150/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 14 lutego 2012 r.

Sygn. akt Ts 204/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz - przewodnicząca

Adam Jamróz - sprawozdawca

Wojciech Hermeliński,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 października 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Edwarda D.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 2 lipca 2011 r. (data nadania) Edward D. (dalej: skarżący) zarzucił niezgodność art. 398⁹ ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) „w zakresie w jakim przepis ten narusza powszechne prawo do dochodzenia naruszonych praw i wolności poprzez zbyt wąski zakres normowania odnośnie zasad i wymogów jakim powinno odpowiadać uzasadnienie postanowienia w przedmiocie przyjęcia bądź odmowy przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania”, z art. 2 w związku z art. 7 w związku z art. 31 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 i w związku z art. 45 ust. 1 oraz z art. 77 ust. 2 Konstytucji.

Zdaniem skarżącego nieuregulowanie w zaskarżonym przepisie szczegółowych „zasad i wymogów”, jakie powinno spełniać uzasadnienie postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, stanowi niezgodne z Konstytucją pominięcie prawodawcze. Narusza w szczególności wymogi prawidłowej legislacji, zasadę zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, zasadę działania organów władzy sądowniczej na podstawie i w granicach prawa, powszechne prawo do dochodzenia naruszonych praw i wolności, prawo obywatela do rzetelnego procesu, a także zakaz zamykania obywatelowi drogi sądowej.

Postanowieniem z 10 października 2011 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Powodem takiego rozstrzygnięcia było uznanie, że skarga jest oczywiście bezzasadna. Wskazuje bowiem na brak uregulowania zasad dotyczących uzasadniania postanowień o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, w sytuacji gdy do postanowień tych - w myśl przepisów odsyłających do odpowiedniego stosowania w postępowaniu przed Sądem Najwyższym przepisów regulujących postępowanie przed sądami pierwszej i drugiej instancji - mają zastosowanie ogólne zasady dotyczące uzasadniania rozstrzygnięć wydanych w postępowaniu cywilnym. Ponadto Trybunał wskazał, że przynajmniej częściowo zarzuty podniesione w skardze konstytucyjnej dotyczyły sfery stosowania prawa - odnosiły się bowiem do zdawkowości uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego, wynikającej z nieprawidłowej praktyki, nie zaś treści normatywnej art. 398⁹ k.p.c.

Na powyższe postanowienie pełnomocnik skarżącego wniósł zażalenie. Zdaniem pełnomocnika skarżącego Trybunał błędnie przyjął, że skarga konstytucyjna dotyczy braku uregulowania warunków, jakie musi spełniać uzasadnienie postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania (a więc braku normy), w sytuacji gdy w skardze zarzucono zbyt wąski zakres normy istniejącej. Tym samym skarga dotyczy pominięcia prawodawczego, nie zaś zaniechania prawodawczego, do orzekania o którym Trybunał Konstytucyjny nie ma kompetencji. Ponadto, pełnomocnik skarżącego podniósł, że Trybunał pominął w rozważaniach uzasadniających uznanie skargi konstytucyjnej za oczywiście bezzasadną kwestię stosowania art. 357 § 2 k.p.c. do postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania oraz niesłusznie przyjął, że do takiego postanowienia znajdują zastosowanie przepisy dotyczące uzasadniania orzeczeń przez sąd pierwszej i drugiej instancji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają dokonanych w nim ustaleń i nie zasługują na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności Trybunał Konstytucyjny zauważa, że - wbrew temu, co mogłoby wynikać z treści zażalenia wniesionego w niniejszej sprawie - w zaskarżonym postanowieniu nie stwierdzono, jakoby zarzuty skarżącego dotyczyły zaniechania prawodawczego i dlatego nie mogły być przedmiotem rozpoznania przez Trybunał. Rzeczywiście, jak podnosi skarżący, Trybunał Konstytucyjny rozróżnia w swoim orzecznictwie sytuację, w której wnioskodawca stawia zarzut, iż ustawodawca nie wydał określonego aktu normatywnego, pomimo że obowiązek jego wydania wynika z obowiązujących norm konstytucyjnych (zaniechanie prawodawcze), od sytuacji, w której istniejącemu uregulowaniu zarzuca się brak pewnych elementów, których istnienie warunkowałoby konstytucyjność danej regulacji (pominięcie prawodawcze). O ile pierwsza z wymienionych sytuacji pozostaje poza kognicją Trybunału, o tyle druga może być przedmiotem orzekania. Jak bowiem wielokrotnie podkreślał Trybunał, zarzut niekonstytucyjności aktu normatywnego może dotyczyć zarówno tego, co ustawodawca w danym akcie unormował, jak i tego, co w akcie tym pominął, choć postępując zgodnie z Konstytucją, powinien był unormować (zob. np. wyroki TK z 8 listopada 2005 r., SK 25/02, OTK ZU nr 10/A/2005, poz. 112 oraz 1 kwietnia 2008 r., SK 77/06, OTK ZU nr 3/A/2008, poz. 39). W zaskarżonym postanowieniu Trybunał nie uznał jednak, że argumentacja skarżącego dotycząca braku uregulowania w art. 398⁹ k.p.c. zasad i wymogów, jakie powinno spełniać uzasadnienie postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, stanowi zarzut zaniechania prawodawczego. Wskazał natomiast, że zarzut ten, nawet jeśli odnosi się do pominięcia prawodawczego, jest oczywiście bezzasadny i z tego powodu odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że poczynione w postanowieniu z 10 października 2011 r. ustalenia odnośnie do oczywistej bezzasadności skargi konstytucyjnej są prawidłowe.

Trybunał słusznie przyjął w zaskarżonym postanowieniu, że nie ma konieczności odrębnego uregulowania w art. 398⁹ k.p.c. warunków, jakie ma spełniać uzasadnienie postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, w sytuacji gdy zastosowanie znajdują do niego odpowiednio przepisy dotyczące uzasadniania rozstrzygnięć wydanych przez sądy pierwszej i drugiej instancji. Niezasadne jest przy tym stwierdzenie pełnomocnika skarżącego, że Trybunał niesłusznie pominął kwestię stosowania w tzw. przedsądzie kasacyjnym art. 357 § 2 k.p.c., nieprzewidującego sporządzania uzasadnień postanowień wydanych na posiedzeniu niejawnym, od których nie przysługuje środek zaskarżenia. Jak bowiem podkreślono w zaskarżonym postanowieniu, od czasu wejścia w życie wyroku TK z 30 maja 2007 r. (SK 68/06, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 53) i utraty mocy obowiązującej przez art. 398⁹ § 2 zdanie drugie k.p.c., Sąd Najwyższy ma obowiązek uzasadniać postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Uznany w tym wyroku za niezgodny z Konstytucją przepis stanowił bowiem wyjątek od ogólnej zasady uzasadniania postanowień kończących postępowanie w sprawie, wyrażonej w art. 387 § 1 k.p.c., który na podstawie art. 398²¹ k.p.c. znajduje zastosowanie do postępowania przed Sądem Najwyższym (zob. wyrok TK z 30 maja 2007 r., SK 68/06, pkt 5 uzasadnienia). Niesłuszny jest więc argument skarżącego, że brak jest podstaw prawnych dla obowiązku uzasadnienia przez Sąd Najwyższy postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Co więcej, takie uzasadnienie zostało sporządzone w sprawie skarżącego, która legła u podstaw wniesienia skargi konstytucyjnej.

Wbrew twierdzeniom podniesionym w zażaleniu, Trybunał prawidłowo wskazał również, że do uzasadnienia postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania zastosowanie znajdują odpowiednio przepisy dotyczące uzasadnień orzeczeń sądów pierwszej i drugiej instancji, mimo że odnoszą się one między innymi do dokonanych przez te sądy ustaleń faktycznych, których nie dokonuje w postępowaniu kasacyjnym Sąd Najwyższy. Z nakazu odpowiedniego stosowania tych przepisów wynika bowiem konieczność dostosowania treści uzasadnienia postanowienia wydanego przez Sąd Najwyższy do specyfiki postępowania kasacyjnego. Kwestia prawidłowości takiego dostosowania oraz wystarczającej staranności w sporządzeniu uzasadnienia w konkretnej sprawie jest natomiast zagadnieniem z zakresu stosowania prawa, które nie może być przedmiotem rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

3