49/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 10 stycznia 2012 r.

Sygn. akt Ts 287/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Biernat - przewodniczący

Andrzej Rzepliński - sprawozdawca

Maria Gintowt-Jankowicz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 czerwca 2010 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Władysława W.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 1 grudnia 2009 r. Władysław W. (dalej: skarżący) zarzucił, że art. 78 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59, ze zm.; dalej: k.r.o.) jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji.

Postanowieniem z 2 czerwca 2010 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze. Jako podstawę odmowy wskazał oczywistą bezzasadność zarzutów podniesionych w skardze (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym; Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Skarżący ograniczył się bowiem do postawienia zarzutu, że termin sześciu miesięcy biegnący od dnia dowiedzenia się, iż dziecko nie pochodzi od danego mężczyzny, jest zbyt krótki, dlatego zaskarżony przepis prowadzi do naruszenia prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) oraz prawa do dochodzenia naruszonych praw lub wolności przed sądem (art. 77 ust. 2 Konstytucji) - w odniesieniu do powództwa o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa. Co więcej, sądy w sprawie skarżącego ustaliły, że zwrócił się on o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa po wielu latach od dowiedzenia się, iż dziecko nie pochodzi od niego. Trybunał podkreślił nadto, nawiązując do swojego utrwalonego orzecznictwa, że im dłużej trwa okres, w którym mężczyzna toleruje istnienie formalnej prawno-rodzinnej więzi pomiędzy nim i dzieckiem, o którym wie, iż nie pochodzi od niego, tym większe jest zagrożenie naruszenia dobra tego dziecka. Trybunał zwrócił też uwagę, że skarżący w zakresie, w jakim zarzucił naruszenie art. 2 i art. 32 Konstytucji, nie powiązał tych wzorców z konkretnymi prawami lub wolnościami określonymi w Konstytucji.

Na powyższe postanowienie skarżący wniósł zażalenie, w którym podnosi, że Trybunał Konstytucyjny bezpodstawnie ocenił zarzuty zawarte w skardze jako bezzasadne w stopniu oczywistym, w szczególności skarżący jako błędne uznał stanowisko Trybunału, zgodnie z którym „zawsze dłuższy czas formalnej więzi między mężczyzną a dzieckiem wpływa pozytywnie na sytuację dziecka i jest zgodny z dobrem dziecka”. Skarżący twierdzi również, że „z natury swej przepisy prawa mają charakter abstrakcyjny, ich zgodność bądź niezgodność z prawem (…) powinna być ujmowana ogólnie, nie zaś w odniesieniu do konkretnego przypadku”. Co więcej, podkreśla, że regulacje dotyczące ochrony praw dziecka (dobra dziecka), stanowiące „swoistą klauzulę generalną”, nie mogą pozostawać w rażącej dysproporcji do regulacji odnoszących się do ochrony praw ojca. Skarżący powołuje się przy tym na brzmienie art. 7 Konwencji o prawach dziecka, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526, ze zm.; dalej: Konwencja o prawach dziecka).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b in fine w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał Konstytucyjny bada przede wszystkim, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu.

W niniejszej sprawie Trybunał Konstytucyjny uznaje, że kwestionowane postanowienie jest prawidłowe, a argumenty przytoczone w zażaleniu nie podważają ustaleń przedstawionych w tym orzeczeniu i dlatego nie zasługują na uwzględnienie.

2. W pierwszej kolejności Trybunał podkreśla, że skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony o charakterze indywidualnym i konkretnym, a nie abstrakcyjnym i uniwersalnym. Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skargę konstytucyjną może wnieść „każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone”. Oznacza to, że skarga dotyczyć może wyłącznie praw i wolności skarżącego, które były przedmiotem orzeczenia wydanego w jego sprawie, na podstawie przepisu niezgodnego - zdaniem skarżącego - z Konstytucją (zob. m.in. postanowienie TK z 6 listopada 2008 r., Ts 278/08, OTK ZU nr 6/B/2008, poz. 248). W świetle powyższego stanowisko skarżącego, zgodnie z którym Trybunał Konstytucyjny dokonuje oceny zarzutów skargi konstytucyjnej w oderwaniu od konkretnego przypadku, nie jest trafne. Co więcej, wydanie orzeczenia merytorycznego w sprawie skargi konstytucyjnej opartej na zarzutach abstrakcyjnych jest niedopuszczalne (art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).

3. Trybunał zwraca uwagę, że skarżący nie podważył poglądu, iż im dłużej trwa okres, w którym mężczyzna toleruje istnienie formalnej prawno-rodzinnej więzi pomiędzy nim i dzieckiem, o którym wie, że od niego nie pochodzi, tym większe jest zagrożenie naruszenia dobra tego dziecka (zob. w szczególności - wyrok TK z 28 kwietnia 2003 r., K 18/02, OTK ZU nr 4/A/2003, poz. 32). Nie przywołał przy tym argumentów, które umożliwiałyby zakwestionowanie oceny zarzutów dokonanej przez Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu o odmowie nadania skardze dalszego biegu. Okoliczność, że skarżący nie podejmował przez wiele lat od dowiedzenia się o tym, że nie jest biologicznym ojcem dziecka, żadnych działań zmierzających do ustalenia bezskuteczności uznania ojcostwa dziecka - wbrew twierdzeniom zawartym w zażaleniu - świadczy na niekorzyść skarżącego. Powyższe oznacza bowiem, że skarżący zaniechał dochodzenia ochrony przysługujących mu praw, czym istotnie przyczynił się do negatywnego skutku orzeczeń zapadłych w jego sprawie. Ponadto, Trybunał zaznacza, że skarżący nie uzasadnił - ani w skardze, ani w złożonym zażaleniu - „rażącej dysproporcji” pomiędzy ochroną przyznaną dziecku, a ochroną zagwarantowaną ojcu, który je uznał, choć nie pochodziło od niego. Prawidłowo zatem Trybunał w zaskarżonym postanowieniu przyjął, że skarżący ograniczył się zaledwie do zarzutu, iż termin sześciu miesięcy przewidziany art. 78 § 1 k.r.o. jest zbyt krótki.

4. Na marginesie Trybunał przypomina, że wzorcami kontroli wskazanymi w skardze konstytucyjnej mogą być jedynie przepisy Konstytucji wyrażające prawa lub wolności skarżącego (art. 79 ust. 1 ustawy zasadniczej). Badanie przez Trybunał aktów normatywnych pod kątem zgodności z aktami prawa międzynarodowego (w rozpatrywanej sprawie - Konwencją o prawach dziecka) jest zatem niedopuszczalne (zob. wyroki TK z: 17 grudnia 2003 r., SK 15/02, OTK ZU nr 9/A/2003, poz. 103; 7 marca 2005 r., P 8/03, OTK ZU nr 3/A/2005, poz. 20; 20 listopada 2007 r., SK 57/05, OTK ZU nr 10/A/2007, poz. 125 oraz 6 października 2009 r., SK 46/07, OTK ZU nr 9/A/2009, poz. 132).

W tym stanie rzeczy Trybunał orzekł jak w sentencji.

3