Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie-Zażalenie z dnia 2008-06-10 - Ts 159/06
Repertorium:Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania skarg konstytucyjnych podlegających wstępnemu rozpoznaniu.
Sygnatura:Ts 159/06
Tytuł:Postanowienie-Zażalenie z dnia 2008-06-10
Publikacja w Z.U.Z.U. 2008 / 3B / 96

96/3/B/2008

POSTANOWIENIE

z dnia 10 czerwca 2008 r.

Sygn. akt Ts 159/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Mazurkiewicz - przewodniczący

Adam Jamróz - sprawozdawca

Marian Grzybowski,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 lipca 2007 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Ewy Anny Ostendy,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 20 czerwca 2006 r. skarżąca zarzuciła, że art. 240 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, ze zm.; dalej: k.c.) oraz art. 33 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603, ze zm.; dalej: u.g.n.), regulujące przesłanki i zasady rozwiązania umowy użytkowania wieczystego, są niezgodne z art. 21 ust. 1 oraz art. 64 ust. 1 Konstytucji. Skarżąca zarzuca, że przepisy te przyznają znacznie węższy zakres ochrony prawu użytkowania wieczystego i prawu własności budynków znajdujących się na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste niż przysługuje w stosunku do innych przedmiotów własności, mimo iż funkcjonalnie prawo użytkowania wieczystego jest znacznym stopniu zbliżone do prawa własności nieruchomości. Kryteria pozwalające na rozwiązanie umowy użytkowania wieczystego są określone w sposób dość ogólny, co stwarza ryzyko nadmiernej swobody interpretacyjnej. Zastrzeżenia budzi w szczególności przesłanka pozwalająca na rozwiązanie umowy użytkowania wieczystego w sytuacji, gdy użytkownik wieczysty nie zabudował gruntu we wskazanym w umowie terminie, bez możliwości usprawiedliwienia zaistniałej sytuacji przez użytkownika wieczystego. W opinii skarżącej, zastosowanie instytucji określonej w art. 240 k.c. i art. 33 ust. 3 u.g.n. oznacza wywłaszczenie bez dochowania wymogów jego dopuszczalności wynikających z Konstytucji oraz art. 112 i następnych u.g.n.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu, wyrokiem z 28 października 2004 r. (sygn. akt I C 641/02) wydanym w sprawie z powództwa Gminy Wrocław przeciwko Ingetech spółka z o.o. (wówczas w upadłości), rozwiązał zawartą 20 grudnia 1996 r. umowę użytkowania wieczystego gruntu, na którym znajdują się ruiny Bastionu Ceglarskiego, dla którego Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Krzyków prowadzi księgę wieczystą (KW Nr 114712), ze względu na niewykonanie zobowiązania do rekonstrukcji i zabudowy zabytkowych budynków znajdujących się na gruncie w terminie roku oraz ukończenia ich w terminie trzech lat od dnia zawarcia umowy. Skarżąca, wspólnik spółki w upadłości, brała udział w opisanej sprawie jako interwenient uboczny - wierzyciel Ingetech spółka z o.o. w upadłości. Apelację od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu złożoną przez interwenienta ubocznego Ingerop S.A.S., którą poparła także skarżąca, cofnął syndyk spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Ingetech, w związku z czym postanowieniem z 10 października 2005 r. (sygn. akt I C 641/02) Sąd Okręgowy we Wrocławiu umorzył postępowanie wywołane wniesieniem apelacji. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu postanowieniem z 3 marca 2006 r. (sygn. akt I A Cz 91/06) odrzucił zażalenie wniesione przez skarżącą oraz oddalił zażalenie interwenienta ubocznego Ingerop S.A.S.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 15 maja 2007 r. skarżąca została wezwana do uzupełnienia braku skargi konstytucyjnej przez wskazanie konstytucyjnych praw lub wolności skarżącej w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji, niebędących prawami Ingetech spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, naruszonych zaskarżonym przepisem ustawy oraz wskazanie sposobu ich naruszenia. Skarżąca, odnosząc się do zarządzenia, nadesłała do Trybunału Konstytucyjnego pismo, w którym wyjaśniła, iż nabyła udziały w Ingetech spółce z o.o. z tego powodu, że spółka ta była użytkownikiem wieczystym opisanego powyżej gruntu i właścicielem położonych na niej budynków. Na skutek działania Gminy Wrocław i procesu sądowego opisanego w skardze konstytucyjnej spółka Ingetech została pozbawiona prawa użytkowania wieczystego gruntu oraz własności budynków. Poza nimi spółka ta nie posiada żadnego innego majątku. W ten sposób skarżąca stała się właścicielką udziałów w spółce, które faktycznie nie mają żadnej wartości, a zatem de facto skarżąca również została pozbawiona przysługujących jej praw.

