39/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 12 stycznia 2012 r.

Sygn. akt Ts 198/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Adam Jamróz - przewodniczący

Stanisław Biernat - sprawozdawca

Małgorzata Pyziak-Szafnicka,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 sierpnia 2011 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Janiny M.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 18 sierpnia 2009 r. (data nadania) Janina M. (dalej: skarżąca) wystąpiła o stwierdzenie niezgodności art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. Nr 72, poz. 747, ze zm.; dalej: u.z.z.w.) z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3 oraz art. 64 ust. 1 i 3 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 5 sierpnia 2011 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze. Jako podstawę odmowy wskazał przede wszystkim niedopuszczalność wydania orzeczenia w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) z uwagi na brak wykazania przez skarżącą rzeczywistego naruszenia jej prawa własności (brak realności i aktualności naruszenia).

Na powyższe postanowienie skarżąca wniosła w terminie zażalenie, w którym podnosi, że Trybunał odmówił nadania dalszego biegu jej skardze bez podstawy prawnej, a podstawa, którą przyjął, uzasadniała co najwyżej umorzenie postępowania. Ponadto, twierdzi, że naruszenie jej praw jest realne. Co więcej, skarżąca zaznacza, że do merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej nie jest konieczne wykazywanie hipotetycznych postępowań, które w przyszłości mogłyby zapewnić ochronę jej prawu własności, zwłaszcza wobec przekonania skarżącej, że przy niezmienionej wykładni zaskarżonego przepisu wynik tych postępowań będzie negatywny.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo ustalił istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.

W niniejszej sprawie Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że kwestionowane postanowienie jest prawidłowe, zaś argumenty przytoczone w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu, dlatego nie zasługują na uwzględnienie.

Skarżąca podnosi w zażaleniu, że Trybunał odmówił nadania dalszego biegu jej skardze bez podstawy prawnej, a podstawa, którą przyjął, uzasadniała co najwyżej umorzenie postępowania.

Na etapie wstępnego rozpoznania skargi konstytucyjnej Trybunał nie umarza postępowania, lecz odmawia nadania dalszego biegu skardze, co umożliwia skarżącemu wniesienie zażalenia (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 4 ustawy o TK). Dotyczy to także sytuacji, gdy Trybunał - na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK w zw. z art. 79 ust. 1 Konstytucji - odmawia nadania dalszego biegu skardze ze względu na niedopuszczalność lub zbędność wydania orzeczenia (zob. wśród wielu - postanowienia TK z 7 listopada 2005 r., Ts 80/05, OTK ZU nr 2/B/2006, poz. 100 i 2 lipca 2007 r., Tw 26/06, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 43). Stanowisko to znalazło także potwierdzenie w doktrynie (por. Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999, s. 132). Wobec powyższego Trybunał stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zawarty w zażaleniu zarzut błędnego rozstrzygnięcia - nietrafny.

Skarżąca podnosi, że wbrew stanowisku Trybunału wyrażonemu w kwestionowanym postanowieniu, naruszenie jej konstytucyjnych praw podmiotowych jest rzeczywiste.

Trybunał ponownie zwraca uwagę, że warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wykazanie przez skarżącego, iż naruszenie przysługujących mu wolności lub praw określonych w Konstytucji jest aktualne i realne, tzn. istnieje w chwili rozpatrywania przez Trybunał skargi. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji, skargę konstytucyjną może wnieść każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone. Redakcja przepisu nie pozostawia żadnych wątpliwości, że Konstytucja przyznaje to prawo tylko temu, czyjego prawa „zostały naruszone”, a zatem zdarzenie (naruszenie) to musi rzeczywiście nastąpić. W szczególności zaś nie może to być zagrożenie potencjalne, czyli dotyczące ewentualnego naruszenia praw skarżącego w przyszłości (zob. m.in. postanowienia TK z 20 lutego 2008 r., SK 44/07, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 23 oraz 13 lutego 2008 r., SK 5/07, OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 19).

Wbrew twierdzeniom zawartym w zażaleniu Trybunał trafnie odmówił nadania dalszego biegu skardze. Po pierwsze, sama skarżąca dostrzega dostępność środków ochrony jej prawa własności. Po drugie, z zażalenia wynika, że skarżąca nie skorzystała z tych środków, twierdzi bowiem, iż w świetle wydanego w sprawie orzeczenia, z którym wiąże naruszenie przysługujących jej praw, jest to bezcelowe. Trybunał podkreśla jednak, że subiektywne przekonanie skarżącej o bezcelowości dochodzenia ochrony jej praw lub wolności (prawa własności) jest z perspektywy przesłanek dopuszczalności skargi konstytucyjnej irrelewantne.

Zgodnie z art. 31 ust. 1 u.z.z.w. osoby, które wybudowały z własnych środków urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne, mogą je przekazywać odpłatnie gminie lub przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu, na warunkach uzgodnionych w umowie. Zaskarżony przepis reguluje zatem prawo (a nie obowiązek) tego, kto wybudował kawałek sieci, do odpłatnego przekazania go np. gminie. Nie sposób zarzucić, że przepis ten narusza art. 2, art. 21 czy art. 64 Konstytucji. Przeciwnie, wbrew wcześniejszym tendencjom, pozostawia te kwestie do umownego uregulowania przez uprawnionego. Wniesiona skarga odnosi się więc do tego, czego kwestionowany przepis nie reguluje, czyli prawa rzeczowego do nieruchomości, przez którą wodociąg lub kanalizacja przebiega, i ewentualnych praw osób trzecich. Jest jednak oczywiste, że ustawodawca nie mógł w ustawie o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków uregulować kwestii, które są przedmiotem cywilnoprawnej regulacji w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: kodeks cywilny). Zaskarżony przepis w żadnym razie nie jest przepisem szczególnym w stosunku do przepisów kodeksu cywilnego, w szczególności do przepisów regulujących ochronę własności i służebność przesyłu. Tym bardziej trudno art. 31 ust. 1 u.z.z.w. zarzucać, że wprowadza wyjątek od zasady nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet. W konsekwencji, jak wskazał zarówno sąd odwoławczy, jak i Trybunał w postanowieniu o odmowie nadania skardze dalszego biegu, w rozpatrywanej sprawie skarżącej przysługiwała ochrona na podstawie właściwych przepisów, z której jednak skarżąca nie skorzystała.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny nie uwzględnił zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

3