312

POSTANOWIENIE

z dnia 15 listopada 2000 r.

Sygn. Ts 112/00

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Mączyński

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Macieja i Stanisławy K., w sprawie zgodności:

art. 1 ust. 2, art. 3 ust. 3-5, art. 7 ust. 1 i 2 oraz art. 8 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz.U. Nr 85, poz. 388; tekst jednolity z 2000 r. Nr 80, poz. 903) w związku z art. 212 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) oraz art. 618 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 64 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie odnoszącym się do art. 3 ust. 5, art. 7 ust. 2 oraz art. 8 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz.U. Nr 85, poz. 388; tekst jednolity z 2000 r. Nr 80, poz. 903).

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej Macieja i Stanisławy K. z 7 sierpnia 2000 r. zarzucono, iż art. 1 ust. 2, art. 3 ust. 3-5, art. 7 ust. 1 i 2 oraz art. 8 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz.U. Nr 85, poz. 388) w związku z art. 212 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) oraz art. 618 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) są niezgodne z art. 64 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zdaniem skarżących, zakwestionowane przepisy ustawy o własności lokali prowadzą do naruszenia przysługującego im prawa współwłasności nieruchomości budowlanej. Naruszenie to polega na tym, iż regulacje te dopuszczają możliwość zniesienia współwłasności nieruchomości przez sąd poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali, przy czym udział we współwłasności nieruchomości wspólnej (w tym w szczególności gruntu) sąd określa według stosunku powierzchni użytkowej wyodrębnionego lokalu wraz z powierzchnią pomieszczeń przynależnych do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi. W konsekwencji może to prowadzić do sytuacji, iż udział ten może być niższy niż pierwotny udział we współwłasności nieruchomości przed podziałem. Dzieje się tak wówczas, gdy sąd dokonując przydziału wyodrębnionych lokali poszczególnym współwłaścicielom posługiwać się będzie kryterium wartościowym, a nie powierzchniowym. Tak stało się w przypadku skarżących, a istota ich zarzutu sprowadza się do tego, iż uzyskane przez nich w wyniku zniesienia współwłasności prawo własności lokalu oraz współwłasności nieruchomości wspólnej nie stanowi sprawiedliwego ekwiwalentu posiadanego wcześniej udziału we współwłasności nieruchomości. Zdaniem skarżących owa niesprawiedliwość wynika z faktu, iż prawo własności lokalu nie jest tożsame z prawem własności (współwłasności) nieruchomości.

Jak wynika z treści skargi konstytucyjnej, naruszenie przysługującego skarżącym prawa własności nie jest wyłącznie konsekwencją orzeczenia sądowego, ale wynika z faktu, iż zakwestionowane przepisy kodeksu cywilnego nie określają, według jakiego kryterium sąd dokonuje zniesienia współwłasności nieruchomości poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali, co grozi dowolnością podejmowanych rozstrzygnięć, po drugie zaś, iż w sposób automatyczny współudział w nieruchomości wspólnej określony jest według kryterium powierzchniowego, nawet wówczas, gdy do ustanowienia odrębnej własności lokali doszło w drodze sądowego zniesienia współwłasności nieruchomości opartego na kryterium wartościowym.

Skarżący wskazali, iż postanowieniem z 30 października 1997 r. (sygn. akt II Ns 899/95) Sąd Rejonowy w L. dokonał zniesienia współwłasności nieruchomości poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali, przyznając jeden z nich skarżącym, określając ich udział we współwłasności nieruchomości wspólnej oraz obciążając ich dopłatą pieniężną. Postanowieniem z 9 października 1998 r. (sygn. akt II Ca 324/98) Sąd Wojewódzki w L. częściowo zmienił postanowienie Sądu Rejonowego w L., w pozostałym zaś zakresie oddalił apelację od tego postanowienia, zaś Sąd Najwyższy postanowieniem z 13 kwietnia 2000 r. (sygn. akt III CKN 92/99) oddalił kasację od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w L z 9 października 1998 roku.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP, przedmiotem skargi konstytucyjnej mogą być wyłącznie te regulacje prawne, które stanowiły podstawę wydania przez sąd lub organ administracji publicznej orzeczenia o prawach lub wolnościach konstytucyjnych skarżącego.

Jak wynika z treści skargi konstytucyjnej oraz wskazanych w niej orzeczeń sądowych, ani art. 3 ust. 5, ani art. 7 ust. 2, ani objęty także skargą konstytucyjną art. 8 ust. 2 i 3 ustawy z 24 czerwca 1994 r. o własności lokali nie stanowiły podstawy rozstrzygnięcia, które skarżący uznali za naruszenie przysługującego im prawa własności.

Art. 3 ust. 5 ustawy określa sposób obliczania udziału we współwłasności nieruchomości wspólnej, jeżeli nieruchomość, z której wyodrębnia się własność lokali, stanowi grunt zabudowany kilkoma budynkami. Regulacja ta nie mogła mieć zastosowania w sprawie skarżących, skoro wskazane przez nich orzeczenie sądowe odnosi się do nieruchomości zabudowanej jednym tylko budynkiem składającym się z trzech części (por. s. 15 uzasadnienia postanowienia Sądu Wojewódzkiego w L. z 9 października 1998 r.).

Z kolei art. 7 ust. 2 ustawy stwierdza, iż umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego, a do powstania tej własności konieczny jest wpis w księdze wieczystej. Z istoty tej regulacji nie mogła ona stanowić podstawy prawnej dla orzeczenia sądu o ustanowieniu odrębnej własności lokalu.

W piśmie z 15 września 2000 r. skarżący stwierdzili, iż przedmiotem skargi konstytucyjnej czynią także w całości art. 8 ustawy o własności lokali. Przepis ten stanowi w ust. 2, iż współwłaściciele mogą w umowie określić sposób zarządu nieruchomością wspólną, natomiast ust. 3 wskazuje, iż umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu może być zawarta albo przez współwłaścicieli nieruchomości albo przez właściciela nieruchomości i nabywcę lokalu. Także i te regulacje w żaden sposób nie determinowały treści orzeczeń sądowych wskazanych przez skarżących, nie mogą więc być uznane za podstawę ich wydania.

W tym stanie rzeczy należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie odnoszącym się do art. 3 ust. 5, art. 7 ust. 2 oraz art. 8 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz.U. Nr 85, poz. 388; tekst jednolity z 2000 r. Nr 80, poz. 903).