Zaskarżonym postanowieniem z 16 lipca 2007 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu z uzasadnieniem, że wskazane przez skarżącą naruszone prawa przysługują nie jej, lecz innemu podmiotowi (Ingetech spółka z o.o.), a tym samym nie ma ona - w danych okolicznościach faktycznych - legitymacji do wniesienia skargi konstytucyjnej w związku z orzeczeniem rozwiązującym umowę użytkowania wieczystego zabudowanego gruntu zawartą pomiędzy spółką, której skarżąca jest wspólnikiem i gminą.

W zażaleniu wniesionym na to postanowienie w dniu 6 sierpnia 2007 r. skarżąca wyraziła pogląd, iż z uzasadnieniem Trybunału nie sposób się zgodzić ze względu na legitymację skarżącej wynikającą z jej statusu wierzyciela spółki Ingetech oraz jej uczestnictwa w postępowaniu w sprawie o rozwiązanie umowy użytkowania wieczystego na zasadzie interwenienta ubocznego. Wskazała także, że na skutek rozwiązania tej umowy, wynikającej z wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu, została ona pozbawiona możliwości uzyskania zaspokojenia wierzytelności z masy upadłości, ponieważ innego majątku spółka nie posiadała. Ponadto, skarżąca podniosła, iż w postępowaniu, w związku z którym wniosła skargę konstytucyjną zostały naruszone liczne przepisy prawa procesowego oraz prawa materialnego oraz podała argumenty uzasadniające ich naruszenie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Argumenty zawarte w zażaleniu powtarzają jedynie stanowisko skarżącej zawarte w piśmie nadesłanym do Trybunału w wykonaniu zarządzenia sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 15 maja 2007 r. Trybunał w niniejszym składzie przychyla się do poglądu wyrażonego w tym zakresie w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia. Prawo użytkowania wieczystego oraz własności budynków znajdujących się na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste przysługiwało innemu podmiotowi niż skarżąca i tym samym nie ma ona legitymacji do wniesienia skargi konstytucyjnej w związku z rozwiązaniem tego stosunku. Nie mogą odnieść skutku zarzuty, iż rozwiązanie umowy użytkowania wieczystego powoduje niemożliwość zaspokojenia się skarżącej z majątku spółki. Stosunki majątkowe dłużnika lub podmiotu, którego udziałowcem jest skarżąca nie tworzą po stronie wierzyciela ani wspólnika spółki uprawnień w stosunku do praw majątkowych przysługujących osobie prawnej, stanowiącej odrębny podmiot prawa. Zmniejszenie się wartości wierzytelności albo zmniejszenie się wartości udziału w spółce nie narusza określonych w Konstytucji praw majątkowych samej skarżącej, nie zostaje ona ich pozbawiona, ani też nie ulegają one ograniczeniu. Zarzuty skierowane przeciwko przepisom, których zastosowanie doprowadziło do wygaśnięcia określonych praw majątkowych przysługujących spółce zmierzają zatem do ochrony interesu podmiotu tych praw, który w stosunku do samej skarżącej jest osobą trzecią, czy to jako jej dłużnik, czy to jako podmiot, którego jest wspólnikiem. Przyjęcie innego poglądu naruszałoby instytucję osobowości prawnej spółki kapitałowej, której istotą jest odrębna od wspólników podmiotowość prawna jednostki organizacyjnej posiadającej ten przymiot, powodująca, że to spółka kapitałowa jest wyłącznym podmiotem przysługujących jej praw. Wartość wierzytelności oraz możliwość jej pełnego zrealizowania zależy od okoliczności faktycznych i stosunków majątkowych dłużnika; zaskarżone przepisy nie mają bezpośredniego wpływu ani na istnienie samej wierzytelności skarżącej, ani na przysługujące jej środki prawne zmierzające do jej realizacji. Wskutek postępowania upadłościowego nie wygasła wierzytelność skarżącej, nawet, jeżeli nie została ona zaspokojona; przy założeniu, że spółka nie została rozwiązana, nic nie stoi na przeszkodzie dochodzeniu przez skarżącą zaspokojenia tej wierzytelności, jeżeli dłużnik w przyszłości uzyska przedmioty majątkowe. Na marginesie wypada zauważyć, że nawet gdyby umowa o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste nie została rozwiązana, skarżąca nie mogłaby się domagać przeniesienia na nią tego prawa, ani też nie ma pewności, że jej wierzytelność zostałaby zaspokojona w całości. W sytuacji upadłości dłużnika do jego całego majątku konkuruje zazwyczaj znaczna liczba wierzycieli, a kwota wierzytelności przewyższa wartość majątku tego podmiotu. Próba ochrony majątku spółki przez skarżącą zmierza tym samym do zabezpieczenia jej interesów ekonomicznych i nie jest bezpośrednio związana z realizacją przysługujących samej skarżącej praw podmiotowych. Konstrukcja skargi konstytucyjnej przyjęta w art. 79 ust. 1 Konstytucji nie dopuszcza wniesienia skargi konstytucyjnej celem ochrony konstytucyjnych praw osób trzecich. Z tego względu zasadne jest stanowisko przyjęte przez Trybunał w zaskarżonym postanowieniu.

Oceny tej nie może zmienić dopuszczenie skarżącej do udziału w postępowaniu w przedmiocie rozwiązania umowy użytkowania wieczystego jako interwenienta ubocznego. Zgodnie z art. 76 k.p.c. jako interwenient uboczny w procesie może przystąpić ten, kto ma interes prawny w tym, aby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść jednej ze stron. Nie oznacza to, że interwenientowi musi przysługiwać uprawnienie w stosunku do przedmiotu sporu, ani też takiego prawa przez przystąpienie do udziału w postępowaniu interwenient nie nabywa. Jego interes prawny ma charakter pochodny, wynikający ze stosunków łączących go ze stroną (a nie przedmiotem) procesu. Konstytucja przyznaje zaś prawo wniesienia skargi konstytucyjnej temu, czyje prawa lub wolności zostały naruszone, a nie temu, kto ma tylko interes w tym, by prawa lub wolności innego podmiotu, osoby trzeciej, nie zostały naruszone lub korzystały z ochrony prawnej.

Chybione są wreszcie zarzuty odnoszące się do naruszenia przez sądy orzekające w sprawie przepisów prawa procesowego i materialnego. Trybunał Konstytucyjny nie jest sądem faktów, lecz prawa, jego kompetencje obejmują badanie zgodności aktów normatywnych z aktami wyższej rangi, nie może on natomiast dokonywać oceny okoliczności faktycznych, które legły u podstaw orzeczenia wydanego przez sąd powszechny ani wykładni norm, które sądy stosowały pod kątem ich subsumcji do ustalonego stanu faktycznego. Skarga konstytucyjna nie może być, zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji oparta na zarzucie niekonstytucyjności orzeczenia wydanego w sprawie, lecz jedynie na zarzucie niekonstytucyjności normy, której zastosowanie doprowadziło do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności podmiotu wnoszącego skargę. Kontroli prawidłowości orzeczeń wydawanych przez sądy cywilne służą natomiast zwyczajne i nadzwyczajne środki zaskarżenia oraz skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, którego wydanie wywołało szkodę.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

4

Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
Ts 93/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-02
 
Z.U. 2012 / 1B / 132
Ts 93/11   Postanowienie z dnia 2011-07-04
 
Z.U. 2012 / 1B / 131
Ts 9/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-15
 
Z.U. 2012 / 1B / 107
Ts 9/11   Postanowienie z dnia 2011-04-14
 
Z.U. 2012 / 1B / 106
Ts 85/11   Postanowienie z dnia 2011-12-05
 
Z.U. 2012 / 1B / 130
  • Adres publikacyjny: