Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-16 - Ts 65/11
Repertorium:Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania skarg konstytucyjnych podlegających wstępnemu rozpoznaniu.
Sygnatura:Ts 65/11
Tytuł:Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-16
Opis: 
Publikacja w Z.U.Z.U. 2012 / 1B / 123

123/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 16 lutego 2012 r.

Sygn. akt Ts 65/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Piotr Tuleja - przewodniczący

Marek Zubik - sprawozdawca

Stanisław Rymar,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 listopada 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Janusza B.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej Janusz B. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. z 2010 r. Nr 176, poz. 1190, ze zm.; dalej: ordynacja wyborcza do rad gmin) z art. 30, art. 54 ust. 1 i art. 62 ust. 1 Konstytucji oraz niezgodność art. 394 § 1 w związku z art. 357 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.), w zakresie, w jakim dotyczy sądu działającego w trybie art. 37 ordynacji wyborczej do rad gmin, z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem skarżącego pierwszy z zaskarżonych przepisów (art. 36 ust. 1 ordynacji wyborczej do rad gmin), w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości skreślenia ze spisu wyborców obywatela na jego wniosek, złożony w ramach protestu przeciwko wybieranym władzom samorządowym, stanowi przedmiotowe traktowanie obywatela, naruszenie jego wolności wyrażania poglądów oraz prawa do zrzeczenia się prawa głosowania w wyborach samorządowych, które - w przekonaniu skarżącego - wynika z art. 62 ust. 1 Konstytucji. Skarżący podniósł ponadto, że brak obowiązku uzasadniania postanowienia sądu rozpatrującego skargę na decyzję o nieuwzględnieniu reklamacji na nieprawidłowości w spisie wyborców, wydanego na posiedzeniu niejawnym, wynikający z art. 394 § 1 w związku z art. 357 § 2 k.p.c., w zakresie, w jakim dotyczy sądu działającego w trybie art. 37 ordynacji wyborczej do rad gmin, narusza prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez sąd.

Postanowieniem z dnia 3 listopada 2011 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał stwierdził, że w zakresie zarzutów naruszenia Konstytucji przez art. 36 ust. 1 ordynacji wyborczej do rad gmin skarga konstytucyjna jest oczywiście bezzasadna. Żaden z powołanych przez skarżącego jako wzorce kontroli przepisów Konstytucji nie gwarantuje możliwości wykreślenia się ze spisu wyborców, który stanowi dokument urzędowy zawierający dane osób uprawnionych do głosowania w wyborach. Zdaniem Trybunału brak możliwości kształtowania spisu wedle własnej woli nie narusza wolności wyrażania swoich opinii przez skarżącego, jego praw wyborczych ani nie stanowi przedmiotowego traktowania skarżącego, które prowadziłoby do naruszenia jego godności. W odniesieniu do zarzutu niezgodności art. 394 § 1 w związku z art. 357 § 2 k.p.c., w zakresie, w jakim dotyczy sądu działającego w trybie art. 37 ordynacji wyborczej do rad gmin, z art. 45 ust. 1 Konstytucji podstawowym powodem odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu było ustalenie, że skarżący wadliwie wskazał jako przedmiot skargi konstytucyjnej przepis, które nie stanowił podstawy wydania ostatecznego rozstrzygnięcia o jego prawach i wolnościach. Jednocześnie Trybunał podkreślił, że nawet gdyby - stosując zasadę falsa demonstratio non nocet - uznał, iż przedmiotem zaskarżenia w niniejszej sprawie jest norma wynikająca z art. 357 § 2 k.p.c. w związku z art. 37 ordynacji wyborczej do rad gmin, to drugi z wymienionych przepisów utracił moc obowiązującą, co na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK powoduje umorzenie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, a na etapie wstępnego rozpoznania skargi uzasadnia odmowę nadania jej dalszego biegu.

Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu wniósł pełnomocnik skarżącego. Stwierdził on, że Trybunał niesłusznie przyjął w zaskarżonym postanowieniu, iż w zakresie zarzutu niezgodności z Konstytucją art. 36 ust. 1 ordynacji wyborczej do rad gmin skarga konstytucyjna jest oczywiście bezzasadna. Zdaniem pełnomocnika skarżącego zaskarżony przepis godzi w prawo do bojkotu wyborów, przez co narusza art. 54 ust. 1 Konstytucji, który wskazuje na konieczność poszanowania przez władzę publiczną każdej formy manifestacji swoich poglądów. Wskazał także, że przejawem uprzedmiotowienia obywatela, naruszającego art. 30 Konstytucji, jest to, że jedyną możliwością skreślenia się ze spisu wyborców jest zrzeczenie się obywatelstwa polskiego, którego skuteczność zależy od uznaniowej decyzji Prezydenta RP. Pełnomocnik skarżącego wskazał ponadto, że obecnie - na podstawie art. 18 § 10 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 112, ze zm.; dalej: kodeks wyborczy) - możliwość skutecznego żądania skreślenia ze spisu wyborców mają obywatele Unii Europejskiej niebędący obywatelami polskimi, stale zamieszkali na obszarze danej gminy. Stwierdził również, że art. 36 ust. 1 ordynacji wyborczej do rad gmin niezgodnie z art. 62 ust. 1 Konstytucji czyni z prawa wyborczego moralny obowiązek.

W odniesieniu do przesłanek odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w części dotyczącej badania zgodności art. 394 § 1 w związku z art. 357 § 2 k.p.c., w zakresie, w jakim dotyczy sądu działającego w trybie art. 37 ordynacji wyborczej do rad gmin, pełnomocnik skarżącego stwierdził, że wobec złożenia skargi konstytucyjnej przed utratą mocy obowiązującej przez art. 37 ordynacji wyborczej do rad gmin skarżący nie miał obowiązku wykazywać bez wezwania go do tego, że wydanie orzeczenia o tym przepisie jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych praw lub wolności oraz że obecnie obowiązujące przepisy kodeksu wyborczego identycznie regulują sposób rozpatrywania reklamacji na nieprawidłowości w spisie wyborców.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają dokonanych w nim ustaleń i nie zasługują na uwzględnienie.

W zakresie badania zgodności art. 36 ust. 1 ordynacji wyborczej do rad gmin powodem odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej było ustalenie, że sformułowane przez skarżącego zarzuty są oczywiście bezzasadne. Trybunał w obecnym składzie uznaje, że ustalenie to jest prawidłowe, a jego uzasadnienie zostało szeroko przedstawione w postanowieniu z dnia 3 listopada 2011 r. Trybunał podziela sformułowane tam uwagi.

Poza częściowym powtórzeniem argumentów podniesionych w skardze konstytucyjnej, pełnomocnik skarżącego wskazuje w zażaleniu, że aby mieć możliwość skreślenia się ze spisu wyborców, skarżący musiałby dokonać zrzeczenia się obywatelstwa polskiego, którego skuteczność jest uzależniona od uznaniowej decyzji Prezydenta RP, lub też być osobą ubezwłasnowolnioną. W odniesieniu do tej ostatniej sytuacji wskazał, że skarżący „jako uważający się za osobę dyskryminowaną z powodu swej niepełnosprawności umysłowej miał prawo żądać (…) skreślenia ze spisu wyborców”. Trybunał stwierdza, że argument ten nie zasługuje na uwzględnienie. Jak słusznie wskazano w zaskarżonym postanowieniu, na gruncie powołanych przez skarżącego przepisów Konstytucji nie istnieje prawo do skutecznego żądania wykreślenia ze spisu wyborców. Skreślenie ze spisu osób nieposiadających obywatelstwa polskiego (z wyjątkiem obywateli państw Unii Europejskiej niebędących obywatelami polskimi, którym na mocy odrębnych przepisów przysługuje prawo wyborcze w wyborach samorządowych) lub osób ubezwłasnowolnionych nie stanowi zaś realizacji prawa do dobrowolnego skreślenia się ze spisu wyborców, lecz jest konsekwencją utraty przez te osoby prawa wyborczego w wyborach do rad gmin.

Ponadto w zażaleniu pełnomocnik skarżącego wskazał, że skreślenie skarżącego ze spisu wyborców na jego wniosek miałoby polegać jedynie na odnotowaniu w spisie wyborców przyczyny takiego skreślenia, nie zaś trwałym usunięciu jego danych. Zaznaczył, że Trybunał formułuje swoją argumentację w odniesieniu do „wyciągu ze spisu wyborców jaki otrzymują komisje wyborcze, tj. dokument pomijający wyborców skreślonych z urzędu”, nie zaś do właściwego, „źródłowego spisu wyborców”, do którego odnosił się w skardze konstytucyjnej skarżący. Trybunał w obecnym składzie stwierdza, że zaskarżony przepis dotyczy spisu wyborców, który jest sporządzany na podstawie art. 34 ordynacji wyborczej do rad gmin, nie zaś prowadzonego na podstawie odrębnych przepisów rejestru wyborców (por. art. 34 ust. 2 ordynacji wyborczej do rad gmin). Ordynacja wyborcza do rad gmin nie przewiduje istnienia dwóch różnych spisów wyborców. Nie ma więc podstaw do uznania, że zawarta w zaskarżonym postanowieniu argumentacja opiera się na błędnym rozumieniu rozpatrywanej skargi konstytucyjnej.

W części dotyczącej zarzutu niezgodności art. 394 § 1 w związku z art. 357 § 2 k.p.c., w zakresie, w jakim dotyczy sądu działającego w trybie art. 37 ordynacji wyborczej do rad gmin, z art. 45 ust. 1 Konstytucji powodem odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu było natomiast uznanie, że skarżący wskazał jako przedmiot skargi konstytucyjnej przepisy, które nie stanowiły podstawy wydania ostatecznego rozstrzygnięcia o jego prawach i wolnościach. Prawidłowość tego ustalenia nie została zakwestionowana w zażaleniu.

Jednocześnie Trybunał stwierdził w zaskarżonym postanowieniu, że nawet jeśli przyjąłby, iż przedmiotem zaskarżenia w niniejszej sprawie jest norma wyłączająca obowiązek sporządzenia uzasadnienia postanowienia sądu wydanego w wyniku wniesienia skargi na nieuwzględnienie reklamacji na nieprawidłowości w spisie wyborów, to konieczny do jej rekonstrukcji art. 37 ordynacji wyborczej do rad gmin utracił moc obowiązującą. Utrata mocy obowiązującej przez zaskarżone unormowanie stanowi przesłankę umorzenia postępowania. Jej wystąpienie na etapie dokonywania wstępnego rozpoznania skargi konstytucyjnej powoduje odmowę nadania skardze dalszego biegu, chyba że wydanie orzeczenia o akcie normatywnym, który utracił moc obowiązującą, jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw. W zażaleniu podniesiono, że przyjęcie przez Trybunał w zaskarżonym postanowieniu, iż w niniejszej sprawie ta ostatnia sytuacja nie zachodzi, jest nieprawidłowe. Jak bowiem wskazuje pełnomocnik skarżącego, art. 37 ordynacji wyborczej do rad gmin utracił moc obowiązującą, ale przepisy obecnie obowiązującego kodeksu wyborczego w identyczny sposób regulują procedurę rozpatrywania skarg na nieuwzględnienie reklamacji na nieprawidłowości w spisie wyborców.

Trybunał Konstytucyjny przypomina jednak, że zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem orzekania w procedurze inicjowanej wniesieniem skargi konstytucyjnej może być jedynie taki akt normatywny, który stanowił podstawę wydania ostatecznego rozstrzygnięcia o wolnościach lub prawach albo obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Nie może być nim natomiast inna regulacja, w szczególności wprowadzona po wydaniu ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie skarżącego, nawet jeśli ustanawia ona normy analogiczne do tych, które stanowiły podstawę tego rozstrzygnięcia. Wbrew przekonaniu skarżącego, Trybunał Konstytucyjny, który jest na mocy art. 66 ustawy o TK związany granicami wniesionej skargi konstytucyjnej, nie mógłby więc w niniejszej sprawie orzekać o zgodności z Konstytucją przepisów kodeksu wyborczego. Nawet zaś stwierdzenie niekonstytucyjności przepisów ordynacji wyborczej do rad gmin nie powodowałoby utraty mocy obowiązującej analogicznych przepisów kodeksu wyborczego (por. np. wyrok TK z dnia 27 listopada 2008 r., P 47/07, OTK ZU nr 9/A/2008, poz. 156). Również ten argument podniesiony w zażaleniu nie zasługuje więc na uwzględnienie.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

4

Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
Ts 93/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-02
 
Z.U. 2012 / 1B / 132
Ts 93/11   Postanowienie z dnia 2011-07-04
 
Z.U. 2012 / 1B / 131
Ts 9/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-15
 
Z.U. 2012 / 1B / 107
Ts 9/11   Postanowienie z dnia 2011-04-14
 
Z.U. 2012 / 1B / 106
Ts 85/11   Postanowienie z dnia 2011-12-05
 
Z.U. 2012 / 1B / 130
  • Adres publikacyjny: