Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-09 - Ts 56/09
Repertorium:Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania skarg konstytucyjnych podlegających wstępnemu rozpoznaniu.
Sygnatura:Ts 56/09
Tytuł:Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-09
Opis: 
Publikacja w Z.U.Z.U. 2012 / 1B / 15

15/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 9 lutego 2012 r.

Sygn. akt Ts 56/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz - przewodnicząca

Zbigniew Cieślak - sprawozdawca

Wojciech Hermeliński,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 stycznia 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Krystyny R.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 21 lutego 2009 r. Krystyna R. (dalej: skarżąca) zarzuciła niezgodność art. 410 § 2 w zw. z art. 405 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.) w zakresie, w jakim obowiązkiem strony powodowej jest zwrot świadczenia pieniężnego uzyskanego od strony pozwanej na podstawie i w wykonaniu prawomocnego wyroku sądu, który został następnie uchylony przez Sąd Najwyższy na skutek skargi kasacyjnej, z art. 2 i art. 32 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 2 oraz art. 77 ust. 1 Konstytucji oraz niezgodność art. 409 k.c. w zakresie, w jakim strona, która uzyskała świadczenie pieniężne na podstawie i w wykonaniu prawomocnego wyroku sądowego, musi liczyć się z obowiązkiem zwrotu świadczenia do czasu wniesienia i zakończenia postępowania kasacyjnego, z art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Postanowieniem z 25 stycznia 2011 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze. Jako podstawę odmowy wskazał art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) w zw. z art. 79 ust. 1 Konstytucji. Po pierwsze, odnosząc się do zarzutów dotyczących art. 410 § 2 w zw. z art. 405 k.c., Trybunał zaznaczył, że orzeczenie przedstawione przez skarżącą nie mogło doprowadzić do naruszenia prawa określonego w art. 77 ust. 1 Konstytucji. Po drugie, uznał za wadliwy zarzut zmierzający do wykazania naruszenia przez art. 410 § 2 w zw. z art. 405 k.c. prawa do równej ochrony praw majątkowych określonego w art. 64 ust. 2 Konstytucji. Jak podkreślił Trybunał, kryterium różnicowania we wskazanej przez skarżącą grupie osób, które uzyskały świadczenie na podstawie prawomocnego wyroku (niezgodnego z prawem), nie jest zawarte w zaskarżonym art. 410 § 2 w zw. z art. 405 k.c., lecz w stosownych przepisach regulujących nadzwyczajne środki zaskarżenia. Po trzecie, w ocenie Trybunału norma wywiedziona przez skarżącą z art. 409 k.c. nie stanowiła podstawy ostatecznego orzeczenia wydanego w jej sprawie.

Na powyższe postanowienie skarżąca wniosła zażalenie, w którym zarzuca, że Trybunał pominął występujący w sprawie problem konstytucyjny oraz błędnie przyjął, że norma wynikająca z art. 409 k.c. nie stanowiła podstawy ostatecznego orzeczenia. Skarżąca ponownie podkreśla, że instytucja bezpodstawnego wzbogacenia i wywodzony z niej obowiązek zwrotu świadczenia otrzymanego na podstawie prawomocnego wyroku (następnie uchylonego) stanowi surogat instytucji wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez wydanie niezgodnego z prawem prawomocnego orzeczenia. Zdaniem skarżącej odpowiedzialnością za skutki wydania prawomocnego wyroku niezgodnego z prawem obciążono nie państwo, lecz obywatela (stronę postępowania). Ponadto, skarżąca ponownie zarzuca, że norma wynikająca z art. 410 § 2 w zw. z art. 405 k.c. narusza prawo do równej ochrony praw majątkowych.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.

W niniejszej sprawie Trybunał Konstytucyjny uznaje, że kwestionowane postanowienie jest prawidłowe, a argumenty przytoczone w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.

2. Skarżąca twierdzi w zażaleniu, że prawidłowo powiązała ostateczne rozstrzygnięcie z naruszeniem art. 77 ust. 1 Konstytucji w zakresie, w jakim przepis ten przyznaje skarżącej „bezpieczeństwo prawne, że kosztem jej majątku i w drodze zastosowania konstrukcji bezpodstawnego wzbogacenia nie będzie dochodziło do usuwania skutków majątkowego uszczerbku drugiej strony doznanego przez wydanie w sprawie, w której skarżąca była stroną, niezgodnego z prawem prawomocnego wyroku”.

Trybunał przede wszystkim zwraca uwagę, że z art. 77 ust. 1 Konstytucji wynika, iż „każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej”. Wbrew twierdzeniom podniesionym w zażaleniu, skarżąca kwestionuje więc, jak słusznie ustalił Trybunał w zaskarżonym postanowieniu, możliwość kontroli prawomocnego orzeczenia. Z zawartej w skardze argumentacji wynika bowiem, że w razie wydania niezgodnego z prawem prawomocnego orzeczenia stronie poszkodowanej powinno przysługiwać jedynie wynagrodzenie szkody od państwa. W ocenie Trybunału pogląd ten jest nie do przyjęcia, czemu dał wyraz w postanowieniu o odmowie. Co więcej, kwestionowane w skardze przepisy nie ograniczają w żaden sposób prawa skarżącej wynikającego z art. 77 ust. 1 Konstytucji. Skarżąca nie przedstawiła przy tym - jak trafnie uznał Trybunał - orzeczenia, w którym sąd rozstrzygałby o jej roszczeniu o naprawienie szkody wyrządzonej niezgodnym z prawem działaniem organu władzy publicznej.

Na marginesie należy zwrócić uwagę, że w wyniku nadzwyczajnej kontroli prawomocnego orzeczenia w sprawie skarżącej doszło do jego uchylenia i wydania nowego, odmiennego od uchylonego, rozstrzygnięcia. Tym samym odpadła podstawa wyegzekwowanego świadczenia i powstał obowiązek jego zwrotu. Prawomocność orzeczenia, na podstawie którego skarżąca uzyskała świadczenie, nie została zatem podważona w wyniku stosowania instytucji bezpodstawnego wzbogacenia, lecz w wyniku wniesionej przez oponenta skarżącej skargi kasacyjnej (nadzwyczajnego środka zaskarżenia).

3. Skarżąca podnosi, że na gruncie art. 410 § 2 w zw. z art. 405 k.c. dochodzi do naruszenia prawa do równej ochrony praw majątkowych. W jej przekonaniu bowiem uzyskanie świadczenia na podstawie prawomocnego wyroku niezgodnego z prawem nie wiąże się z powstaniem obowiązku zwrotu jego wartości dla każdego, kto je uzyskał.

Trybunał ponownie uznaje, że zarzut skarżącej jest wadliwy. Jak prawidłowo stwierdził Trybunał w zaskarżonym postanowieniu, „to, w jakich sytuacjach sąd może orzec obowiązek zwrotu świadczenia spełnionego na podstawie i w wykonaniu prawomocnego wyroku, wynika z ukształtowania skutków nadzwyczajnych środków zaskarżenia, a nie kwestionowanych w skardze przepisów”.

Tym samym, zdaniem Trybunału skarżąca nadal nie uprawdopodobniła naruszenia jej prawa do równej ochrony praw majątkowych, określonego w art. 64 ust. 2 Konstytucji.

4. Skarżąca - wbrew ustaleniom Trybunału - twierdzi, że orzeczenie, z którym wiąże naruszenie przysługującego jej prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) zostało wydane na podstawie art. 409 k.c.

Powyższe stanowisko skarżącej nie znajduje jednak - jak słusznie uznał Trybunał w postanowieniu o odmowie nadania dalszego biegu skardze - w przedstawionym stanie faktycznym. Obszerne wywody skarżącej zawarte w zażaleniu są zatem z punktu widzenia rozpatrywanej skargi irrelewantne prawnie.

Nadto, Trybunał zwraca uwagę, że skarga konstytucyjna - w myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji - powinna zostać wniesiona w celu zbadania zgodności z Konstytucją tej normy, na podstawie której sąd lub organ administracji wydał ostateczne orzeczenie w sprawie skarżącego, prowadzące do naruszenia jego konstytucyjnych praw lub wolności. W myśl art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, to na skarżącym ciąży obowiązek wskazania aktu normatywnego, którego zastosowanie w jego sprawie wywołało skutek, oceniany przez niego jako naruszenie praw podmiotowych. W orzecznictwie Trybunału ugruntowało się stanowisko, zgodnie z którym nie każdy przepis przywołany przez sąd w uzasadnieniu rozstrzygnięcia stanowi podstawę orzeczenia, w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji i art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK. Kwalifikację tę spełnia tylko norma determinująca treść orzeczenia w ten sposób, że wkracza ono w sferę praw lub wolności określonych w Konstytucji (por. postanowienia TK z 9 października 2002 r., SK 13/02, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 73 i 13 listopada 2007 r., SK 40/06, OTK ZU nr 10/A/2007, poz. 137 oraz wyrok TK z 12 stycznia 2010 r., SK 2/09, OTK ZU nr 1/A/2010, poz. 1). Uwagi Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze dotyczące art. 409 k.c. zostały wyrażone na marginesie i w ocenie Trybunału nie miały wpływu na wydane w jej sprawie orzeczenie. W zaskarżonym postanowieniu słusznie Trybunał stwierdził, że wyeliminowanie normy wywodzonej przez skarżącą z art. 409 k.c. nie mogłoby wywrzeć żadnego wpływu na treść rozstrzygnięcia, z którym wiąże naruszenie przysługujących jej praw.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia.

3

Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
Ts 93/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-02
 
Z.U. 2012 / 1B / 132
Ts 93/11   Postanowienie z dnia 2011-07-04
 
Z.U. 2012 / 1B / 131
Ts 9/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-15
 
Z.U. 2012 / 1B / 107
Ts 9/11   Postanowienie z dnia 2011-04-14
 
Z.U. 2012 / 1B / 106
Ts 85/11   Postanowienie z dnia 2011-12-05
 
Z.U. 2012 / 1B / 130
  • Adres publikacyjny: