektryczną (Dz.U. z 2001 r. Nr 1, poz. 7) z art. 1 ust. 2, art. 45 ust. 1 pkt 1 i 2 z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. Nr 54, poz. 348 ze zm.) oraz z art. 7, art. 92 ust. 1, art. 2, art. 20 i art. 21 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n a w i a :

odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.

Uzasadnienie:

I

1. Zarząd Związku Pracodawców Przemysłu Hutniczego wnioskiem z 1 października 2001 r., zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie, że:

1) art. 46 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. Nr 54, poz. 348 ze zm.) jest niezgodny z art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) § 36 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 14 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz zasad rozliczeń w obrocie energia elektryczną (Dz. U. z 2001 r. Nr 1, poz. 7) z art. 1 ust. 2, art. 45 ust. 1 pkt 1 i 2 z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. Nr 54, poz. 348 ze zm.) oraz z art. 7, art. 92 ust. 1, art. 2, art. 20 i art. 21 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Wnioskodawca dopatruje się niezgodności art. 46 ustawy - Prawo energetyczne z art. 92 ust. 1 konstytucji, w tym iż art. 46 prawa energetycznego nie formułuje odpowiednich postanowień wyznaczających kierunki rozwiązań w sytuacji podmiotu, który nie jest odbiorcą, ani nie uczestniczy w obrocie paliwami gazowymi, energią elektryczną i ciepłem, do jakiego dochodziłoby w wypadku sprzedaży. Zdaniem wnioskodawcy sposób zredagowania wytycznych zawartych w art. 46 trudno uznać za zgodny z ogólnymi zasadami wyłączności ustawy i nakazami - dotyczącymi aspektu treściowego. Jeżeli ustawodawca korzysta z odesłań do aktów wykonawczych, to musi znacznie szerzej wyznaczyć treść przyszłych rozporządzeń, między innymi przez bardziej szczegółowe - niż w innych materiach - ujęcie wytycznych co do treści aktu. Minimum treściowe wytycznych nie ma charakteru stałego, a wyznaczenie musi być a casu ad casum, stosownie do regulowanej materii i jej związku z sytuacją obywatela lub określonego rodzaju podmiotów. W przedmiotowej sprawie określone w ustawie wytyczne warunków tych nie spełniają. W zasadzie nie odnoszą się one do tej kategorii podmiotów, które stają się jednocześnie wytwarzającymi, jak i konsumującymi energię elektryczną, tzn. są producentami i odbiorcami. Nie biorą również pod uwagę, że praktycznie brak jest w takim wypadku tzw. przesyłu energii, o którym traktuje zaskarżone rozporządzenie. Wykorzystanie tej energii ma miejsce w ramach działającego przedsiębiorstwa, które nie uczestniczy w sprzedaży energii innym odbiorcom lub uczestniczy w bardzo ograniczonym zakresie. W ocenie wnioskodawcy, wytycznych takich nie można wyinterpretować z pozostałych przepisów ustawy.

W ocenie wnioskodawcy § 36 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z 14 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz zasad rozliczeń w obrocie energia elektryczną, pozostaje w kolizji z art. 1 ust. 2 i art. 45 ust. 1 prawa energetycznego. Przepis § 36 rozporządzenia nakładając, pozbawione uzasadnienia ekonomicznego ciężary na podmioty produkujące energię na swoje potrzeby na własnych urządzeniach, pozostaje w sprzeczności z wyrażoną w art. 1 ust. 2 ustawy zasadą minimalizacji kosztów. Ponadto § 36 nie spełnia warunków określonych w art. 45 ust. 1 ustawy, bowiem energia elektryczna wyprodukowana przez producenta i przez niego zużywana nie przepływa przez system przedsiębiorstwa energetycznego zajmującego się przesyłaniem i dystrybucją, w związku z tym przedsiębiorstwo przesyłowe nie ponosi związanych z tym kosztów. W zakresie zaś ochrony interesów odbiorców przed nieuzasadnionym poziomem cen, kwestionowany przepis działa w kierunku odwrotnym niż nakazuje to ustawa, kreując wzrost cen, zamiast go ograniczać.

Zdaniem wnioskodawcy § 36 rozporządzenia narusza również art. 7 Konstytucji stanowiącym, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa oraz narusza art. 92 ust. 1 Konstytucji, bowiem jako sprzeczny z ustawą nie może stanowić jej wykonania. Pozostaje również w sprzeczności z art. 2 Konstytucji - zasadą demokratycznego państwa prawnego, gdyż na podmiot gospodarczy (producent energii elektrycznej) nakłada obowiązki o charakterze fiskalnym, których beneficjentem ma być podmiot gospodarczy (przedsiębiorstwo przesyłu i dystrybucji energii), mimo braku powiązań gospodarczych pomiędzy tymi podmiotami.

