Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-16 - Ts 31/11
Repertorium:Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania skarg konstytucyjnych podlegających wstępnemu rozpoznaniu.
Sygnatura:Ts 31/11
Tytuł:Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-16
Opis: 
Publikacja w Z.U.Z.U. 2012 / 1B / 115

115/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 16 lutego 2012 r.

Sygn. akt Ts 31/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz - przewodnicząca

Andrzej Wróbel - sprawozdawca

Stanisław Rymar,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 września 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Sławomira Ś.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 9 grudnia 2010 r. Sławomir Ś. (dalej: skarżący) wniósł o stwierdzenie niezgodności z art. 77 ust. 1 Konstytucji: po pierwsze, art. 4421 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.) w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości dochodzenia przez poszkodowanego odszkodowania za szkodę na osobie, która ujawniła się po upływie lat dziesięciu od wystąpienia zdarzenia wyrządzającego szkodę, a w związku z tym umożliwia dochodzenie dalszych roszczeń odszkodowawczych dopiero po upływie dziesięciu lat; po drugie, art. 417 § 1 k.c. w zakresie, w jakim nie przewidując następstwa prawnego po byłych przedsiębiorstwach państwowych Skarbu Państwa, uniemożliwia poszkodowanemu dochodzenie odszkodowania za szkodę na osobie wyrządzoną przez przedsiębiorstwo państwowe; po trzecie, art. 125 k.c. w zakresie, w jakim przepis ten ogranicza okres dochodzenia roszczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu do dziesięciu lat.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 10 marca 2011 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej, w szczególności przez dokładne określenie sposobu naruszenia art. 77 ust. 1 Konstytucji przez zaskarżony art. 417 oraz art. 4421 § 1 k.c., podanie szczegółowego opisu stanu faktycznego, doręczenie odpisów orzeczeń, wskazanie orzeczenia rozstrzygającego ostatecznie o prawach lub wolnościach skarżącego w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji wraz z podaniem daty jego doręczenia. Pismem z 27 marca 2011 r. (nadesłanym do Trybunału 28 marca 2011 r. - data stempla pocztowego) pełnomocnik skarżącego odniósł się do powyższych braków.

Postanowieniem z 14 września 2011 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. W uzasadnieniu tego postanowienia Trybunał stwierdził, że skarga nie spełniała wymogów formalnych. Skarżący, wnosząc apelację bez wymaganej opłaty, nie wyczerpał drogi prawnej przewidzianej dla rozstrzygnięcia, z którym wiązał naruszenie swoich konstytucyjnych praw. Trybunał wskazał ponadto, że art. 4421 § 1 oraz art. 417 § 1 k.c. nie były podstawą orzeczenia, określonego w skardze jako ostateczne w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. W kwestii badania zgodności art. 125 k.c. z art. 77 ust. 1 Konstytucji TK uznał także niedopuszczalność skargi ze względu na przekroczenie zakresu udzielonego pełnomocnictwa.

Na powyższe postanowienie pełnomocnik skarżącego wniósł 27 września 2011 r. (data nadania) zażalenie, zaskarżając je w całości. W zażaleniu tym skarżący zakwestionował niewypełnienie przesłanki wyczerpania drogi prawnej. Wskazał również, że w postanowieniu z 14 września 2011 r. Trybunał dokonał nieprawidłowej wykładni przepisów stanowiących przedmiot skargi. Skarżący nie odniósł się natomiast do odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej w zakresie badania zgodności art. 125 k.c. z art. 77 ust. 1 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zarzuty podniesione w zażaleniu zaś nie zasługują na uwzględnienie.

Samodzielną przesłanką odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej złożonej 9 grudnia 2010 r. było niespełnienie obowiązku wyczerpania drogi prawnej określonego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK.

