197

POSTANOWIENIE

z dnia 28 czerwca 2000 r.

Sygn. Ts 98/99

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Zdyb

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Stanisława K., w sprawie zgodności:

1) art. 26 ust. 3 pkt 2, art. 27 ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz.U. Nr 114, poz. 740) oraz art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. Nr 111, poz. 535)

z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

2) art. 34 i art. 35 pkt 2 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz.U. Nr 114, poz. 740), załącznika nr 3 i 5 do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie rodzajów dyplomów i świadectw wydawanych przez szkoły i inne placówki oświatowe, które potwierdzają uzyskanie specjalistycznych kwalifikacji w zakresie ochrony osób i mienia, minimalnego zakresu programów kursów pracowników ochrony fizycznej pierwszego i drugiego stopnia oraz zakresu obowiązujących tematów egzaminów i trybu ich składania, składu komisji egzaminacyjnej i sposobu przeprowadzania egzaminu (Dz.U. Nr 113, poz. 731) oraz § 5 ust. 1 i 2, § 6, § 10 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 marca 1999 r. w sprawie badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się o wydanie licencji oraz posiadających licencję pracownika ochrony fizycznej (Dz.U. Nr 30, poz. 299)

z art. 2, art. 10, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej zarzucono niezgodność art. 26 ust. 3 pkt 2, art. 27 ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz.U. Nr 114, poz. 740) oraz art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. Nr 111, poz. 535) z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz niezgodność art. 34 i art. 35 pkt 2 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz.U. Nr 114, poz. 740), załącznika nr 3 i 5 do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 sierpnia 1998 r. (Dz.U. Nr 113, poz. 731) i § 5 ust. 1 i 2, § 6, § 10 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 23 marca 1999 r. w sprawie badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się o wydanie licencji oraz posiadających licencję pracownika ochrony fizycznej (Dz.U. Nr 30, poz. 299) z art. 2, art. 10, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Skarżący zarzucił m.in., iż zaskarżone przepisy ustawy o ochronie osób i mienia nie spełniają wymogów określoności wynikających z art. 2 konstytucji. Z kolei art. 34 i 35 zawierają delegację ustawową o charakterze blankietowym i nie spełniającą wymogów zawartych w art. 92 ust. 1 konstytucji. W konsekwencji wydane na ich podstawie rozporządzenia wkraczają w materię zastrzeżoną, zdaniem skarżącego, wyłącznie dla ustawy. Taki stan rzeczy narusza nakaz dokonywania ograniczeń praw jednostki w ustawie, o którym mowa w art. 31 ust. 3, art. 22 i art. 10 konstytucji. Zawarte w zaskarżonych rozporządzeniach wymogi, jakie musi spełnić pracownik ochrony naruszają, zdaniem skarżącego, konstytucyjną zasadę równości. W piśmie procesowym z 22 maja 2000 r. skarżący wskazał, iż zakwestionowane akty normatywne naruszają jego prawo do wolności gospodarczej zagwarantowane w art. 20 i art. 22 konstytucji. Decyzją z 24 listopada 1998 r. Komendant Wojewódzki Policji w R. odmówił wydania skarżącemu licencji pracownika ochrony fizycznej drugiego stopnia ze względu na niedostarczenie przez niego wszystkich wymaganych dokumentów. Decyzja ta została utrzymana w mocy decyzją Komendanta Głównego Policji z 4 stycznia 1999 r. W uzasadnieniu Komendant wskazał, iż skarżący nie przedstawił orzeczenia lekarskiego o posiadaniu zdolności fizycznej i psychicznej do wykonywania zadań pracownika ochrony oraz świadectwa potwierdzającego ukończenia szkoły lub kursu pracowników ochrony drugiego stopnia. Na te decyzje skarżący złożył skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego, która została oddalona wyrokiem z 15 kwietnia 1999 roku.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Gwarantowana w art. 22 konstytucji wolność gospodarcza nie ma charakteru absolutnego. Wolność ta może podlegać ograniczeniom, o których mowa w tym przepisie oraz w art. 31 ust. 3 konstytucji. Ustawodawca uznał konieczność wprowadzenia takich ograniczeń w prowadzeniu działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia. Ograniczenia te zostały skonkretyzowane m.in. w art. 26 ust. 3 pkt 2 i art. 27 ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy o ochronie osób i mienia, które to przepisy są przedmiotem skargi konstytucyjnej. Wprowadzone ograniczenia dotyczą osób ubiegających się o licencję pracownika ochrony fizycznej drugiego stopnia i są związane z zakresem uprawnień przysługujących tym pracownikom. W myśl art. 27 ust. 1 przedmiotowej ustawy pracownicy ci swe zadania mogą realizować poprzez wykonywanie bezpośredniej ochrony fizycznej oraz poprzez opracowywanie planów ochrony, organizowanie i kierowanie zespołami pracowników ochrony fizycznej. Z powyższego wynika wymóg uzyskania zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego tak zdolność fizyczną, jak i psychiczną do wykonywania zadań w zakresie ochrony. Druga grupa wskazanych wyżej zadań uzasadnia, zdaniem ustawodawcy, konieczność odbycia specjalistycznego szkolenia i zdania egzaminu, o których mowa w art. 27 ust. 2 pkt 2 zaskarżonej ustawy.

Powyższym uregulowaniom skarżący zarzuca nieuzasadnione ograniczenie jego wolności prowadzenia gospodarczej poprzez wprowadzenie zbędnego wymogu zaświadczenia o zdolności fizycznej oraz wymogu odbycia kursu lub ukończenia szkoły kształcącej słuchaczy w zakresie ochrony osób i mienia. Zdaniem skarżącego wystarczające byłoby zdanie samego egzaminu, którego zakres tematyczny byłby adekwatny do zadań realizowanych przez kierującego jednostką świadczącą usługi w zakresie ochrony osób i mienia.

Dla wskazania sposobu naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności nie wystarczy stwierdzenie, iż podlegają one ograniczeniom sformułowanym w ustawie. Nie wystarczy również wskazanie, że ograniczenia te są, zdaniem skarżącego, zbędne. Konieczne jest uzasadnienie niedopuszczalności wprowadzonych ograniczeń ze względu na sformułowane w art. 22 i art. 31 ust. 3 konstytucji warunki. Przede wszystkim skarżący powinien wykazać, iż ograniczenia te naruszają konstytucyjną zasadę proporcjonalności. Skarżący nie uprawdopodobnił naruszenia którejkolwiek z trzech zasad składowych zasady proporcjonalności: zasady przydatności, konieczności i proporcjonalności sensu stricto (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12 stycznia 2000 r., sygn. P. 11/98, OTK ZU Nr 1/2000, poz. 3, s. 43). Wprawdzie skarżący kwestionuje przydatność i konieczność uzyskiwania zaświadczeń o zdolności fizycznej przez pracownika starającego się o licencję drugiego stopnia, który zamierza kierować firmą chroniącą osoby lub mienie, nie bierze jednak pod uwagę, iż osoba taka nabywa również prawo do bezpośredniej ochrony fizycznej. Uzasadnienie powyższego zarzutu wymagałoby wykazania, iż dla wykonywania ochrony bezpośredniej nie jest konieczne poddanie się wspomnianym badaniom. Podobnie zarzut o zbędności ustawowego wymogu uczestniczenia w odpowiednim kursie, lub ukończeniu odpowiedniej szkoły przed zdaniem egzaminu nie został w skardze szerzej uzasadniony. Wymóg ten jest z pewnością przydatny jako kryterium kwalifikacyjne pracowników ochrony z punktu widzenia ich zadań i przysługujących im uprawnień. Z punktu widzenia konieczności ograniczenia przez ten wymóg praw i wolności jednostki należy stwierdzić, iż skarżący nie wykazał aby poddanie się tylko egzaminowi, z pominięciem szkolenia, realizowało w takim samym stopniu ratio legis ograniczeń koniecznych przy świadczeniu usług ochrony osób i mienia. Sam skarżący w skardze podnosi, iż kryteria egzaminacyjne mają po części charakter ocenny i trudno wyłącznie w oparciu o te kryteria zweryfikować przydatność kandydata. Proces szkolenia ma za zadanie nie tylko przygotować kandydata do egzaminu, ale zagwarantować lepsze jego przygotowanie do wykonywania zadań w zakresie ochrony. Teza sformułowana przez skarżącego, iż uczestniczenie w kursie lub uczęszczanie do odpowiedniej szkoły nic nie daje, ma charakter aprioryczny. Reasumując należy stwierdzić, iż skarżący nie uprawdopodobnił niezgodnego z warunkami zawartymi w art. 22 i art. 31 ust. 3 konstytucji ograniczenia jego konstytucyjnych praw poprzez wprowadzenie wymogów, o których mowa w art. 26 ust. 3 pkt 2 i art. 27 ust. 3 pkt 1 i 2 zaskarżonej ustawy.

Zarzuty skierowane przeciwko art. 34 i art. 35 pkt 2 ustawy z 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia, załącznikowi nr 3 i 5 do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 sierpnia 1998 r., art. 3 ust. 1 ustawy z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, oraz § 5 ust. 1 i 2, § 6, § 10 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 23 marca 1999 r. w sprawie badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się o wydanie licencji oraz posiadających licencję pracownika ochrony fizycznej nie mogą zostać rozpoznane, gdyż przepisy te nie stanowiły podstawy wydania względem skarżącego ostatecznego orzeczenia w rozumieniu art. 79 ust. 1 konstytucji. Z cytowanego wyżej przepisu wynika, iż zakres przedmiotowy skargi konstytucyjnej jest wyznaczony przez podstawę prawną w oparciu o którą sąd lub inny organ administracji publicznej orzekł o prawach skarżącego. W niniejszej sprawie podstawę taką stanowiły art. 27 ust. 3 i art. 26 zaskarżonej ustawy, § 2 pkt 3, 4 i 7 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 4 czerwca 1998 r. w sprawie wzoru i trybu wydawania licencji pracownika ochrony fizycznej i licencji pracownika zabezpieczenia technicznego oraz trybu i częstotliwości wydawania przez organy Policji opinii o pracownikach ochrony (Dz.U. Nr 78, poz. 511). Za podstawę wydania decyzji można też uznać art. 30 ust. 5 ustawy o ochronie osób i mienia zawierający delegacje do wydania cytowanego wyżej rozporządzenia. Skarżący nie spełnił wymogów dotyczących wniosku o wydanie licencji zawartych w § 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, wadliwość wniosku była podstawą odmowy jej wydania. W związku z powyższym przedmiotem skargi konstytucyjnej mogłyby być tylko zarzuty odnośnie sformułowanych we wskazanym rozporządzeniu warunków, jakim musi odpowiadać wniosek o wydanie licencji oraz przepisów na podstawie których rozporządzenie zostało wydane. Jednakże art. 30 ust. 5 ustawy o ochronie osób i mienia i wydane na jego podstawie rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 4 czerwca 1998 r. nie stanowiło przedmiotu skargi konstytucyjnej. Zarzuty odnoszące się do samego zakresu wymogów, które należy spełnić dla otrzymania licencji, zawartych w aktach wykonawczych wydanych na podstawie art. 34 i art. 35 zaskarżonej ustawy mogłyby zostać skutecznie podniesione w skardze konstytucyjnej, gdyby organ wydający licencję po przeprowadzeniu postępowania w tym zakresie stwierdził, że tych wymogów skarżący nie spełnia. W takim przypadku odmowa musiałaby być oparta na wskazanych przez skarżącego przepisach. Tymczasem w niniejszej sprawie organ w ogóle nie badał czy skarżący ma zdolność fizyczną, psychiczną i legitymuje się odpowiednim świadectwem uprawniającym do otrzymania licencji. Odmowa została wydana ze względu na wady formalne wniosku. Z przytoczonych względów nie można w niniejszym postępowaniu ustosunkować się merytorycznie do zarzutu niespełnienia wymogów zawartych w art. 92 ust. 1 konstytucji przez art. 34 i 35 ustawy o ochronie osób i mienia, wydanych na ich podstawie aktów wykonawczych oraz art. 3 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego i § 5 ust. 1 i 2, § 6, § 10 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 23 marca 1999 roku.

Mając powyższe na względzie należało orzec jak w sentencji.