133

Postanowienie:

z dnia 23 stycznia 2001 r.

Sygn. Ts 101/00

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jadwiga Skórzewska-Łosiak

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Henryka K. w sprawie zgodności:

art. 12 ust. 2 zd. 2 i art. 13 ust. 1 w związku z art. 14 pkt 2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz.U. Nr 85, poz. 388 ze zm.) z art. 2, art. 31 ust. 2 zd. 2 i ust. 3, art. 64 ust. 1 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Uzasadnienie:

W skierowanej 22 lipca 2000 r. do Trybunału Konstytucyjnego skardze konstytucyjnej, pełnomocnik skarżącego - Henryka K. - zakwestionował zgodność art. 12 ust. 2 zd. 2 i art. 13 ust. 1 w związku z art. 14 pkt 2 ustawy o własności lokali z art. 2, art. 31 ust. 2 zd. 2 i ust. 3 oraz z art. 64 ust. 1 i ust. 3 Konstytucji RP.

Skargę konstytucyjną sformułowano na tle następującego stanu faktycznego. Skarżący, jako właściciel lokalu mieszkalnego położonego w budynku przy ul. Kolejowej 14a w O., dokonał w nim (bez zgody zarządcy budynku) demontażu urządzeń dostarczających energię cieplną z kotłowni, stanowiącej część nieruchomości wspólnej, będącej przedmiotem współwłasności wspólnoty mieszkaniowej tworzonej przez właścicieli lokali znajdujących się w tym budynku. Od tego też czasu skarżący zaprzestał uiszczania na rzecz zarządcy budynku opłat za energię cieplną. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Lubaniu z 16 września 1999 r. (sygn. akt IC 123/99) zasądzono od skarżącego kwotę 2.424,02 zł wraz z ustawowymi odsetkami tytułem opłat za centralne ogrzewanie mieszkania stanowiącego własność skarżącego. Apelacja skarżącego od tego wyroku została oddalona orzeczeniem Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z 27 kwietnia 2000 r. (sygn. akt II Ca 146/00). Istoty niezgodności zaskarżonych przepisów upatruje pełnomocnik skarżącego w tym, iż wprowadzają one ustawowy obowiązek związany z wykonywaniem prawa własności lokalu, polegający na konieczności uiszczania opłat za centralne ogrzewanie, także w sytuacji, gdy energia cieplna nie jest do danego lokalu dostarczana i przez właściciela zużywana. Powoduje to w konsekwencji nałożenie na właściciela obowiązków finansowych nie mających żadnego uzasadnienia ekonomicznego, nadmiernie i nieproporcjonalnie ingerujących w sferę prawa własności. Stanowi to w ocenie pełnomocnika skarżącego naruszenie art. 31 ust. 3 i art. 64 Konstytucji. Pełnomocnik skarżącego wskazał także na nieprecyzyjność sformułowania art. 14 ustawy o własności lokali, polegającą na przykładowym jedynie wyliczeniu elementów składających się na koszty zarządu nieruchomością, co rodzi niebezpieczeństwo nieograniczonego obciążania właściciela lokalu dalszymi ich składnikami. W skardze nie sprecyzowano natomiast zakresu i sposobu naruszenia art. 2 Konstytucji przez zaskarżone przepisy ustawy o własności lokali.

Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:

Skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg. Jedną z ustawowych przesłanek warunkujących dopuszczalność merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wskazanie przez skarżącego sposobu, w jaki zakwestionowane w skardze przepisy ustawy bądź innego aktu normatywnego naruszają przysługujące skarżącemu konstytucyjne prawa lub wolności (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym).

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego w niniejszej sprawie sformułowane w uzasadnieniu zarzuty dotyczące art. 12 ust. 2 zd. 2 oraz art. 13 ust. 1 w związku z art. 14 pkt 2 ustawy o własności lokali powyższej przesłanki nie wypełniają.

Kwestionowany art. 12 ust. 2 ustawy o własności lokali stanowi, iż właściciele lokali (współwłaściciele nieruchomości wspólnej) ponoszą wydatki i ciężary związane z jej utrzymaniem, w części nie znajdującej pokrycia w pożytkach, w stosunku do swoich udziałów. Przepis ten odpowiada w swej treści ogólnej zasadzie ponoszenia kosztów związanych z rzeczą wspólną, wyrażonej w art. 207 kodeksu cywilnego. Należy podkreślić, że kwestionowany przepis nie określa treści prawa własności, lecz reguluje zasady rozliczeń wydatków na rzecz wspólną pomiędzy współwłaścicielami. Zasada ta wynika z istoty współwłasności w częściach ułamkowych. Każdy z współwłaścicieli ponosi wydatki i inne ciężary związane z utrzymaniem rzeczy wspólnej w zakresie odpowiadającym wysokości jego udziału we współwłasności. Wskazany przepis, regulujący zasady rozliczeń pomiędzy współuprawnionymi, nie ogranicza samego prawa własności. Powyższe odnieść należy również do kwestionowanego art. 14 pkt 2 ustawy o własności lokali, wskazującego niektóre koszty zarządu nieruchomością wspólną.

