113/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 22 lutego 2012 r.

Sygn. akt Ts 24/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Biernat - przewodniczący

Adam Jamróz - sprawozdawca

Zbigniew Cieślak,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 września 2011 r. o pozostawieniu bez rozpoznania skargi konstytucyjnej Waldemara B., na podstawie art. 20 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) w zw. z art. 397 § 2 zdanie pierwsze i art. 370 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.),

p o s t a n a w i a:

odrzucić zażalenie.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 24 stycznia 2011 r. skarżący, wobec którego prawomocnie orzeczono zakaz wykonywania zawodu notariusza, wniósł w imieniu własnym o zbadanie zgodności art. 523 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) w zakresie, w jakim przepis ten osobie skazanej, względem której zastosowano środek karny w postaci zakazu wykonywania zawodu, uniemożliwia samodzielne wniesienie kasacji, z art. 32 Konstytucji.

Postanowieniem z 19 września 2011 r. Trybunał Konstytucyjny pozostawił bez rozpoznania skargę konstytucyjną. Podstawę tego rozstrzygnięcia stanowiło ustalenie, że skarżący nie ma zdolności postulacyjnej do samodzielnego wniesienia skargi (art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym [Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm., dalej: ustawa o TK]), gdyż w chwili sporządzenia i wniesienia skargi konstytucyjnej obowiązywał wobec skarżącego orzeczony prawomocnym wyrokiem karnym zakaz wykonywania zawodu notariusza. Niezależnie od powyższego Trybunał wskazał przesłanki odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Po pierwsze, skargę konstytucyjną wniesiono z przekroczeniem ustawowego trzymiesięcznego terminu. Po wtóre, wskazany jako ostateczne orzeczenie wyrok karnego sądu II instancji, którym została oddalona apelacja skarżącego, nie został wydany w oparciu o art. 523 § 2 k.p.k., dotyczący dopuszczalności kasacji. Po trzecie zaś, jedynym wzorcem kontroli podanym w skardze konstytucyjnej jest art. 32 Konstytucji, który - jak wynika z utrwalonego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego - nie może stanowić samodzielnego wzorca kontroli.

Powyższe postanowienie zostało zaskarżone zażaleniem z 10 października 2011 r. W ocenie skarżącego był i pozostaje on uprawniony do samodzielnego sporządzenia i wniesienia skargi konstytucyjnej, ponieważ decyzja Ministra Sprawiedliwości w przedmiocie odwołania skarżącego ze stanowiska notariusza została uchylona wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 29 kwietnia 2011 r. (sygn. akt VI SA/Wa 250/11). Ponadto skarżący stwierdził, że wniesienie skargi konstytucyjnej nastąpiło z zachowaniem ustawowego terminu, gdyż „otrzymał odpis wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu Wydział II Karny z 1 października 2010 r., sygn. akt II Ka 185/10 w dniu 21 października 2010 r., a zatem termin do wniesienia skargi rozpoczął swój bieg 22 października 2010 r., koniec biegu terminu nastąpił w dniu 22 stycznia 2011 r., tj. w sobotę, a skarga została wniesiona w pierwszym dniu po dniach wolnych od pracy”. Zdaniem skarżącego zakwestionowanie przez niego art. 523 § 2 k.p.k. spełnia warunki formalne określone w art. 79 Konstytucji oraz art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, ponieważ w sytuacjach innych niż skazanie prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności „następuje zamknięcie drogi do sprawiedliwego sądu, kontroli orzeczeń wydawanych przez sądy I i II instancji, a oskarżony może liczyć jedynie na (…) Prokuratora Generalnego albo Rzecznika Praw Obywatelskich”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, argumenty podniesione w zażaleniu nie podważają zaś ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.

1. Trybunał Konstytucyjny ustalił, że skarżący w zażaleniu nie podważył zawartych w zakwestionowanym postanowieniu stwierdzeń, iż orzeczenie wobec niego prawomocnego zakazu wykonywania zawodu spowodowało, że utracił zdolność postulacyjną do samodzielnego wniesienia skargi w oparciu o art. 48 ust. 1 ustawy o TK, na powyższe ustalenie nie ma zaś wpływu okoliczność, że decyzja Ministra Sprawiedliwości z 29 listopada 2010 r. (znak DO IV-634-37/10) o utrzymaniu w mocy decyzji z 25 października 2010 r. (znak DO IV-634-26/10) odwołującej skarżącego ze stanowiska notariusza została zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Podobnie wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 29 kwietnia 2011 r. (sygn. akt VI SA/Wa 250/11), uchylający decyzję Ministra Sprawiedliwości w sprawie odwołania skarżącego ze stanowiska notariusza, nie ma wpływu na ocenę, czy skarżący może samodzielnie sporządzić i wnieść skargę konstytucyjną. Istotne jest bowiem, że prawomocny wyrok karny sądu odwoławczego wydany został 1 października 2010 r. - od dnia następującego po tej dacie obowiązuje orzeczony na 4 lata wobec skarżącego zakaz wykonywania zawodu notariusza. W dniu wniesienia skargi konstytucyjnej - 24 stycznia 2011 r. - zakaz ten obowiązywał i nadal trwa w momencie rozpatrywania niniejszego zażalenia. Przyznanie skarżącemu zdolności postulacyjnej byłoby zatem obejściem tego prawomocnego zakazu wykonywania zawodu. Co istotne, skarżący może zwrócić się do profesjonalnego pełnomocnika (adwokata lub radcy prawnego) w celu sporządzenia i wniesienia skargi konstytucyjnej.

Zgodnie z art. 370 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.), sąd pierwszej instancji odrzuci na posiedzeniu niejawnym apelację wniesioną po upływie przepisanego terminu, nieopłaconą lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również apelację, której braków strona nie uzupełniła w wyznaczonym terminie. Natomiast w myśl art. 397 § 2 zdanie pierwsze k.p.c., do postępowania toczącego się na skutek zażalenia stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu apelacyjnym. Z kolei art. 20 ustawy o TK przewiduje, że w sprawach nieuregulowanych w ustawie do postępowania przed Trybunałem stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego.

Od postanowienia o pozostawieniu skargi konstytucyjnej bez rozpoznania nie przysługuje środek zaskarżenia, zatem zażalenie wniesione na to orzeczenie podlega odrzuceniu jako niedopuszczalne na podstawie art. 20 ustawy o TK w zw. z art. 397 § 2 zdanie pierwsze i art. 370 k.p.c.

2. W zażaleniu z 10 października 2011 r. skarżący odniósł się do zagadnienia liczenia terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o TK wynosi on 3 miesiące od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku (co nastąpiło 21 października 2010 r.), zatem w niniejszej sprawie upłynął w sobotę 22 stycznia 2011 r. Wbrew wywodom skarżącego, w postępowaniu sądowokonstytucyjnym stosuje się, w oparciu o art. 20 ustawy o TK, odpowiednio przepisy k.p.c., nie zaś ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.).

Nadto trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej, wyznaczający czasowe granice dla podjęcia przez skarżącego obrony przysługujących mu praw i wolności, ma charakter materialnoprawny (por. postanowienia TK z 15 lipca 1998 r., Ts 72/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 87 oraz 10 stycznia 2011 r., Ts 51/00 OTK ZU nr 1/2001, poz. 9), co oznacza, że stosuje się do niego art. 115 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.), który stanowi, iż jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy, termin upływa dnia następnego.

Zgodnie zaś z art. 165 § 1 k.p.c., terminy oblicza się według przepisów prawa cywilnego. W tym miejscu Trybunał Konstytucyjny przypomina, że Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z 25 kwietnia 2003 r. (sygn. akt III CZP 8/03, OSNC z 2004 r., nr 1, poz. 1) podkreślił: „należy stwierdzić, że w obowiązującym stanie prawnym bezpośrednio ustalenia dni wolnych od pracy - jako przepisy rangi ustawowej - dotyczą: art. 9 Konkordatu, art. 1 ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy i art. 138 § 1 k.p., a pośrednio dzień wolny od pracy ustala art. 129 § 1 k.p. Żaden inny przepis ustawowy nie określa dni wolnych od pracy. (…) Liczba placówek pocztowych czynnych w soboty w miastach stanowi zatem ponad 57% wszystkich placówek miejskich. Oznacza to, że praktycznie w każdym mieście jest w sobotę czynna jedna placówka pocztowa. Dowodzi to także tezy, że liczba placówek pocztowych czynnych w soboty nie zależy od regulacji czasu pracy pracowników i może być z dnia na dzień podwojona w wyniku zmiany organizacji pracy. Możliwość dokonania czynności procesowej przez złożenie pisma w polskim urzędzie pocztowym została zatem utrzymana na odpowiednim poziomie. Pozwala to na przyjęcie dalszego wniosku, że wykładnia językowa art. 115 k.c. w związku z art. 165 § 1 k.p.c., zgodnie z którą sobota nie jest dniem uznanym ustawowo za wolny od pracy, nie prowadzi do sprzeczności z wartościami czy normami uwzględnianymi w wykładni funkcjonalnej i systemowej”.

Dla oceny, czy skarga konstytucyjna została wniesiona w terminie, stosuje się zatem art. 115 k.c., natomiast dla oceny, czy zachowane zostały terminy procesowe w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym - art. 115 k.c. w zw. z art. 165 § 1 k.p.c. w zw. z art. 20 ustawy o TK, nie zaś art. 83 § 2 p.p.s.a. (w myśl którego, jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy), ani tym bardziej - jak twierdzi skarżący - art. 57 ust. 4 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, ze zm.; dalej: k.p.a.). Przepis art. 57 § 4 k.p.a. stanowi, że jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny dzień powszedni. Regulacje k.p.a. i p.p.s.a. dotyczą bowiem odrębnych procedur, które nie mogą mieć zastosowania w postępowaniu sądowokonstytucyjnym.

3. Trafnie Trybunał przyjął w zaskarżonym postanowieniu, że zakwestionowany przepis nie był podstawą ostatecznego orzeczenia w sprawie skarżącego. Orzeczenie sądu II instancji, utrzymujące w mocy zaskarżony wyrok skazujący Sądu Rejonowego w Sieradzu, nie jest rozstrzygnięciem o odmowie przyjęcia kasacji, wydanym w oparciu o art. 523 § 2 k.p.k. Skoro skarżący w zażaleniu poprzestał na powtórzeniu zarzutów zawartych w skardze konstytucyjnej i nie odniósł się do podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, zwalnia to Trybunał z badania zaskarżonego postanowienia.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 20 ustawy o TK w zw. z art. 397 § 2 zdanie pierwsze i art. 370 k.p.c. odrzucił zażalenie wniesione na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o pozostawieniu skargi konstytucyjnej bez rozpoznania.

4