86/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 14 lutego 2012 r.

Sygn. akt Ts 150/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Biernat - przewodniczący

Marek Kotlinowski - sprawozdawca

Adam Jamróz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 maja 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Roberta J., Ewy J. i Marioli G.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 17 czerwca 2010 r. skarżący - Robert J., Ewa J. i Mariola G. zarzucili, że ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843, ze zm.; dalej: ustawa o skardze) jest niezgodna z art. 32 ust. 1 (błędnie określonym w skardze konstytucyjnej jako art. 31 ust. 1 Konstytucji), art. 45 ust. 1, art. 78 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji, przez to, że nie przewiduje możliwości zaskarżenia postanowienia sądu rozstrzygającego o skardze na przewlekłość postępowania.

Pismem procesowym z 21 grudnia 2010 r., stanowiącym odpowiedź na zarządzenie sędziego, skarżący sprecyzowali między innymi przedmiot skargi i wzorce jej kontroli. Wnieśli o stwierdzenie niezgodności art. 370 w związku z art. 397 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) i art. 8 ust. 2 ustawy o skardze z art. 77 ust. 1 i 2, art. 78 i art. 176 ust. 1 Konstytucji.

Postanowieniem z 10 maja 2011 r. (doręczonym 16 maja 2011 r.) Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. W uzasadnieniu wskazał, że przedmiotem złożonej skargi nie uczyniono normy prawnej będącej podstawą orzeczenia, ale jedynie jej fragment. Ponadto, uzasadnienie zarzutów skargi sprowadzało się do bliżej nieuzasadnionego - z punktu widzenia art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, oz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) - zakwestionowania konstytucyjności luki normatywnej.

Na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego skarżący wnieśli zażalenie sporządzone przez pełnomocnika. W piśmie procesowym z 23 maja 2011 r. -zarzucając naruszenie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 2 i 3 w zw. z art. 47 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o TK - zaskarżyli postanowienie Trybunału w całości i wnieśli o przekazanie sprawy do ponownego wstępnego rozpoznania. Skarżący zarzucili, że niewłaściwe określenie przedmiotu skargi było wynikiem „mylącego (niejednoznacznego)” wezwania ich do uzupełnienia braków tego środka procesowego. Niewskazanie natomiast sposobu naruszenia wolności i praw było - zdaniem skarżących - skutkiem odwołania się przez Trybunał w punkcie 1 zarządzenia do postanowienia Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim. W tej sytuacji - w ocenie skarżących - nie można uznać, że uchybili oni zarządzeniu Trybunału.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK, skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6-7 i z art. 49 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że przepisy ustawy o TK nie przewidują instytucji ponownego wstępnego rozpoznania skargi konstytucyjnej, dlatego sformułowany w zażaleniu wniosek skarżących nie może zostać uwzględniony.

Jednocześnie Trybunał w niniejszym składzie stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a pozostałe zarzuty podniesione w zażaleniu nie zasługują na uwzględnienie.

Po pierwsze, Trybunał zwraca uwagę, że podstawową przesłanką odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej nie było - jak przyjęto w zażaleniu - formalne „uchybienie wezwaniu”, czyli nieuzupełnienie w ogóle braków pisma procesowego. W postanowieniu Trybunał stwierdził, że skarżący wezwani m.in. do dokładnego określenia przedmiotu skargi, zakwestionowali jedynie fragment normy prawnej, która - w ich ocenie - była źródłem naruszenia wolności i praw. W świetle przepisów ustawy o TK, która określa tryb postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej, czym innym jest nieuzupełnienie w ogóle braków skargi konstytucyjnej, czym innym natomiast - tak jak w niniejszej sprawie - wykonanie zarządzenia przez niepoprawne określenie przedmiotu skargi. Zbyt wąskie określenie przedmiotu skargi oznacza - jak trafnie wywiedziono w kwestionowanym postanowieniu - że skarga nie spełnia podstawowego warunku jej dopuszczalności, jakim jest odniesienie jej zarzutów z właściwie wskazaną normatywną podstawą rozstrzygnięcia.

Po drugie, skarżący wydają się zapominać, że w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, wszczętym na podstawie skargi konstytucyjnej (a zatem w trybie tzw. kontroli konkretnej), Trybunał bada normę prawną, na podstawie której sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o konstytucyjnych wolnościach lub prawach albo obowiązkach skarżącego (art. 79 Konstytucji i art. 47 ustawy o TK) - zob. wyrok TK z 20 października 2009 r., SK 15/08, OTK ZU nr 9/A/2009, poz. 136. Przedmiotem skargi konstytucyjnej jest zatem z reguły dekodowana z kilku przepisów norma prawna, kształtująca sytuację prawną podmiotu wnoszącego skargę. Trybunał Konstytucyjny w kwestionowanym postanowieniu prawidłowo przyjął, że podstawa prawna wynikała z kilku przepisów, a obowiązkiem skarżącego - zgodnie z art. 66 ustawy o TK - było ich prawidłowe wskazanie.

Po trzecie, skarżący niezasadnie zarzucają, że zarządzenie Trybunału wzywające pełnomocnika do uzupełnienia braków formalnych skargi było „mylące” czy też - jak podnieśli - „niejednoznaczne”. Trybunał przypomina, że w skardze skarżący nie wskazali żadnych przepisów, którym zarzucaliby niezgodność z postanowieniami Konstytucji. Przedmiot wniesionego do Trybunału środka procesowego stanowiły bowiem bliżej nieokreślone „przepisy, na podstawie których zostały oparte postanowienia”, z wydaniem których skarżący łączą naruszenie przysługujących im praw i wolności o charakterze konstytucyjnym.

Zażalenie nie podważa również pozostałych podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze, w tym niedopełnienia przesłanki określonej w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK. Należy zauważyć, że poza zdawkowym zarzutem, iż niewskazanie sposobu naruszenia praw nastąpiło w wyniku „mylącego” - zdaniem skarżących - zarządzenia, zażalenie w ogóle nie podejmuje polemiki z ustaleniem dotyczącym zaniechania ustawodawczego. Poza tym - zdaniem Trybunału w obecnym składzie - zależność między dwoma przesłankami skargi konstytucyjnej, to jest wskazaniem przepisu aktu prawnego, który został wykorzystany do ukształtowania sytuacji prawnej skarżącego oraz określeniem sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw, jest tak ścisła, że wadliwe - tak jak w sprawie skarżących - zawężenie przedmiotu skargi uniemożliwia w praktyce wyjaśnienie, na czym polegało naruszenie praw podmiotowych skarżącego. Wykazanie przesłanki, o której mowa w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, wymaga sięgnięcia do treści przepisów, z których organ władzy publicznej dekodował normę prawną. Skarżący nie uwzględnili całokształtu podstawy normatywnej orzeczenia, nie mogli więc skutecznie uprawdopodobnić, że doszło do uszczuplenia ich konstytucyjnych praw podmiotowych.

Na koniec Trybunał odniósł się do zasygnalizowanych w zażaleniu wątpliwości skarżących co do wymogu przedłożenia pełnomocnictwa szczególnego.

I tak, wymogi procesowe dotyczące pełnomocnictwa zostały uregulowane w k.p.c., którego przepisy stosuje się mutatis mutandis w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym (art. 20 ustawy o TK). Jak zauważył Sąd Najwyższy, pełnomocnictwo szczególne musi wymieniać czynności, do których upoważniony zostaje przez mandanta mandatariusz i oznaczać sprawę przez wskazanie jej przedmiotu (por. postanowienie SN z 19 października 1999 r., sygn. akt II CZ 115/99, niepubl.). Ze względu na to, że postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym nie mieści się w ramach zwykłych czynności procesowych; skarga konstytucyjna stanowi szczególny instrument przeznaczony do ochrony konstytucyjnych wolności i praw; zgodnie z art. 48 ust. 1 ustawy o TK w postępowaniu przed TK obowiązuje przymus adwokacko-radcowski; sporządzenie i wniesienie skargi konstytucyjnej nie nosi znamion czynności, o której mowa w art. 91 pkt 1 k.p.c. - warunkiem dopuszczalności skargi konstytucyjnej jest prawidłowe umocowanie pełnomocnika przez skarżącego, które legitymizuje działania mandatariusza w imieniu mandanta.

Mając zatem na względzie, że zażalenie nie podważa podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 7 ustawy o TK orzekł jak w sentencji.

2