W ocenie wnioskodawcy § 36 narusza zasadę społecznej gospodarki rynkowej wyrażoną w art. 20 Konstytucji, która oparta jest na wolności działalności gospodarczej. Zaskarżony przepis rozporządzenia narusza także zasadę szczególnej ochrony własności, rozumianą jako element ustroju społeczno - gospodarczego, zawartą w art. 21 Konstytucji, gdyż nakłada na producenta energii nieuzasadnione ciężary proporcjonalne do produkowanej na własny użytek energii, która stanowi własność producenta. W konsekwencji przedsiębiorstwo przesyłowe czerpie bezpodstawnie korzyści z cudzej własności.

2. Zarządzeniem sędziego TK z 10 października 2001r. wnioskodawca wezwany został do usunięcia braków formalnych wniosku przez powołanie przepisu prawa lub statutu wskazującego, że kwestionowane akty normatywne dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy (art. 191 ust. 2 Konstytucji w zw. z art. 32 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym).

W piśmie procesowym z 18 października 2001 r. pełnomocnik wnioskodawcy wyjaśnił, iż “umocowanie Związku Pracodawców Przemysłu Hutniczego do występowania w sprawie wynika z art. 5 ustawy z 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców (Dz.U. Nr 55, poz. 235) oraz § 5 ust. 1 pkt a i § 5 ust.2 pkt 3 Statutu, które dają Związkowi uprawnienie do ochrony praw i reprezentowania interesów zrzeszonych w nim członków wobec organów władzy i administracji państwowej.”

II

Poddając wniosek wstępnemu rozpoznaniu Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Merytoryczne rozpoznanie wniosku w konkretnej sprawie uzależnione jest od spełnienia przez wnioskodawcę przewidzianych prawem warunków formalnych. Przede wszystkim wnioskodawca zobowiązany jest do wykazania legitymacji uprawniającej go do wszczęcia takiego postępowania.

Krąg podmiotów uprawnionych do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego w sprawach, o których mowa w art. 188 Konstytucji, zakreślony został przez art. 191 Konstytucji. O ile jednak pkt 1 ust. 1 art. 191 Konstytucji wymienia podmioty legitymowane generalnie, o tyle w odniesieniu do podmiotów określonych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 ustrojodawca wprowadził tzw. ograniczoną zdolność wnioskowania (legitymację szczególną), tj. wymaga wykazania, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania danego podmiotu. Można więc twierdzić, iż prawo tych podmiotów do występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego nie ma charakteru ogólnej zasady, ale winno być ujmowane jako ich szczególne (wyjątkowe) uprawnienie. Dlatego zakres tego uprawnienia nie powinien być interpretowany rozszerzająco (por. postanowienie z 30 maja 2000 r., sygn. U. 5/99; OTK ZU Nr 4/2000, poz. 114, s. 615).

Zgodnie z ustaloną linią orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, art. 191 ust. 2 w zw. z art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji należy wykładać ściśle, zarówno pod względem podmiotowym, a więc jeżeli chodzi o krąg uprawnionych do wszczęcia postępowania, jak i pod względem przedmiotowym, gdy chodzi o pojęcie spraw objętych zakresem działania danego podmiotu. Tak więc przepis pochodzący od jednego z podmiotów, którego dotyczy art. 191 ust. 2 Konstytucji, musi być bezpośrednio związany z zakresem działania danego podmiotu, wyznaczonym przez przepisy Konstytucji lub ustaw, a w przypadku podmiotów prywatnoprawnych - także przez statut (por. postanowienie z 22 sierpnia 2001 r., sygn. T 25/2001, OTK ZU Nr 1(B)/2002).

