P O S T A N O W I E N I E

z dnia 21 stycznia 1998 r.

Sygn. K. 23/97

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Błażej Wierzbowski - przewodniczący

Zdzisław Czeszejko-Sochacki - sprawozdawca

Lech Garlicki

Krzysztof Kolasiński

Ferdynand Rymarz

Joanna Szymczak - protokolant

na rozprawie 21 stycznia 1998 r. wobec cofnięcia przez Rzecznika Praw Obywatelskich wniosku o stwierdzenie, że przepis art. 6 ust. 4 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity z 1993 r. Dz.U. Nr 90, poz. 416; zm.: Nr 134, poz. 646; z 1994 r. Nr 43, poz. 163; Nr 90, poz. 419, Nr 113, poz. 547, Nr 123, poz. 602, Nr 126, poz. 626; z 1995 r. Nr 5, poz. 25, nr 133, poz. 654; z 1996 r. Nr 25, poz. 113, Nr 87, poz. 395, Nr 137, poz. 638, Nr 147, poz.686, Nr 156, poz. 776; z 1997 r. Nr 28, poz. 153, Nr 30, poz.164, Nr 71, poz. 449, Nr 85, poz. 538, Nr 96, poz. 592) w części w jakiej pozbawia pojedynczych rodziców wychowujących pełnoletnie dzieci do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w przepisach o szkolnictwie wyższym, gdyż otrzymują rentę rodzinną - możliwości opodatkowania łącznie od sumy dochodów, zgodnie z zasadami przewidzianymi dla małżonków i innych osób samotnie wychowujących małoletnie i pełnoletnie dzieci - jest:

niezgodny z zasadą sprawiedliwości społecznej wyrażoną w art. 1 oraz zasadą równości wyrażona w art. 67 ust. 2. Przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy na podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz.U. Nr 84, poz. 426; zm.: z 1995 r. Nr 38, poz. 184, Nr 150, poz. 729; z 1996 r. Nr 106, poz. 488), po wysłuchaniu stanowiska uczestników postępowania, przychylających się do tego wniosku

p o s t a n o w i ł :

na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643) umorzyć postępowanie.

Uzasadnienie:

1. Wnioskiem z 28 maja 1997 r. Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie, że przepis art. 6 ust. 4 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity z 1993 r. Dz.U. Nr 90, poz. 416; zm.: Nr 134, poz. 646; z 1994 r. Nr 43, poz. 163; Nr 90, poz. 419, Nr 113, poz. 547, Nr 123, poz. 602, Nr 126, poz. 626; z 1995 r. Nr 5, poz. 25, nr 133, poz. 654; z 1996 r. Nr 25, poz. 113, Nr 87, poz. 395, Nr 137, poz. 638) w części w jakiej pozbawia pojedynczych rodziców wychowujących pełnoletnie dzieci do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w przepisach o szkolnictwie wyższym, gdyż otrzymują rentę rodzinną - możliwości opodatkowania łącznie od sumy dochodów, zgodnie z zasadami przewidzianymi dla małżonków i innych osób samotnie wychowujących małoletnie i pełnoletnie dzieci - jest niezgodny z zasadą sprawiedliwości społecznej wyrażoną w art. 1 oraz zasadą równości wyrażona w art. 67 ust. 1 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy na podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz.U. Nr 84, poz. 426; zm.: z 1995 r. Nr 38, poz. 184; Nr 150, poz. 729; z 1996 r. Nr 106, poz. 488). Na rozprawie 21 stycznia 1998 r. przedstawiciel Rzecznika Praw Obywatelskich, ze względu na zmianę stanu prawnego, zarzucił niezgodność kwestionowanego przepisu z art. 2 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Prokurator Generalny w piśmie z 8 lipca 1997 r. przedstawił stanowisko, iż kwestionowany przepis nie jest niezgodny z art. 1 i art. 67 ust. 2 przepisów konstytucyjnych, a w szczególności, że w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego nie można dopatrzyć się niekonstytucyjnej nierówności rodzin niepełnych.

Na stanowisku zgodności kwestionowanego przepisu z konstytucją stanął także Minister Finansów, który jednak biorąc pod uwagę charakter socjalny renty rodzinnej oraz sytuacje rodzin niepełnych, w których renta rodzinna stanowi jedyny dochód pełnoletniego, uczącego się dziecka, wydał 21 lipca 1997 roku zarządzenie w sprawie zaniechania ustalania i poboru podatku dochodowego od osób fizycznych, od dochodu osób samotnie wychowujących dzieci, w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym a podatkiem obliczonym na zasadach określonych w art. 6 ust. 4 ustawy. Zarządzenie to zostało zresztą zmienione 10 października 1997 r. w tym kierunku, że zaniechanie stosuje się do podatników wychowujących w roku podatkowym dzieci, które nie ukończyły lub ukończą w danym roku podatkowym 25 rok życia, jeżeli dzieci te uczą się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w przepisach o szkolnictwie wyższym, i nie uzyskały przychodów ze źródeł, z których dochód jest opodatkowany zgodnie z art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z wyjątkiem: renty rodzinnej, dochodów zwolnionych (wolnych) od podatku dochodowego oraz dochodów w wysokości nie powodującej obowiązku uiszczenia podatku, bez ograniczania w czasie tego zwolnienia.

2. Na rozprawie 21 stycznia 1998 r., po oświadczeniu przez przedstawiciela Sejmu, że parlament - doceniając w pełni wystąpienia Rzecznika Praw Obywatelskich w tym zakresie - przywiązuje niezwykłą wagę do polityki pro rodzinnej i że należy oczekiwać, iż w najbliższym czasie nastąpią odpowiednie zmiany ustawodawcze w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych z uwzględnieniem zasad wspomnianej polityki pro rodzinnej, przedstawiciel Rzecznika Praw Obywatelskich cofnął złożony w tej sprawie wniosek. Cofając wniosek wziął także pod uwagę stan obecnie istniejący a mianowicie, że wydane przez Ministra Finansów w 1997 r. zarządzenia o zaniechaniu ustalania i poboru podatku dochodowego od osób wymienionych w art.6 ust.4 powołanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, aktualnie rozwiązują problem w zaskarżonym zakresie, natomiast zapowiedziane zmiany ustawowe mogą te doraźne rozstrzygnięcia utrwalić.

Do stanowiska Rzecznika Praw Obywatelskich o cofnięciu wniosku przyłączyli się uczestnicy postępowania.

3. Trybunał Konstytucyjny, podejmując postanowienie o umorzeniu postępowania na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z 1997 r., miał na uwadze, że wyraźnie sformułowane w tym przepisie skutki prawne cofnięcia wniosku są zasadniczo zbieżne ze skutkami, jakie cofnięcie to mogło powodować na gruncie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z 1985 r., a miarodajny w tej kwestii art. 241 ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej nie stoi na przeszkodzie podjęciu postanowienia tej treści.