Właściciel lokalu nie jest pozbawiony wpływu na wysokość kosztów związanych z utrzymaniem jego lokalu. Zgodnie z art. 22 ust. 2 ustawy o własności lokali do podjęcia przez zarząd czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu potrzebna jest uchwała właścicieli. Do czynności tych, zgodnie z art. 22 ust. 3 pkt 3 ustawy, zalicza się również opłaty ponoszone przez właścicieli na poczet wydatków związanych z utrzymaniem ich lokali (A. Gola, J. Suchecki, Najem i własność lokali: Przepisy i komentarz, Warszawa 1999, Wydawnictwo Prawnicze, s. 214 i powołany tam wyrok Sądu Najwyższego z 20 czerwca 1997 r., sygn. akt II CKN 226/97). W przypadku podjęcia uchwały niezgodnej z prawem, umową właścicieli lub w inny sposób naruszającej interesy właściciela lokalu, może on zaskarżyć uchwałę do sądu (art. 25 ust. 1 ustawy). Zgodnie z art. 29 ust. 1 i 1a ustawy zarząd jest zobowiązany do prowadzenia rachunkowości i ewidencjonowania kosztów, a każdemu właścicielowi lokalu służy prawo kontroli działalności zarządu (art. 29 ust. 3 ustawy). Ponadto podkreślić należy, iż uiszczane na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy zaliczki na pokrycie kosztów zarządu (w tym utrzymania poszczególnych lokali) nie mają charakteru bezzwrotnego, w przypadku gdy rzeczywiste koszty zarządu okażą się niższe od sumy zaliczek, właścicielowi służy roszczenie o zwrot nadpłaty.

Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreślał, że “prawo własności, choć stanowi najpełniejsze z praw majątkowych, nie może być jednak traktowane jako ius infinitum (...)” (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 stycznia 2000 r., sygn. P. 11/98, OTK ZU Nr 1/2000, s. 37). Należy zatem przyjąć, że z prawem własności odrębnego lokalu mogą być związane szczególne obowiązki konieczne dla korzystania z innych lokali i prawidłowego zarządu nieruchomością wspólną. Z nielicznymi wyjątkami obowiązki te nie wpływają na zakres uprawnień właściciela w odniesieniu do jego lokalu i treść przysługującego mu prawa własności, w szczególności dotyczy to obowiązku ponoszenia wydatków związanych z utrzymywaniem nieruchomości wspólnej, a także poszczególnych lokali.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego treść zakwestionowanych w skardze przepisów nie daje podstaw do uznania, iż ograniczają one przysługujące skarżącemu prawo własności lokalu i w związku z tym są niezgodne z powołanymi w skardze przepisami Konstytucji.

Powoływane przez skarżącego okoliczności faktyczne, dotyczące wadliwego ogrzewania i innych nieprawidłowości w zarządzaniu nieruchomością wspólną, nie mogą być przedmiotem oceny Trybunału Konstytucyjnego. Jak już wskazano, ustawa o własności lokali stwarza skarżącemu możliwość wpływania na sposób wykonywania zarządu i wynikające z niego koszty. W szczególności, zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy, jeżeli zarząd nie wypełnia swoich obowiązków albo narusza zasady prawidłowej gospodarki, każdy współwłaściciel może żądać ustanowienia zarządcy przymusowego przez sąd. Podnoszona w skardze okoliczność, iż obowiązek ponoszenia zasądzonych od skarżącego opłat wynika z ustawy, nie daje podstaw do twierdzenia, iż ogranicza on prawo własności, bowiem obowiązek ten ma charakter obligacyjny i nie wpływa na treść i zakres wykonywania prawa rzeczowego.

Dokonana w orzeczeniach sądowych kwalifikacja sytuacji faktycznej skarżącego, związanej z jego dążeniem do zaprzestania poboru energii cieplnej (co się z tym wiąże - uniknięciem uiszczania z tego tytułu opłat) uwzględniać musiała charakter działań podejmowanych przez skarżącego. Na uwagę zasługuje w tym zakresie przede wszystkim problem nieuzyskania przez skarżącego zgody na odłączenie poboru energii cieplnej. Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy o własności lokali, nieruchomość wspólną stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali. W orzecznictwie przyjmuje się, że urządzeniem, o którym mowa w powołanym przepisie jest również sieć centralnego ogrzewania, odłączenie lokalu od tej sieci wymaga zgody pozostałych współwłaścicieli (uchwała Sądu Najwyższego z 28 stycznia 1997 r., sygn. akt III CZP 36/97). W konsekwencji odłączenia poboru energii cieplnej bez wymaganej zgody, skarżący zobowiązany był do uiszczenia opłat za ogrzewanie należnych na podstawie art. 13 ust. 1 w związku z art. 15 ust. 1 ustawy o własności lokali mimo, że nie korzystał z energii. Podkreślić należy, iż nie jest to bezpośrednia konsekwencja treści zaskarżonych unormowań, lecz skutek działań faktycznych skarżącego, dokonywanych z pominięciem rozwiązań prawnych, których zastosowanie mogłoby owe negatywne konsekwencje wyeliminować.

Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny uznał skargę konstytucyjną za oczywiście bezzasadną i na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzekł jak w sentencji.