Trybunał Konstytucyjny w trakcie wstępnego rozpoznania, badając na podstawie art. 36 w zw. z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), wniosek pochodzący od podmiotu określonego w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, musi rozstrzygnąć, czy kwestionowany we wniosku przepis dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy; opiera się jednocześnie na wskazanych przez wnioskodawcę przepisach. Konieczne jest przy tym ustalenie, że dany przepis dotyczy działalności stanowiącej realizację konstytucyjnie, ustawowo lub statutowo (podmioty prywatne) określonych zadań właściwych dla danej kategorii podmiotów. Trybunał Konstytucyjny zaznacza przy tym, że jednym z celów procedury wstępnego rozpoznania wniosku pochodzącego od podmiotu wskazanego w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji jest wyeliminowanie już na tym etapie postępowania wniosków inicjujących postępowanie, które musiałoby zostać umorzone na etapie rozpoznania merytorycznego, w trybie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z powodu niedopuszczalności orzekania. Trybunał Konstytucyjny stoi bowiem na stanowisku, że w “każdym stadium postępowania należy badać, czy zachodzą ujemne przesłanki postępowania, w tym brak legitymacji wnioskodawcy, których zaistnienie skutkuje obligatoryjnym umorzeniem postępowania” (por. S.J. Jaworski, Uprawnienia podmiotów legitymowanych warunkowo do wszczynania postępowania przed TK; Wybrane problemy,[w:] Trybunał Konstytucyjny, Księga XV-lecia, Warszawa 2001) Warunkiem zaś wydania wyroku jest spełnienie wszystkich przesłanek dopuszczalności wszczęcia postępowania.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, będącym konkretyzacją art. 191 ust. 2 Konstytucji, na podmiotach wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji ciąży obowiązek powołania przepisu prawa lub statutu wskazującego, że kwestionowane akty normatywne dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy. Tym samym na wnioskodawcy spoczywa obowiązek wykazania podstawy prawnej upoważniającej do kwestionowania określonego aktu normatywnego w ramach procedury kontroli abstrakcyjnej. “Podmioty o legitymacji ograniczonej ich prawnym interesem mogą wystąpić do TK z wnioskiem jedynie wtedy, `jeżeli akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania'. Chodzi tu o interes prawny danej organizacji, a nie pojedynczych jej członków, i to interes wynikający z jej statutowych celów. (...) Wniosek do TK musi być bezpośrednio związany z interesem prawnym organizacji jako takiej lub z interesem prawnym członków tej organizacji, do którego reprezentowania dana organizacja jest powołana.” (Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999, Wydawnictwo Sejmowe; uwaga 7 do art. 32 ustawy).

2. Jak wynika z akt sprawy, zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego wnioskodawca został wzywany do uzupełnienia wniosku przez powołanie przepisu prawa lub statutu wskazującego, że kwestionowane akty normatywne dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy. W wykonaniu zarządzenia, w piśmie procesowym pełnomocnik wnioskodawcy przywołał przepis z art. 5 ustawy z 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców (Dz.U. Nr 55, poz. 235 ze zm.) oraz § 5 ust. 1 pkt a i § 5 ust. 2 pkt 3 Statutu, jako dających “umocowanie Związku Pracodawców Przemysłu Hutniczego do występowania w sprawie oraz uprawnienie do ochrony praw i reprezentowania interesów zrzeszonych w nim członków wobec organów władzy i administracji państwowej.”

Trybunał Konstytucyjny pragnie zauważyć, iż wezwanie do uzupełnia braków formalnych nie dotyczyło wykazania uprawnienia Związku Pracodawców Przemysłu Hutniczego, jako organizacji pracodawców, do występowania w sprawie, lecz do wykazania, że przepisy, których zgodność z Konstytucją kwestionuje wnioskodawca dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy. Jako wykazano wyżej, legitymacja podmiotów mogących wystąpić z wnioskiem o kontrolę aktu normatywnego objętego zakresem ich działania winna być rozumiana w sposób ścisły, bowiem sama w sobie stanowi wyjątek od ogólnej zasady, dlatego wszelka interpretacja rozszerzająca jest w tym zakresie niedopuszczalna. Takie stanowisko zajął Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu z 24 września 1996 r. w sprawie T. 35/96 “przy badaniu legitymacji związku zawodowego do korzystania z kwalifikowanego środka o charakterze publicznoprawnym, jakim jest wszczęcie postępowania przed TK w przedmiocie tzw. abstrakcyjnej (oderwanej od konkretnego przypadku) kontroli konstytucyjności aktów normatywnych, należy wziąć pod uwagę wyjątkowość tego uprawnienia, a w konsekwencji konfrontować przedmiot wniosku z tym, co w myśl regulacji prawnej określa specyfikę działania związku zawodowego” (tak też postanowienie z 30 maja 2001 r., sygn. T. 3/01, OTK ZU Nr 1(B)/2002).

W świetle przytoczonych wyżej argumentów należy stwierdzić, iż Związek Pracodawców Przemysłu Hutniczego nie wykazał, że zakwestionowane we wniosku przepis dotyczą spraw objętych ich zakresem działania wnioskodawcy.

Z tych wszystkich względów Trybunał Konstytucyjny uznał, iż wniosek Związku Pracodawców Przemysłu Hutniczego nie spełnia warunków określonych w art. 191 ust. 2 Konstytucji w zw. z art. 32 ust. 2 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym i dlatego na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, postanowił odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.

Od niniejszego postanowienia przysługuje zażalenie do Trybunału Konstytucyjnego w terminie 7 dni od daty doręczenia tego postanowienia (art. 36 ust. 4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym).

T | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
T 11/02   Postanowienie z dnia 2002-04-18
Z.U. 2002 / 2B / 119
T 9/01   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2001-06-20
Z.U. 2002 / 1B / 34
T 9/01   Postanowienie z dnia 2001-03-28
Z.U. 2002 / 1B / 33
T 69/01   Postanowienie z dnia 2002-03-13
Z.U. 2002 / 2B / 118
T 69/01   Postanowienie z dnia 2002-01-28
Z.U. 2002 / 2B / 117
  • Adres publikacyjny: