Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie z dnia 1999-07-01 - Ts 64/99
Repertorium:Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania skarg konstytucyjnych podlegających wstępnemu rozpoznaniu.
Sygnatura:Ts 64/99
Tytuł:Postanowienie z dnia 1999-07-01
Publikacja w Z.U.Z.U. 2000 / 1 / 10

10

POSTANOWIENIE

z dnia 1 lipca 1999 r.

Sygn Ts 64/99

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Andrzej Mączyński

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Jana F.,

w sprawie zgodności:

art. 1 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz. 189) oraz przepisów ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368) z art. 2, art. 21, art. 32, art. 45, art. 64, art. 79, art. 80, art. 87 i art. 208 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Uzasadnienie:

I

W skardze konstytucyjnej Jana F. zarzucono, że przepisy ustaw: o Rzeczniku Praw Obywatelskich i o Naczelnym Sądzie Administracyjnym wymagają uzupełnienia legislacyjnego, które zapobiegać będzie swobodnemu uznaniu sądów i organów administracji odnośnie czasu wydawania wyroków i decyzji, co tym samym zagwarantuje ochronę praw obywatela, określonych w art. 2, art. 21, art. 32, art. 45, art. 79, art. 80 i art. 87 Konstytucji RP. W szczególności w skardze podniesiono, że wadą unormowań ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich jest pozbawienie tego organu uprawnień do wnoszenia nadzwyczajnego środka odwoławczego podobnego do instytucji rewizji nadzwyczajnej. Natomiast w ustawie o Naczelnym Sądzie Administracyjnym powinien - zdaniem skarżącego - znaleźć się przepis określający w latach termin wydania wyroku korygującego bezprawne decyzje administracyjne.

Wezwany zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 18 maja 1999 r. do uzupełnienia skargi konstytucyjnej, skarżący w piśmie z 27 maja 1999 r. wskazał, że przedmiotem skargi pragnie uczynić art. 1 ustawy o zmianie kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw, który to przepis uchylił uprawnienie Rzecznika Praw Obywatelskich do wnoszenia rewizji nadzwyczajnych od prawomocnych orzeczeń sądowych. Zdaniem skarżącego, powyższa zmiana odbiera temu organowi skuteczny instrument ochrony praw obywateli, co stanowi naruszenie art. 208 Konstytucji RP. Odnośnie treści ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, skarżący ponownie podniósł zarzut braku przepisów wyznaczających termin do wydania wyroku przez sąd administracyjny. Skarżący podkreślił, że nie kwestionuje żadnego orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego, a jedynie wskazuje na fakt zaniechania wydania wyroku w sprawie, w której takie orzeczenie powinno już zapaść.

II

Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:

Zgodnie z treścią art. 79 ust. 1 Konstytucji RP “Każdy, czyje konstytucyjne wolności czy prawa zostały naruszone, ma prawo na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w konstytucji”. Z kolei w myśl art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, “skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu toku instancyjnego, w ciągu dwóch miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia”, zgodnie zaś z art. 47 ust. 2 tej ustawy “do skargi należy dołączyć wyrok, decyzję lub inne rozstrzygnięcie z podaniem daty jego doręczenia wydane na podstawie zakwestionowanego aktu normatywnego”.

W świetle przytoczonych wyżej unormowań konstytucyjnych i ustawowych nie ulega wątpliwości, że bezwzględnie konieczną przesłanką skorzystania przez dany podmiot z instytucji skargi konstytucyjnej jest uprzednie wyczerpanie toku instancji i doprowadzenie do wydania w konkretnej sprawie “ostatecznego orzeczenia” o konstytucyjnych wolnościach, prawach lub obowiązkach skarżącego. Wprawdzie bowiem przedmiotem postępowania zainicjowanego przed Trybunałem Konstytucyjnym wniesieniem skargi konstytucyjnej jest zgodność z konstytucją aktu normatywnego, na podstawie którego wydany został wyrok, decyzja lub inne rozstrzygnięcie, ale wcześniejsze wyczerpanie toku instancji i wydanie “ostatecznego orzeczenia” przez sąd bądź organ administracji publicznej stanowi warunek sine qua non zainicjowania tej formy kontroli przed Trybunałem Konstytucyjnym. Wynika to z przyjętej przez polskiego ustrojodawcę konstrukcji skargi konstytucyjnej, zgodnie z którą instytucja ta służy uruchomieniu postępowania o charakterze nadzwyczajnym i subsydiarnym w stosunku do innych środków i procedur ochrony konstytucyjnych praw i wolności.

Skarga konstytucyjna może więc zostać uruchomiona dopiero w sytuacji, gdy skarżący wyczerpał wszystkie przysługujące mu środki umożliwiające uzyskanie zgodnego z prawem rozstrzygnięcia jego sprawy. Do rozstrzygania o sprawach indywidualnych są bowiem przede wszystkim powołane sądy i organy administracji publicznej, natomiast Trybunał Konstytucyjny może wkraczać dopiero po wyczerpaniu tych wszystkich procedur pozwalających na rozstrzygnięcie sprawy, które mogą zostać uruchomione przez samego skarżącego. Na tym też polega ratio legis wprowadzenia przesłanki “ostatecznego orzeczenia”, sformułowanej w art. 79 ust. 1 Konstytucji RP. Chodzi tu o orzeczenie, od którego skarżącemu nie przysługuje żaden środek odwoławczy, ani inny środek zaskarżenia.

