206

POSTANOWIENIE

z dnia 10 maja 2000 r.

Sygn. Ts 4/00

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Dębowska-Romanowska

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Edwarda G.,

w sprawie zgodności:

art. 393 pkt 1 i art. 393² § 1 kodeksu postępowania cywilnego z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej Edwarda G., sporządzonej 10 stycznia 2000 r., zarzucono niezgodność art. 393 pkt 1 i art. 393² § 1 kodeksu postępowania cywilnego z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zdaniem skarżącego - zakwestionowane przepisy przesądziły o odrzuceniu przez Sąd Okręgowy w K. wniesionej przez niego kasacji, a także stanowiły podstawę oddalenia przez Sąd Najwyższy Izbę Cywilną zażalenia wniesionego na to postanowienie. Pełnomocnik skarżącego zauważa, że uzależnienie przysługiwania kasacji w sprawach o świadczenie od wartości przedmiotu sporu, prowadzi do nieuzasadnionego zróżnicowania sytuacji prawnej obywateli. Ponadto kwestionuje praktykę polegającą na odrzucaniu kasacji wniesionej z naruszeniem przepisu art. 393² § 1 kpc. Okoliczność tę sąd winien bowiem traktować jako brak formalny i wzywać do jego uzupełnienia.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji RP dla uzasadnienia naruszenia konstytucyjnych praw nie wystarcza wskazanie na naruszenie zasady równości. Zasada ta bowiem ma charakter ustrojowy i samodzielnie nie stanowi źródła praw lub wolności o charakterze podmiotowym.

Tak sformułowany zarzut niekonstytucyjności nie może zatem stanowić samodzielnej podstawy występowania ze skargą konstytucyjną.

Konstytucyjna zasada równości, na temat której wielokrotnie wypowiadał się Trybunał Konstytucyjny (por. np. orzeczenie U. 7/87, OTK w 1988 r., poz. 1, s. 5) stanowi, iż podmioty znajdujące się w takiej samej lub podobnej sytuacji należy traktować tak samo lub podobnie. Tak rozumiane równe traktowanie z reguły jest zrelacjonowane do jakiegoś prawa podmiotowego, w przypadku praw i wolności konstytucyjnych do prawa podmiotowego o charakterze publicznym. Choć nie można generalnie wykluczyć możliwości oparcia skargi konstytucyjnej wyłącznie na zarzucie naruszenia art. 32 konstytucji, to jednak z zasady w nim zawartej skarżący musiałby wywieść bezpośrednie naruszenie swoich praw podmiotowych o charakterze konstytucyjnym. Pogląd ten znajduje potwierdzenie w dotychczasowym orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego (por. np. postanowienie z 17 czerwca 1998 r., sygn. Ts 48/98, OTK ZU Nr 4/1998, poz. 59; postanowienie z 17 lutego 1999 r., sygn. Ts 154/98, OTK ZU Nr 2/1999, poz. 34). Należy podkreślić, że nie chodzi tu o jakiekolwiek prawo konstytucyjne, a jedynie o takie, które nie zostało wyłączone z zakresu przedmiotowego skargi na podstawie art. 79 ust. 2 lub art. 81 Konstytucji RP. Wniosek przeciwny, dopuszczający oparcie skargi wyłącznie na zarzucie naruszenia prawa do równego traktowania, bez wskazania w zakresie jakiego prawa lub wolności brak równego traktowania występuje, oznaczałby możliwość dochodzenia w drodze skargi konstytucyjnej naruszonych praw, których dochodzenie na tej drodze wykluczają wprost wskazane wyżej przepisy. Należy też zauważyć, że oparcie skargi wyłącznie na zarzucie naruszenia zasady równości pozwalałoby również dochodzić w drodze skargi konstytucyjnej ochrony praw nie mających rangi praw konstytucyjnych. Stąd odwołanie się do naruszenia przez określoną regulację zasady równości musi być poprzedzone wskazaniem, w zakresie jakiego konstytucyjnie chronionego prawa lub wolności przysługującego skarżącemu równość ta powinna być zachowana.

Trybunał stwierdza, że pełnomocnik skarżącego powinien wyraźnie wskazać zawarte w zaskarżonym przepisie art. 393 pkt 1 kpc kryterium różnicujące w sposób nieuzasadniony obywateli, co mogłoby świadczyć o zaistnieniu niedopuszczalnej dyskryminacji. Z treści skargi wynika, że w istocie chodziło mu o równość w zakresie możliwości skorzystania z prawa do kasacji.

Wobec tak sformułowanego zarzutu niekonstytucyjności należy przytoczyć pogląd Trybunału wyrażony w postanowieniu z 15 grudnia 1999 r., sygn. Ts 111/99 (OTK ZU Nr 1/2000, poz. 23), że prawo do kasacji nie ma charakteru konstytucyjnego i wynika wyłącznie z ustawy.

Ponadto, w ocenie Trybunału, zarzut niekonstytucyjności postawiony art. 393² § 1 kodeksu postępowania cywilnego nie znajduje żadnego uzasadnienia. Przepis ten bowiem przesądza tylko o obowiązku złożenia kasacji przez adwokata lub radcę prawnego. Obowiązku tego skarżący nie kwestionuje. Uważa natomiast, że odrzucenie kasacji złożonej przez osobę nie posiadającą kwalifikacji wymienionych w art. 393² § 1 kpc narusza zasadę równości wynikającą z art. 32 konstytucji. Jednakże owo odrzucenie nie następuje na podstawie zaskarżonego przepisu, a art. 393⁵ kpc. Dopiero ten przepis i jego interpretacja przyjęta przez sądy, a w szczególności Sąd Najwyższy, przesądza o tym, że niesporządzenie kasacji przez osobę do tego legitymowaną nie jest brakiem formalnym usuwanym w trybie art. 130 § 1 kpc. Przepisu tego skarżący nie uczynił jednak przedmiotem skargi konstytucyjnej, a Trybunał orzekając związany jest granicami skargi, co wynika z art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Należy jednakże zauważyć, iż nawet gdyby uczyniono go przedmiotem zaskarżenia, nie jest jasne w jakim sensie zastosowanie go przez sądy mogłoby prowadzić do naruszenia konstytucyjnej zasady równości, skoro wskazana konsekwencja, polegająca na odrzuceniu kasacji, dotyczy wszystkich kasacji składanych przez osoby nieuprawnione w rozumieniu kpc. Brak jest tu kryterium różnicującego w sposób nieuzasadniony obywateli, z którego wynikałaby niedopuszczalna dyskryminacja.

W tym stanie rzeczy, mając na uwadze zaistniałe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanawia jak w sentencji.