49

POSTANOWIENIE

z dnia 23 grudnia 1998 r.

Sygn. Ts 104/98

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zdzisław Czeszejko-Sochacki

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Bogusława B., w sprawie niezgodności pisma Ministra Finansów z dnia 14 stycznia 1997 r. z art. 32 ust. 1 i 2, art. 71 ust. 1, art. 75 ust. 1 w związku z art. 1 i art. 5 Konstytucji RP na mocy art. 49 w związku z art. 36 ust. 1 oraz art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643)

p o s t a n a w i a

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Uzasadnienie:

W skardze konstytucyjnej z 9 lipca 1998 r., złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 15 lipca 1998 r., skarżący zarzuca naruszenie swych konstytucyjnych praw poprzez zastosowanie, jako podstawy do wydania przez Urząd Skarbowy w O.Ś. decyzji z 16 kwietnia 1998 r., pisma Ministerstwa Finansów z 14 stycznia 1997 r. Zdaniem skarżącego, wyżej wymienione pismo Ministra Finansów jest aktem normatywnym w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji RP. Skarżący wywodzi, że wskazane pismo było podstawą do wydania decyzji z 16 kwietnia 1998 r., która nałożyła na skarżącego obowiązek podatkowy. Zdaniem skarżącego, obowiązek ten został określony w oparciu o akt nie będący źródłem prawa powszechnie obowiązującego, ponadto w sposób niezgodny z przepisami ustawy o podatku dochodowym. Skarżący oświadczył, iż nie składał odwołania od wskazanej decyzji, gdyż jego zdaniem dalsza droga odwoławcza byłaby bezskuteczna, a ponadto decyzja nie zawierała pouczenia co do trybu odwoławczego.

Zgodnie z informacją zawartą w piśmie Urzędu Skarbowego w O.Ś. z 16 grudnia 1998 r., będącego odpowiedzią na zapytanie Trybunału Konstytucyjnego z 10 grudnia 1998 r., decyzja Urzędu Skarbowego z 16 kwietnia 1998 r. skierowana do Bogusława B. nie zawierała pouczenia co do trybu odwoławczego. Jednakże Urząd Skarbowy w O.Ś. wydał 30 kwietnia 1998 r. decyzję uzupełniającą do decyzji z 16 kwietnia 1998 r., w której zawarł takie pouczenie. Odbiór decyzji uzupełniającej skarżący potwierdził 5 maja 1998 roku.

Trybunał Konstytucyjny, poddając wstępnej kontroli na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643) skargę konstytucyjną, podkreśla, że skarga konstytucyjna, nieznana poprzednio obowiązującemu systemowi prawnemu, została ustanowiona w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Na podstawie art. 79 ust. 1 konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego. Skarga konstytucyjna może być wniesiona jedynie w sprawach, w których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o konstytucyjnych wolnościach lub prawach, albo o obowiązkach skarżącego, stosując ustawę lub inny akt normatywny, który zdaniem skarżącego jest niezgodny z Konstytucją. Samo zaś wszczęcie przed Trybunałem Konstytucyjnym postępowania w trybie skargi konstytucyjnej jest sformalizowane, wymaga bowiem spełnienia warunków określonych w ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643). Stosownie do art. 46 powołanej ustawy skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu toku instancyjnego, w ciągu dwóch miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Skarga powinna zawierać wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób - zdaniem skarżącego - zostały naruszone na skutek zastosowania aktu normatywnego, którego zgodność z konstytucją kwestionuje skarżący. Spełnienie tych warunków, umożliwiających wszczęcie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, podlega wstępnemu rozpoznaniu (art. 49 powołanej wyżej ustawy).

Mając na względzie powyższe Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:

Skardze nie może być nadany dalszy bieg, gdyż nie spełnia ona warunków formalnych, o których mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. W świetle powołanego wyżej przepisu, jednym z formalnych warunków rozpatrzenia skargi jest konieczność “wyczerpania toku instancyjnego”. Ukształtowana w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wykładnia zwrotu “po wyczerpaniu toku instancyjnego” zakłada sytuację, w której skarżący wykorzystał wszelkie przysługujące mu środki w postępowaniu administracyjnym czy sądowym, umożliwiające merytoryczne rozpatrzenie sprawy bądź to przez organ administracji, bądź przez sąd. Do rozstrzygania o sprawach indywidualnych są bowiem powołane przede wszystkim sądy i organy administracji publicznej. Trybunał Konstytucyjny powinien wkraczać dopiero po wyczerpaniu tych wszystkich procedur pozwalających na rozstrzygnięcie spraw, które mogą być uruchomione przez stronę mającą w tym interes prawny.

Obowiązek “wyczerpania toku instancyjnego”, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK wyklucza wniesienie skargi konstytucyjnej od takich prawomocnych wyroków, ostatecznych decyzji lub innych ostatecznych rozstrzygnięć, które stały się prawomocne lub ostateczne dlatego, że zainteresowany nie wykorzystał możliwości wyczerpania całego dostępnego toku instancji w postępowaniu sądowym czy administracyjnym (por. postanowienie Ts 1/97, OTK ZU Nr 2/1998, poz. 17). W przypadku postępowania administracyjnego oznacza to również konieczność wcześniejszego złożenia skargi do NSA na ostateczną decyzję organu administracji. Wykluczone jest złożenie skargi konstytucyjnej, gdy ostateczne orzeczenie o prawach skarżącego zapadło bez “wyczerpania toku instancyjnego” w znaczeniu, o którym mowa wyżej.

Skarżący wskazał, że decyzją rozstrzygającą ostatecznie o jego prawach jest decyzja Urzędu Skarbowego w O.Ś. z 16 kwietnia 1998 r. Skarżący oświadczył, że nie składał odwołania od wskazanej decyzji, gdyż jego zdaniem dalsza droga odwoławcza byłaby bezskuteczna. Ponadto, zdaniem skarżącego, decyzja nie zawierała pouczenia co do trybu odwoławczego. Jak zostało wskazane na wstępie, pouczenie co do trybu odwoławczego zostało wydane przez Urząd Skarbowy w O.Ś. w formie decyzji uzupełniającej z 30 kwietnia 1998 r., której odbiór został potwierdzony.

Należy stwierdzić, że powyższa ocena skarżącego nie może mieć wpływu na realizację formalnego warunku wyczerpania toku instancyjnego. Warunek powyższy realizuje zasadę subsydiarności skargi konstytucyjnej jako środka ochrony praw i wolności jednostki, a w konsekwencji przesądza o konieczności wyczerpania toku instancyjnego rozumianego jako wykorzystanie wszystkich możliwości proceduralnych przez stronę. Uzależnienie realizacji warunku wyczerpania toku instancji od przekonania skarżącego o bezskuteczności wnoszenia środków odwoławczych uniemożliwiałoby realizację zasady subsydiarności skargi. Wskazane rozumienie tej zasady legło też u podstaw postanowień TK w sprawach Ts 90/98 i Ts 91/98, w oparciu o które, skarżący usiłował wyprowadzić błędny wniosek, jakoby przysługiwało mu prawo do złożenia skargi również w przypadku, gdy nie wykorzystał wcześniej przysługujących mu w toku postępowania środków.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w niniejszej sprawie skarżący nie wykorzystał skutecznie wszystkich przysługujących mu środków ochrony jego konstytucyjnych praw i w związku z nie wyczerpaniem toku instancyjnego postanowił, jak w sentencji.