27

POSTANOWIENIE

Dnia 22 września 1999 r.

Sygn. Ts 122/99

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Krzysztof Kolasiński

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Leszka K.,

w sprawie zgodności:

art. 249 § 1, 263 § 3 oraz 426 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555) z art. 42 ust. 2, art. 78 oraz 176 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie dotyczącym art. 249 § 1, 263 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555).

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej Leszka K. sporządzonej 30 sierpnia 1999 r., zarzucono niezgodność art. 249 § 1, 263 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. kpk (Dz.U. Nr 89, poz. 555) z art. 42 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zaś art. 426 § 3 tejże ustawy z art. 42 ust. 2, art. 78 oraz 176 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zdaniem skarżącego, zakwestionowane art. 249 § 1 oraz 263 § 3 kpk naruszają zagwarantowane w konstytucji prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania karnego. Przepisy te nie określają bowiem czasowego limitu oraz przesłanek i celów stosowania środków zapobiegawczych w wypadku zastosowania tymczasowego aresztowania po uchyleniu wyroku sądu pierwszej instancji i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania. Skarżący podkreślił, iż obecna redakcja zakwestionowanych przepisów powoduje powstanie swoistej luki prawnej, “dzięki której Sądy mogą w zasadzie w sposób nieograniczony i dowolny decydować o losie oskarżonego, który przebywa w areszcie już 30 miesięcy, mimo, że wyrok Sądu I instancji został uchylony przez Sąd Apelacyjny”.

Skarżący wskazał, iż postanowieniem Sądu Rejonowego w S. z 21 marca 1997 r. (IV Kol. 139/97) został wobec niego zastosowany areszt tymczasowy. Wyrokiem z 15 kwietnia 1999 r. (sygn. akt II Aka 51/99) Sąd Apelacyjny uchylił wyrok Sądu Okręgowego w S. z 20 lipca 1999 r. (sygn. akt III K 297/97) uznający skarżącego winnym zarzucanego mu przestępstwa i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Jednocześnie tenże Sąd Apelacyjny postanowieniem z 27 maja 1999 r. (sygn. akt II Ako 292/99) wydanym w trybie art. 251 § 2 kpk oznaczył termin dalszego stosowania tymczasowego aresztowania na 30 listopada 1999 r. uznając, iż nie ustały podstawy stosowania tego środka zapobiegawczego względem skarżącego.

Powyższe postanowienie skarżący zaskarżył do Sądu Najwyższego za pośrednictwem Sądu Apelacyjnego w P. Przewodniczący Wydziału II Karnego Sądu Apelacyjnego w P. zarządzeniem z 10 czerwca 1999 r. (sygn. akt II Ako 264/99) odmówił przyjęcia zażalenia, uznając je za niedopuszczalne z mocy ustawy. Zarządzenie to zostało zaskarżone przez skarżącego do Sądu Najwyższego, który postanowieniem z 15 lipca 1999 r. (sygn. akt V KZ 40/99) uznał się niewłaściwym do jego rozpoznania i przekazał je według właściwości Sądowi Apelacyjnemu w P. W postanowieniu tym Sąd Najwyższy stwierdził, iż oznaczenie terminu stosowania tymczasowego aresztowania jest faktycznie postanowieniem o dalszym stosowaniu środka zapobiegawczego, zaś zażalenie na to postanowienie powinien rozpoznać Sąd Apelacyjny w P. 29 lipca 1999 r. Sąd Apelacyjny w P. uchylił zaskarżone zarządzenie Przewodniczącego Wydziału II Karnego i przyjął do rozpoznania zażalenie skarżącego na postanowienie o oznaczeniu terminu dalszego stosowania tymczasowego aresztowania. Ostatecznie Sąd Apelacyjny w P. postanowieniem z 4 sierpnia 1999 r. (sygn. akt II Ako 292/99) utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie.

Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:

Warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej w zakresie zakwestionowanych w niej przepisów, jest wydanie na ich podstawie ostatecznego orzeczenia o przysługujących skarżącemu prawach lub wolnościach konstytucyjnych. Tymczasem, jak wynika z akt sprawy art. 263 § 3 kpk nie stanowił podstawy wydania przez Sąd Apelacyjny w P. postanowienia z 27 maja 1999 r. o oznaczeniu terminu dalszego stosowania tymczasowego aresztowania. Podstawę tę stanowił natomiast art. 251 § 2 kpk, który w istocie ustanawia kompetencję sądu do oznaczenia terminu dalszego stosowania tego środka zapobiegawczego. Znajduje to potwierdzenie także w uzasadnieniu orzeczenia sądu odwoławczego rozpoznającego zażalenie skarżącego, gdzie wprost stwierdza się, iż zamieszczona w art. 263 § 3 kpk dyrektywa nie znajduje zastosowania w sytuacji skarżącego. Przyznaje to zresztą sam skarżący, wywodząc, iż niekonstytucyjności art. 263 § 2 kpk dopatruje się nie tyle w treści tej regulacji, lecz w tym czego ona nie zawiera. Tak sformułowany zarzut skargi konstytucyjnej czyni jej przedmiotem w istocie zaniechanie ustawodawcy we wprowadzeniu do porządku prawnego określonych norm, które stanowiąc podstawę wydania w jego sprawie określonych rozstrzygnięć, uchroniłyby go przed domniemanym naruszeniem przysługujących mu praw lub wolności konstytucyjnych, w tym przypadku prawa do obrony.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji RP przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie obowiązująca norma prawna zastosowana przez sąd lub organ władzy publicznej. Skarga ta nie służy natomiast na zaniechanie ustawodawcy wydania określonych norm, które skarżący uznaje za niezbędne dla ochrony przysługujących mu praw lub wolności konstytucyjnych.

Z tych powodów zarzuty skarżącego odniesione do art. 263 § 3 kpk nie mogły stanowić przedmiotu merytorycznego rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny.

Oceniając, czy spełnione są warunki rozpoznania podniesionych w skardze konstytucyjnej zarzutów w zakresie odnoszącym się do art. 249 § 1 kpk, Trybunał Konstytucyjny doszedł do wniosku, iż zarzuty te mają oczywiście bezzasadny charakter. Wbrew twierdzeniom skarżącego, z treści tej regulacji w żadnym stopniu nie można wywnioskować, jakoby nie miała ona zastosowania przy wydawaniu postanowienia o oznaczeniu daty dalszego stosowania tymczasowego aresztowania, skoro nosi ono znamiona merytorycznego rozstrzygnięcia o tymczasowym aresztowaniu. W postanowieniu Sądu Apelacyjnego z 27 maja 1999 r. (sygn. akt II Ako 292/99) wprost zresztą stwierdzono, iż “podstawy tymczasowego aresztowania nie straciły aktualności”, zaś w postanowieniu Sądu Apelacyjnego z 4 sierpnia 1999 r. (sygn. akt II Ako 292/99) utrzymującym w mocy postanowienie o oznaczeniu daty dalszego stosowania tymczasowego aresztowania szczegółowo przedstawiono motywy takiego stanowiska powołując się m.in. na art. 249 § 1. Zarówno więc treść tego przepisu, jak i stanowisko sądów nie dają jakichkolwiek podstaw dla zawartego w skardze konstytucyjnej twierdzenia, iż “brak uregulowania (...) w przepisie określającym cele i przesłanki stosowania środków zapobiegawczych, tj. art. 249 kpk (...) sytuacji oskarżonego po uchyleniu wyroku Sądu I instancji ogranicza prawo do obrony oskarżonego w kwestii środka zapobiegawczego”. Odmienną natomiast kwestią jest, czy skarżący zgadza się z dokonaną przez sądy oceną przesłanek stosowania tymczasowego aresztowania w jego sprawie.

Należy ponadto stwierdzić, iż gdyby, tak jak chce skarżący, art. 249 kpk nie określał przesłanek stosowania tymczasowego aresztowania po uchyleniu wyroku I instancji, to nie mógłby stanowić podstawy wydania wskazanych przez niego postanowień Sądu Apelacyjnego w P. Tym samym jednak nie zostałaby spełniona jedna z przesłanek skargi konstytucyjnej określonych w art. 79 ust. 1 Konstytucji RP.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności Trybunał Konstytucyjny uznał, iż należy odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie odnoszącym się do art. 249 § 1 oraz 263 § 3 kodeksu postępowania karnego.