W niniejszej sprawie Trybunał Konstytucyjny prawidłowo przyjął, że skarżący nie wyczerpał przysługującej mu drogi prawnej. W postanowieniu z 14 września 2011 r. Trybunał obszernie wyjaśnił, powołując się również na dotychczasowe orzecznictwo, na czym polega spełnienie wymogu wynikającego z art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Dlatego też obecnie Trybunał przypomina tylko, że z charakteru skargi konstytucyjnej jako subsydiarnego środka ochrony praw wynika konieczność wykorzystania wszystkich przysługujących w toku danej sprawy zwyczajnych środków odwoławczych i doprowadzenie do wydania w wyniku ich wniesienia ostatecznego orzeczenia o konstytucyjnych prawach, wolnościach lub obowiązkach podmiotu składającego skargę. Odmowa rozpoznania środka odwoławczego ze względu na niespełnienie wymogów formalnych oznacza zatem niewyczerpanie drogi prawnej (por. postanowienie z 7 kwietnia 2000 r., Ts 25/00, OTK ZU nr 3/2000, poz. 105). W sprawie skarżącego natomiast obowiązek uzyskania merytorycznego rozstrzygnięcia wydanego na skutek wniesienia środka odwoławczego nie został wypełniony. Apelacja od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku - I Wydział Cywilny z 21 grudnia 2009 r. została odrzucona postanowieniem z 11 marca 2010 r. (sygn. akt I C 966/09) z powodu jej nieopłacenia. W postanowieniu odmawiającym nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej TK prawidłowo wskazał zatem, że ani samo wniesienie apelacji, ani złożenie zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku odrzucające ten środek odwoławczy nie oznacza zrealizowania przesłanki wynikającej z art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Konieczne było bowiem uzyskanie merytorycznego rozstrzygnięcia sądu drugiej instancji. Odnosząc się zaś do zarzutów podniesionych w piśmie procesowym z 27 września 2011 r., w tym zakresie należy stwierdzić, że nie zasługują na uwzględnienie. W opinii skarżącego wymóg wyczerpania drogi prawnej został spełniony, ze względu bowiem na nieprawidłowe orzeczenie Sądu Okręgowego w Gdańsku z 11 marca 2010 r. o odrzuceniu apelacji oraz postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 12 października 2010 r. o oddaleniu zażalenia na to postanowienie skarżący nie miał możliwości uzyskać orzeczenia merytorycznego. Wydanie orzeczenia przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku doprowadziło tym samym do wyczerpania drogi prawnej. Skarżący podniósł również, że Trybunał, odmawiając nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, nie uwzględnił faktu, iż „Sąd Okręgowy w Gdańsku wydając w dniu 11 marca 2010 r. (sygn. akt I C 966/09) postanowienie odrzucające apelację (…) w ogóle nie ustosunkował się do (…) pisma powoda (…) informującego Sąd Okręgowy w Gdańsku o braku doręczenia skarżącemu Zarządzenia Sądu pierwszej instancji z 11 lutego 2010 r. (sygn. akt I C 966/09) wzywającego powoda do uzupełnienia braków formalnych apelacji przez uiszczenie opłaty sądowej (…)”. Należy jednoznacznie stwierdzić, że kognicja Trybunału Konstytucyjnego nie obejmuje oceny prawidłowości postępowania sądu. Trybunał bada zgodność z Konstytucją ustaw lub innych aktów normatywnych, natomiast np. kwestia błędnej - w opinii skarżącego - subsumcji stanu faktycznego, przedstawiona przez sąd argumentacja czy nieuwzględnienie wniosków nie może stanowić przedmiotu oceny Trybunału. Na marginesie Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że fakt niepoinformowania o konieczności usunięcia braków formalnych apelacji został podniesiony przez skarżącego w zażaleniu na postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku odrzucające apelację. Postanowieniem z 12 października 2010 r. (sygn. akt I ACz 1322/10) Sąd Apelacyjny oddalił zażalenie skarżącego, wskazując na nietrafność przedstawionych przez niego twierdzeń. Trybunał stwierdza zatem, że przesłanką uniemożliwiającą rozpoznanie skargi konstytucyjnej jest niespełnienie wymogu wynikającego z art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Wskazanie w treści postanowienia z 14 września 2011 r. jako podstawy art. 46 ust. 1 Konstytucji stanowi oczywistą omyłkę i nie wpływa na ocenę rozstrzygnięcia o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Odnosząc się do pozostałych zarzutów zawartych w zażaleniu, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że nie zasługują one na uwzględnienie.

