46

POSTANOWIENIE

z dnia 25 listopada 1998 r.

Sygn. Ts 92/98

Trybunał Konstytucyjny w składzie

Andrzej Mączyński

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Adama S., w sprawie zgodności:

art. 7 ustawy z dnia 28 czerwca 1962 r. o przejmowaniu niektórych nieruchomości rolnych w zagospodarowanie lub na własność Państwa oraz o zaopatrzeniu emerytalnym właścicieli tych nieruchomości i ich rodzin (Dz.U. Nr 38, poz. 166) z art. 46 i art. 64 Konstytucji RP

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Uzasadnienie:

Adam S. wystąpił do Wojewody w W. o stwierdzenie nieważności decyzji Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Ś. z 15 listopada 1965 r., dotyczącej przejęcia na własność Państwa gospodarstwa rolnego Piotra S. (ojca skarżącego) w zamian za zaopatrzenie emerytalne. Skarżący argumentował, iż gospodarstwo jego ojca zostało przejęte w oparciu o nieprawidłowo przyjęty wniosek, co powoduje, że decyzja o jego przejęciu jest z mocy prawa nieważna. Wojewoda decyzją z 19 lipca 1994 r. odmówił stwierdzenia nieważności decyzji argumentując m.in., że Adam S. nie wykazał, iż decyzja o przejęciu gospodarstwa wywołała skutki niemożliwe do zaakceptowania z punktu widzenia zasady praworządności. Wojewoda podkreślił też, że obecnie przedmiotowe gospodarstwo nabyły w dobrej wierze osoby trzecie. Powyższa decyzja została utrzymana w mocy decyzją Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 20 lutego 1996 r., a Minister podzielił argumenty Wojewody. Adam S. na powyższe rozstrzygnięcie złożył skargę do NSA, która to skarga wyrokiem NSA z 1 grudnia 1997 r. została oddalona. NSA podzielił argumenty obu instancji i podkreślił, że wprawdzie Piotr S. był niepiśmienny, jednak z zebranego w sprawie materiału wynika, że jego oświadczenie zawierające wniosek o przejęcie gospodarstwa zostało złożone prawidłowo.

W skardze konstytucyjnej Adam S. zarzuca, że doszło do naruszenia jego konstytucyjnego prawa do własności i innych praw majątkowych poprzez ustanowienie w art. 7 ustawy z 28 czerwca 1962 r. o przejmowaniu niektórych nieruchomości w zagospodarowanie lub na własność Państwa oraz o zaopatrzeniu emerytalnym właścicieli tych nieruchomości i ich rodzin, nierównej ochrony prawa własności i innych praw majątkowych stosowanej wobec niektórych właścicieli nieruchomości rolnych w stosunku do innych właścicieli. Nierówność ta polega na dopuszczeniu możliwości przeniesienia prawa własności bez zachowania wymogów formalnych z art. 79 lub 80 kodeksu cywilnego. Pomimo braku pisemnego wniosku o dokonanie przejęcia gospodarstwa rolnego nie można obecnie stwierdzić nieważności decyzji o przejęciu, ze względu na treść art. 7 przedmiotowej ustawy. Skarżący zarzuca ponadto, że przepis powyższy dopuszcza przejęcie gospodarstwa wbrew woli właściciela lub wyłącznie na podstawie decyzji organu państwa bez zachowania formy aktu notarialnego. Zdaniem skarżącego, narusza to wyrażony w art. 46 konstytucji nakaz orzekania przepadku mienia wyłącznie na podstawie orzeczenia sądu.

Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym skarga konstytucyjna może być wniesiona w ciągu dwóch miesięcy od doręczenia skarżącemu ostatecznego rozstrzygnięcia, wyczerpującego tok instancji w jego sprawie. Termin ten ogranicza w czasie możność dokonania czynności proceduralnej, niezbędnej (choć nie wystarczającej) do wywołania skutku materialnoprawnego w postaci stwierdzenia niezgodności zaskarżonego przepisu z konstytucją. Naruszenie tego terminu wyłącza możliwość merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej. W ustawie o Trybunale Konstytucyjnym nie ma przepisów regulujących sprawy dotyczące obliczania tego terminu, ani dopuszczających możliwość jego przywrócenia. Kierując się treścią przepisów o obliczaniu terminów obowiązujących w postępowaniu cywilnym (co jest uzasadnione treścią art. 20 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym) należy dojść do wniosku, że termin przewidziany w art. 46 ust. 1 tejże ustawy kończy się w dniu, który datą odpowiada początkowemu dniowi terminu (art. 165 kpc w związku z art. 112 zdanie 1 kc). Obowiązuje tu także reguła, według której oddanie pisma w polskim urzędzie pocztowym jest równoznaczne z wniesieniem go do Trybunału (art. 165 § 2 kpc), nie obowiązuje natomiast norma wyrażona w art. 111 § 2 kpc, dotycząca tylko terminów oznaczonych w dniach. W świetle tych przepisów można przyjąć, że ostatnim dniem w którym Adam S. mógł wnieść skargę konstytucyjną, w normalnym toku zdarzeń powinien być 30 marca 1998 roku.

Dokonując ustaleń w przedmiocie zachowania terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej należy jednak uwzględnić fakt, że 19 marca 1998 r. Adam S. zwrócił się do sądu rejonowego z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w celu sporządzenia skargi konstytucyjnej. Zgodnie z art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym do czasu rozstrzygnięcia wniosku termin przewidziany w art. 46 ust. 2 “nie biegnie”. Cytowane sformułowania nie rozstrzygają wyraźnie, czy wystąpienie z takim wnioskiem powoduje zawieszenie czy przerwę biegu terminu, innymi słowy - czy od dnia rozstrzygnięcia wniosku termin do wniesienia skargi konstytucyjnej biegnie w dalszym ciągu, czy też jego bieg rozpoczyna się na nowo. Kierując się zarówno brzmieniem cytowanego przepisu, jak i postulatem równego traktowania skarżących korzystających z usług wybranych przez nich adwokatów lub radców prawnych i skarżących, którym sytuacja materialna uniemożliwia poniesienie kosztów pomocy prawnej, a także dążąc do zapobieżenia próbom przedłużenia terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej przez składanie nieuzasadnionych wniosków o ustanowienie pełnomocnika z urzędu, należy opowiedzieć się za taką interpretacją art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, wedle której wystąpienie z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu nie anuluje upływu okresu poprzedzającego złożenie wniosku. W stanie faktycznym rozpatrywanej sprawy oznacza to, że skarga konstytucyjna mogła być wniesiona w ciągu części dwumiesięcznego terminu pozostałej po odliczeniu dni, które ubiegły do dnia wystąpienia z wnioskiem o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Nawet przyjmując dopuszczalność skorygowania sformułowania art. 48 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym w ten sposób, że zawieszenie biegu terminu kończy się dopiero w dniu wskazania przez właściwy organ konkretnego adwokata lub radcy prawnego (co w niniejszej sprawie nastąpiło 22 kwietnia 1998 r.), bądź jeszcze później - w dniu, w którym skarżący dowiedział się o wyznaczeniu adwokata mającego sporządzić w jego imieniu skargę konstytucyjną, trzeba uznać, że skarga konstytucyjna Adama S. została wniesiona po upływie ustawowego terminu, co wyłącza możliwość nadania jej biegu.

Zajęcie takiego stanowiska czyni zbędnym rozważanie kwestii, czy podstawą ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy Adama S. stanowił tylko powołany przez NSA art. 156 § 1 pkt 2 kpa, czy także art. 7 ustawy z 28 czerwca 1962 r. o przejmowaniu niektórych nieruchomości rolnych w zagospodarowanie lub na własność Państwa oraz o zaopatrzeniu emerytalnym właścicieli tych nieruchomości i ich rodzin (Dz.U. Nr 38, poz. 166), jak również w kwestii, jaki wpływ na dopuszczalność rozpoznania skargi konstytucyjnej ma uchylenie ostatnio wymienionego przepisu przez art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1968 r. o rentach i innych świadczeniach dla rolników przekazujących nieruchomości rolne na własność Państwa (Dz.U. Nr 3, poz. 15).