Zawarte w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym wyliczenie “prawomocny wyrok, ostateczna decyzja lub inne ostateczne rozstrzygnięcie” stanowi konkretyzację konstytucyjnego pojęcia “ostateczne orzeczenie”, przy czym - na co Trybunał Konstytucyjny zwracał już uwagę w swoich orzeczeniach - nie bez znaczenia pozostaje kolejność wyliczonych w tym przepisie form rozstrzygnięć. Na pierwszy plan wysuwa bowiem ustawodawca “prawomocny wyrok”, akcentując tym samym szczególną doniosłość dążenia strony - oczywiście w tych sytuacjach, w których jest to prawnie dopuszczalne - do uzyskania prawomocnego orzeczenia sądowego. Konsekwencją takiego unormowania jest więc konieczność każdorazowego rozważenia, czy w sprawie danej osoby może dojść do wydania prawomocnego wyroku sądowego, a więc do tego, by w sprawie wypowiedział się ostatecznie sąd. Jeżeli obowiązujące procedury stwarzają zainteresowanemu prawo skierowania sprawy do sądu i istnieje prawna możliwość wydania w sprawie “prawomocnego wyroku”, to należy uznać, że w świetle art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym aktualny jest obowiązek uprzedniego wyczerpania takiej drogi postępowania. Stanowisko takie nabiera szczególnego znaczenia w przypadku spraw, które toczyły się przed organami administracji publicznej. Jego konsekwencją jest bowiem wymóg skorzystania przez stronę z instytucji skargi na decyzję administracyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego (oczywiście, o ile sprawa mieści się w zakresie właściwości tego sądu).

Konkludując tę część uzasadnienia, stwierdzić należy, że wniesienie skargi konstytucyjnej w sytuacji, gdy istnieje jeszcze możliwość rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu sądowym, musi być uznane za przedwczesne i prawnie niedopuszczalne.

III

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że omówiona wyżej konieczna przesłanka dopuszczalności wniesienia skargi konstytucyjnej nie została spełniona. Wprawdzie z dołączonych do skargi konstytucyjnej dokumentów wynika, że skarżący skierował do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę na decyzję Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast z 11 grudnia 1997 r., kończącą postępowanie administracyjne w sprawie odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość. Tym samym skarżący doprowadził do uruchomienia sądowej kontroli legalności decyzji administracyjnej, stanowiącej jednocześnie wyczerpanie toku instancji w sprawie. Jednakże skarga konstytucyjna została wniesiona zanim sprawa została rozstrzygnięta przez Naczelny Sąd Administracyjny. Abstrahując od oceny strony merytorycznej skargi Jana F. stwierdzić należy, że w sprawie nie doszło jeszcze do wydania orzeczenia sądowego orzekającego o konstytucyjnych wolnościach, prawach bądź obowiązkach skarżącego. Biorąc zaś pod uwagę opisane wyżej formalne warunki uruchomienia kontroli Trybunału Konstytucyjnego w trybie skargi konstytucyjnej, tylko istnienie prawomocnego orzeczenia uprawniałoby skarżącego do skorzystania z tej formy ochrony konstytucyjnych praw i wolności.

Określonej przez prawodawcę konieczności uprzedniego wykorzystania innych - niż postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym - procedur i środków ochrony praw (w pierwszej kolejności skorzystania z mechanizmu sądowej kontroli legalności decyzji administracyjnych) nie można sprowadzać jedynie do roli czysto formalnej przesłanki, warunkującej skorzystanie ze skargi konstytucyjnej. Subsydiarny i uzupełniający charakter postępowania w sprawie skarg konstytucyjnych wyraża się bowiem między innymi i tym, że nie stanowi ono jedynej (ani nawet priorytetowej) procedury, w ramach której może dojść do oceny zarzutu niekonstytucyjności unormowań zawartych w kwestionowanym akcie normatywnym. Przesądza o tym bowiem przysługująca każdemu sądowi kompetencja skierowania do Trybunału Konstytucyjnego pytania prawnego dotyczącego zgodności z konstytucją lub ustawą przepisu prawnego mającego znaczenie dla rozstrzygnięcia rozpatrywanej przez ten sąd sprawy (art. 193 Konstytucji RP).

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że skarga Jana F. nie spełnia przesłanek umożliwiających nadanie jej dalszego biegu, a wobec tego na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643) orzeka się jak w sentencji.

Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
Ts 93/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-02
 
Z.U. 2012 / 1B / 132
Ts 93/11   Postanowienie z dnia 2011-07-04
 
Z.U. 2012 / 1B / 131
Ts 9/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-15
 
Z.U. 2012 / 1B / 107
Ts 9/11   Postanowienie z dnia 2011-04-14
 
Z.U. 2012 / 1B / 106
Ts 85/11   Postanowienie z dnia 2011-12-05
 
Z.U. 2012 / 1B / 130
  • Adres publikacyjny: