94/2/B/2009

POSTANOWIENIE

z dnia 18 marca 2009 r.

Sygn. akt Ts 34/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Wyrzykowski - przewodniczący

Marek Kotlinowski - sprawozdawca

Andrzej Rzepliński,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 stycznia 2009 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Aleksandry i Zbigniewa Wydrzyńskich,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W sporządzonej przez pełnomocnika skarżących skardze konstytucyjnej została zakwestionowana zgodność z Konstytucją art. 112 ust. 3 oraz art. 115 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, ze zm.; dalej: u.g.n.). Zakwestionowanym unormowaniom u.g.n. skarżący zarzucili niezgodność z art. 21, art. 22 oraz art. 64 Konstytucji. Jej istoty upatrywali w stworzeniu przez ustawodawcę organom administracji publicznej możliwości „niczym nieograniczonego co do podstaw materialnoprawnych oraz rozsądnych granic czasowych złożenia wniosku o wywłaszczenie nieruchomości w celu realizacji celów publicznych określonych w prawie miejscowym”.

Postanowieniem z 15 stycznia 2009 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu tego orzeczenia stwierdził, że zaskarżone przepisy u.g.n. nie spełniają warunków umożliwiających poddanie ich kontroli w postępowaniu inicjowanym skargą konstytucyjną. W odniesieniu do art. 112 ust. 3 u.g.n. Trybunał przyjął, że przepis ten nie był podstawą prawną ostatecznego orzeczenia wydanego w sprawie skarżących, w związku z którą skarga konstytucyjna została wniesiona. Z kolei wobec art. 115 ust. 1 u.g.n. Trybunał stwierdził, że zarzuty skarżących zmierzają w stronę wykazania, że brak jest normy prawnej, wychodzącej naprzeciw żądaniu umożliwienia wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego przez właściciela nieruchomości. Skarga konstytucyjna skarżących skierowana jest więc przeciwko zaniechaniu legislacyjnemu, nie zaś stwierdzeniu wadliwości unormowań obowiązujących. Trybunał Konstytucyjny wskazał także na wadliwość określenia podstawy skargi konstytucyjnej, konstruowanej w oparciu o art. 21, art. 22 oraz art. 64 Konstytucji. Zdaniem Trybunału uzasadnienie skargi konstytucyjnej nie spełniło w tym zakresie wymogów przewidzianych w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).

Zażalenie na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego skierował pełnomocnik skarżących. Podniósł w nim ponownie, że niekonstytucyjność kwestionowanych przepisów u.g.n. polega na ich nadmiernej dowolności co do wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego. Dowolność ta wynika zarówno z treści art. 112 ust. 3, jak i art. 115 ust. 1 u.g.n. Skarżący zakwestionowali następnie stanowisko Trybunału w odniesieniu do zdyskwalifikowania art. 112 ust. 3 u.g.n. jako podstawy prawnej ostatecznego orzeczenia wydanego w ich sprawie. Właśnie okoliczność, że organ może wszcząć postępowanie, ale nie musi tego robić, prowadzi do naruszenia praw skarżących w sytuacji, gdy organ wszczęcia odmawia. W zażaleniu podważono też konstatację Trybunału co do uczynienia przedmiotem skargi konstytucyjnej zaniechania prawodawczego. Zdaniem skarżących ich zarzut skierowany był przeciwko wadliwym unormowaniom regulującym zasady wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego. Podkreślili jednocześnie, że z art. 21 ust. 2 Konstytucji wynika powinność wywłaszczenia dla realizacji celów publicznych przewidzianych także w prawie miejscowym, za słusznym odszkodowaniem i według reguł ustawowych. W zażaleniu zakwestionowano także zasadność odwoływania się do art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, albowiem przepis ten dotyczy zupełnie innej sytuacji prawnej i faktycznej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zażalenie pełnomocnika skarżących nie dostarcza argumentów, które podważałyby prawidłowość i zasadność postanowienia o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego okolicznością decydującą o niedopuszczalności merytorycznego rozpoznania niniejszej skargi konstytucyjnej była wadliwość określenia jej przedmiotu. Ponownie stwierdzić trzeba, że art. 112 ust. 3 u.g.n. nie może być uznany za podstawę prawną ostatecznego orzeczenia wydanego w sprawie, w związku z którą skarga konstytucyjna została wniesiona. Przepis ten określa bowiem jedynie ustawowe przesłanki dopuszczalności wywłaszczenia nieruchomości. Skoro w sprawie skarżących nie została wydana decyzja administracyjna w przedmiocie wywłaszczenia nieruchomości, nie sposób przyjąć, aby przepis ten stanowił podstawę prawną orzeczenia o prawach skarżących. Tylko taka zależność między przepisem kwestionowanym w skardze konstytucyjnej a treścią orzeczenia wydanego w sprawie skarżących pozwalałaby - zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji - na uznanie go za dopuszczalny przedmiot tej skargi. Następstwem tego jest również niemożność dokonania w niniejszym przypadku oceny zgodności z Konstytucją użytego w tym przepisie zwrotu „może być dokonane”. Organy orzekające w sprawie skarżących nie dokonywały bowiem kwalifikacji stanu faktycznego sprawy z punktu widzenia dopuszczalności dokonania wywłaszczenia, w świetle przesłanek z art. 112 ust. 3 u.g.n. Decydujące dla odmowy wszczęcia postępowania w sprawie wywłaszczenia było natomiast stwierdzenie braku normy prawnej dającej skarżącym (jako właścicielom nieruchomości) legitymację do żądania takiego wszczęcia.

Okoliczność powyższa rzutuje także na ocenę dopuszczalności uczynienia przedmiotem skargi konstytucyjnej art. 115 ust. 1 u.g.n. Wbrew twierdzeniom skarżących sposób sformułowania zarzutu skierowanego przeciwko temu przepisowi nosi wszelkie znamiona skargi na zaniechanie prawodawcze. Skarżący wykazują bowiem w istocie rzeczy brak normy prawnej, z której treści wynikałoby prawo właściciela nieruchomości do żądania wszczęcia postępowania, o którym mowa w art. 115 ust. 1 u.g.n. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, wobec daleko idącej odmienności, czy wręcz rozbieżności sytuacji prawnej organów władzy publicznej, o których mowa w art. 115 ust. 1 u.g.n., względem statusu właściciela nieruchomości, trudno przyjąć, aby w tym przypadku zachodziło zjawisko tzw. pominięcia prawodawczego. A tylko taka kwalifikacja zarzutów skarżących umożliwiałaby (przy spełnieniu dalszych jeszcze warunków) poddanie ich merytorycznej ocenie Trybunału Konstytucyjnego.

W konkluzji należy zatem stwierdzić, że skarga konstytucyjna nie spełniała wymogów, o których mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak również w art. 47 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2 ustawy o TK.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należy stwierdzić, że Trybunał Konstytucyjny słusznie odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

2