W postanowieniu z 14 września 2011 r. Trybunał Konstytucyjny wskazał, że ani art. 4421 § 1 k.c., ani art. 417 k.c. nie były podstawą orzeczenia, które skarżący wskazuje jako ostateczne w rozumieniu art. 79 ust. 1 ustawy zasadniczej. Skarżący, zarzucając nieprawidłowość tych ustaleń, przyznał, że Sąd Okręgowy w Gdańsku stwierdził przedawnienie roszczenia na podstawie art. 442 k.c., jednakże - w opinii skarżącego - zarówno uchylony art. 442 k.c., jak i art. 4421 § 1 k.c. posiadają wspólną cechę - przewidują przedawnienie wszelkich roszczeń, co narusza art. 77 ust. 1 Konstytucji. Dlatego też twierdzenia Trybunału dotyczące określenia, który przepis miał zastosowanie w sytuacji skarżącego, są nieistotne. Trybunał stwierdza jednoznacznie, że wbrew stanowisku zawartemu w zażaleniu kwestia podstawy prawnej orzeczenia rozstrzygającego ostatecznie o prawach lub wolnościach konstytucyjnych skarżącego ma zasadnicze znaczenie w trybie skargi konstytucyjnej. Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo na zasadach określonych w ustawie wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. W świetle powyższego przepisu nie ulega wątpliwości, że jedynym dopuszczalnym przedmiotem skargi konstytucyjnej pozostaje przepis (ustawy lub innego aktu normatywnego) wykazujący podwójną kwalifikację. Po pierwsze, powinien być on podstawą prawną ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, wydanego w indywidualnej sprawie podmiotu występującego ze skargą konstytucyjną. Po drugie, to w normatywnej treści przepisu (a nie tylko orzeczenia wydanego na jego podstawie) powinna tkwić bezpośrednia przyczyna i źródło naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego. Trybunał prawidłowo ustalił, że wskazane przez skarżącego przepisy k.c. nie były podstawą prawną wyroku, który - zdaniem skarżącego - stanowił ostateczne rozstrzygnięcie w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji. Trybunał przypomina jedynie w tym miejscu, że Sąd Okręgowy w Gdańsku w uzasadnieniu wyroku z 21 grudnia 2009 r. wskazał, iż Skarb Państwa - Wojewoda Pomorski, Minister Skarbu Państwa, Minister Finansów nie mieli biernej legitymacji procesowej oraz ustalił, że roszczenie skarżącego przedawniło się zgodnie z art. 442 § 1 k.c., co oznacza, że ani art. 417 § 1 k.c., ani art. 4421 § 1 k.c. nie miały w sprawie skarżącego zastosowania.

Na marginesie należy wskazać, że zarzuty sformułowane w zażaleniu dowodzą przede wszystkim niezrozumienia przez skarżącego istoty instytucji skargi konstytucyjnej. Trybunał przypomina, że skarga konstytucyjna jest sformalizowanym środkiem ochrony konstytucyjnych praw lub wolności, którego rozpatrzenie uwarunkowane zostało wcześniejszym spełnieniem wymogów przewidzianych w art. 79 ust. 1 Konstytucji, a także skonkretyzowanych w art. 46-49 ustawy o TK. Wobec niewypełnienia formalnych wymogów skargi konstytucyjnej za oczywiście bezzasadne należy uznać zarzuty podnoszone w zażaleniu, że Trybunał „nie ustosunkował się do kwestii, czy (…) przepisy tj. w przeszłości art. 442 § 1 k.c., a następnie art. 4421 § 1 k.c. nie są sprzeczne z art. 77 ust. 1 Konstytucji”. Ocena konstytucyjności przepisów będących przedmiotem skargi konstytucyjnej jest możliwa dopiero po przekazaniu skargi, spełniającej wszystkie przesłanki formalne, do merytorycznego rozpoznania. Oczekiwanie, jakie formułuje skarżący, że Trybunał Konstytucyjny na etapie wstępnej kontroli skargi „ustosunkuje się” do problemu konstytucyjności określonej regulacji, świadczy o błędnym pojmowaniu trybu kontroli konstytucyjności zainicjowanego wniesieniem skargi konstytucyjnej.

Trybunał, odnosząc się do twierdzenia zawartego w zażaleniu, że skarżący nie dochodził roszczenia na podstawie art. 4171 § 2 k.c., wskazuje, iż w piśmie z 27 marca 2011 r. będącym odpowiedzią na zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 10 marca 2011 r. wzywające do usunięcia braków formalnych skargi konstytucyjnej podniesiono kwestię odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa - dwóch organów państwa - dyrektora przedsiębiorstwa państwowego, a także Sądu Okręgowego w Gdańsku w związku z wydaniem wyroku z 21 grudnia 2009 r. (sygn. akt I C 966/09). W nawiązaniu do tego zagadnienia Trybunał wskazał, że żądanie naprawienia szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji możliwe byłoby jedynie po spełnieniu odpowiednich wymagań. Trybunał nie stwierdził natomiast, że art. 4171 § 2 k.c. był podstawą roszczenia skarżącego w sprawie rozpoznawanej przez Sąd Okręgowy w Gdańsku.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 14 września 2011 r. o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

4

Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
Ts 93/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-02
 
Z.U. 2012 / 1B / 132
Ts 93/11   Postanowienie z dnia 2011-07-04
 
Z.U. 2012 / 1B / 131
Ts 9/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-15
 
Z.U. 2012 / 1B / 107
Ts 9/11   Postanowienie z dnia 2011-04-14
 
Z.U. 2012 / 1B / 106
Ts 85/11   Postanowienie z dnia 2011-12-05
 
Z.U. 2012 / 1B / 130
  • Adres publikacyjny: