208

POSTANOWIENIE

z dnia 12 lipca 2000 r.

Sygn. Ts 15/00

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zdzisław Czeszejko-Sochacki

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Krystyny K., w sprawie zgodności:

art. 78² § 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 152 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.) z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej Krystyny K. z 25 stycznia 2000 r. zarzucono, iż art. 78² § 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.) w brzmieniu nadanym przez art. 152 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.) jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zdaniem skarżącej, zakwestionowana regulacja narusza konstytucyjną zasadę równości przez to, iż w wyniku jej stosowania skarżąca otrzymała niższe uposażenie rodzinne po zmarłym mężu w stosunku do osób, które uzyskały prawo do uposażenia rodzinnego przed 1 stycznia 1999 r., a więc przed dniem wejścia w życie zakwestionowanej regulacji.

Skarżąca stwierdziła, iż jej zdaniem, ostatecznym orzeczeniem organu władzy publicznej o przysługujących jej prawach konstytucyjnych jest pismo Dyrektora Zespołu w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich z 9 grudnia 1999 r., ale z formalnego punktu widzenia, prawdopodobnie jest to odpowiedź Dyrektora Departamentu Kadr i Szkolenia w Ministerstwie Sprawiedliwości z 3 listopada 1999 r. doręczona skarżącej 5 listopada 1999 roku.

Skarżąca wskazała także, iż wyczerpała tok instancji w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, w szczególności bowiem pismem z 18 października 1999 r. odwołała się do Ministerstwa Sprawiedliwości od rozstrzygnięcia Prokuratury Rejonowej z 8 października 1999 r., ustalającego jej uposażenie po zmarłym mężu - prokuratorze w stanie spoczynku. Ponadto 8 listopada 1999 r. skierowała pismo do Rzecznika Praw Obywatelskich, 27 grudnia 1999 r. do Trybunału Konstytucyjnego oraz 27 grudnia 1999 r. do Krajowej Rady Sądownictwa.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP podstawę skargi konstytucyjnej stanowi ostateczne orzeczenie sądu lub organu władzy publicznej, z którym to orzeczeniem skarżący łączy naruszenie przysługujących mu praw lub wolności konstytucyjnych. Przez “orzeczenie” należy rozumieć władcze rozstrzygnięcie odnoszące się do sfery praw lub wolności danej osoby wydane na podstawie zakwestionowanego w skardze konstytucyjnej aktu normatywnego.

Z subsydiarnego charakteru skargi konstytucyjnej jako środka ochrony wolności i praw wynika, że zawarty w art. 79 ust. 1 Konstytucji RP zwrot: “orzekł ostatecznie”, ma najbardziej ogólny i autonomiczny charakter, odnoszący się do końcowych rozstrzygnięć podejmowanych przez sąd lub organ administracji publicznej. Subsydiarność w tym ujęciu oznacza, że skarga konstytucyjna przysługuje dopiero wtedy, gdy sąd lub organ administracji publicznej “orzekł ostatecznie”. Nie można więc wnieść skargi konstytucyjnej bez poprzedzającego ją postępowania sądowego lub administracyjnego i przed zapadnięciem w tych postępowaniach końcowego rozstrzygnięcia. W art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym należy poszukiwać doprecyzowania wspomnianego zwrotu, a więc poszukiwać treści, które w możliwie wierny sposób dadzą wyraz tej koncepcji ostatecznego orzeczenia, jaka została przyjęta w art. 79 ust. 1 konstytucji. Przepis ten zaś m.in. wprowadza wymaganie “wyczerpania toku instancji”, a więc pewnej aktywności zainteresowanego podmiotu. Jeżeli więc istnieje droga sądowej kontroli, to dopiero wyczerpanie tej drogi stwarza możliwość wniesienia skargi konstytucyjnej. Dopóki bowiem nie został wyczerpany tok instancji, nie można ocenić, czy mamy do czynienia z niekonstytucyjnością aktu normatywnego jako podstawy orzeczenia, czy z wadliwością aktu stosowania prawa (por. postanowienie z 4 lutego 1998 r., sygn. Ts 1/97, OTK ZU Nr 2/1998, poz. 18). Wskazanie takiego orzeczenia stanowi ponadto jeden z warunków formalnych skargi konstytucyjnej, wyznaczając granice badania tej skargi, którymi Trybunał Konstytucyjny jest związany (art. 66 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym).

W piśmie z 30 marca 2000 r., stanowiącym odpowiedź na zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 23 marca 2000 r., wzywające do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej skarżąca stwierdziła, iż za ostateczne orzeczenia w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji RP uważa bądź pismo Dyrektora Zespołu w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich z 9 grudnia 1999 r., bądź pismo Dyrektora Departamentu Kadr i Szkolenia w Ministerstwie Sprawiedliwości z 3 listopada 1999 roku.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, iż pierwsze z tych pism nie nosi cech orzeczenia, o którym mówi art. 79 ust. 1 Konstytucji RP. W piśmie tym brak jest bowiem jakiegokolwiek władczego rozstrzygnięcia o prawach skarżącej, których naruszenie zarzuciła ona w skardze konstytucyjnej. Pismo to nie stanowi także rozpoznania środka odwoławczego przysługującego skarżącej w ramach toku instancji.

W odniesieniu do drugiego z pism wskazanych przez skarżącą Trybunał Konstytucyjny uznał, iż zbędne jest badanie jego charakteru z uwagi na fakt, iż pismo to zostało doręczone skarżącej 5 listopada 1999 r., natomiast skarga konstytucyjna została złożona 31 stycznia 2000 r., a więc po upływie dwóch miesięcy od daty jego doręczenia. Zgodnie zaś z art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, skargę należy wnieść w ciągu dwóch miesięcy od daty doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Skoro skarżąca uznała, iż pismo Dyrektora Departamentu Kadr i Szkolenia w Ministerstwie Sprawiedliwości z 3 listopada 1999 r. ma charakter takiego ostatecznego rozstrzygnięcia, to skargę konstytucyjną należało uznać za spóźnioną.

Dla oceny upływu, określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, dwumiesięcznego terminu do złożenia skargi konstytucyjnej bez znaczenia pozostaje fakt, iż skarżąca 27 grudnia 1999 r. skierowała pismo do Trybunału Konstytucyjnego. Pismo to jednak nie spełniało warunków, jakim powinna odpowiadać skarga konstytucyjna, zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 46-48 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Nie mogło więc ono wywołać skutków procesowych, jakie ustawa o Trybunale Konstytucyjnym łączy ze złożeniem formalnej skargi konstytucyjnej.

Na upływ dwumiesięcznego terminu do złożenia skargi konstytucyjnej nie mają również wpływu pisma złożone do Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Krajowej Rady Sądownictwa. Pisma te nie miały bowiem charakteru środków odwoławczych przysługujących skarżącej w ramach toku instancji od orzeczenia naruszającego, jej zdaniem, prawa lub wolności konstytucyjne.

W tym stanie rzeczy, z uwagi na niespełnienie zawartych w art. 79 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 46-48 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym warunków merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej, należało odmówić nadania jej dalszego biegu.

Na marginesie Trybunał Konstytucyjny pragnie zauważyć, iż w wyroku wydanym 11 lipca 2000 r. w sprawie z wniosku Krajowej Rady Sądownictwa (sygn. K. 30/99) Trybunał orzekł, iż art. 152 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 ze zm.), nadający nowe brzmienie art. 78² § 1 i § 1a ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (tekst jednolity z 1994 r. Dz.U. Nr 7, poz. 25 ze zm.) jest niezgodny z art. 32 ust. 1 oraz art. 178 ust. 2 w związku z art. 180 ust. 3-5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Treść powyższego wyroku odpowiada zakresowi zaskarżenia niniejszej skargi.