171/4/B/2007

POSTANOWIENIE

z dnia 18 lipca 2007 r.

Sygn. akt Ts 214/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Bohdan Zdziennicki - przewodniczący

Mirosław Wyrzykowski - sprawozdawca

Adam Jamróz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 stycznia 2007 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Piotra Koschela,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 18 sierpnia 2006 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 401 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Skarżący zarzucił w skardze konstytucyjnej, że zaskarżony przepis art. 401 pkt. 1 k.p.c., w zakresie, w jakim wyłącza możliwość wznowienia postępowania ze względu na sprzeczność składu orzekającego z przepisami prawa, w szczególności z art. 170 § 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.; dalej: u.s.p.) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Skarżący wskazał, że zgodnie z art. 170 § 2 u.s.p., w brzmieniu z 2004 r., do udziału w rozprawie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych prezes sądu wyznacza jednego ławnika spośród kandydatów zgłoszonych przez terenowy organ administracji rządowej i jednego ławnika wybranego spośród kandydatów zgłoszonych przez związki zawodowe oraz organizacje pracodawców. Tymczasem w jego sprawie zasiadali dwaj ławnicy wybrani spośród kandydatów zgłoszonych przez związek zawodowy, a tym samym zdaniem skarżącego jeden z ławników nie był uprawniony do orzekania w sprawie. Przepis art. 401 pkt 1 k.p.c., zgodnie z utrwalonym stanowiskiem doktryny, na którą powołały się sądy orzekające w sprawie, nie przewiduje wskazanego uchybienia, jako podstawy wznowienia postępowania, uznając, że osoba nieuprawniona to osoba niemająca kompetencji do orzekania bądź niemająca kompetencji do orzekania w danym sądzie lub w danym składzie. Zdaniem skarżącego zaskarżony przepis narusza prawo skarżącego do sądu właściwego, a więc jest niezgody z art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Postanowieniem z 19 stycznia 2007 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. Za zasadniczy powód niedopuszczalności nadania biegu skardze konstytucyjnej Trybunał uznał fakt, że skarżący nie wykazał naruszenia przysługujących mu praw konstytucyjnych. Naruszenia prawa do sądu upatrywał bowiem skarżący w niewłaściwym składzie sądu orzekającego. Tymczasem w jego sprawie orzekali dwaj ławnicy wybrani spośród kandydatów zgłoszonych przez związek zawodowy, podczas gdy zgodnie z art. 170 § 2 u.s.p. prezes sądu zobowiązany był wyznaczyć jednego ławnika wybranego spośród kandydatów zgłoszonych przez terenowy organ administracji rządowej i jednego ławnika wybranego spośród kandydatów zgłoszonych przez związki zawodowe oraz organizacje pracodawców. Trybunał zwrócił jednak uwagę, na istotny z punktu widzenia zarzutów skarżącego fakt, że zasadniczym celem wprowadzenia regulacji określającej zasady wyboru ławników jest zapewnienie możliwości zasiadania w składzie orzekającym ławników reprezentujących środowiska lub przedstawicieli obu grup zawodowych. W sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych są to przedstawiciele związków zawodowych i organizacji pracodawców, reprezentujący zarówno środowisko pracowników, jak i pracodawców. Taki sposób określenia składu orzekającego zapewnić ma stronom sporu gwarancję należytej ochrony ich praw i zapobiega sytuacjom, w których mogłyby pojawić się zarzuty stronniczości wynikające z tego, że ławnicy orzekający w sprawie reprezentują jedynie jedno z tych środowisk. W niniejszej sprawie poza sporem jest jednak, że obaj ławnicy wybrani zostali spośród kandydatów zgłoszonych przez związek zawodowy, a więc środowisko pracowników. Skarżący występował w sprawie jako pracownik, żądając odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę. Tym samym gwarancyjny charakter i cel regulacji został w odniesieniu do skarżącego z całą pewnością spełniony, albowiem ławnicy orzekający w sprawie stanowili reprezentację jego własnego środowiska zawodowego. Trybunał podkreślił, że skarżący dowodzi naruszenia swojego prawa do sądu związanego z niewłaściwym wyborem ławników, jednak jak wynika jednoznacznie z podniesionych argumentów, nie doszło w tym zakresie do naruszenia praw skarżącego, albowiem standard wymagany przez ustawę został wobec niego spełniony z nadmiarem. Ocena sytuacji mogłaby być zdaniem Trybunału Konstytucyjnego odmienna, gdyby w konkretnym układzie ławnicy orzekający w sprawie reprezentowali wyłącznie środowisko pracodawców, a w każdym razie pominięci zostaliby ławnicy reprezentujący związki zawodowe. Jedynie w takiej sytuacji można byłoby wskazywać na naruszenie praw konstytucyjnych wywodzonych przez skarżącego. W niniejszej sytuacji jednak taki argument nie mógł się ostać, a tym samym należało uznać, że skarżący nie wykazał naruszenia przysługujących mu praw konstytucyjnych.

Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu wniósł pełnomocnik skarżącego, uznając stanowisko Trybunału za nieuzasadnione. Skarżący przyznał, co prawda, że ławnicy orzekający w sprawie stanowili reprezentację jego własnego środowiska zawodowego, jednak wskazał, że już sam fakt rozpoznawania sprawy przez sąd w niewłaściwym składzie stanowi naruszenie prawa skarżącego do sądu. Skład orzekający w sprawie skarżącego nie odpowiadał wymogom wynikającym z przepisu art. 170 § 2 u.s.p., a tym samym nie odpowiadał również kryteriom określonym w art. 45 ust. 1 Konstytucji, nie był więc sądem właściwym. Tym samym skarżący nie zgodził się ze stanowiskiem Trybunału, że w sprawie nie zostało wykazane naruszenie przysługujących mu praw konstytucyjnych. Zdaniem skarżącego akceptacja stanowiska Trybunału prowadzi do sytuacji, w której nie można dokonać kontroli konstytucyjności przepisu art. 401 pkt 1 k.p.c. tylko z tego powodu, że skarżący jest pracownikiem. Skarżący przywołał także argumenty przedstawione w skardze konstytucyjnej wskazujące na niezgodność zaskarżonego przepisu art. 401 pkt 1 k.p.c. z art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty podniesione w zażaleniu nie podważają ustaleń dokonanych w przedmiotowym postanowieniu i w ocenie Trybunału nie zasługują na uwzględnienie.

Zasadniczym powodem odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej było ustalenie przez Trybunał, że skarżący nie wykazał w niniejszej sprawie naruszenia konstytucyjnych praw i wolności. Stanowisko to należy podzielić. Przypomnieć należy, że kontrola konstytucyjności przepisów dokonywana przez Trybunał Konstytucyjny w trybie skargi konstytucyjnej nie jest kontrolą o charakterze abstrakcyjnym, lecz konkretnym. Zarówno w przepisie art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak też w przepisach ustawy o Trybunale Konstytucyjnym wskazane zostały kryteria dopuszczalności rozpoznania skargi konstytucyjnej. Jednym z tych wymogów jest ciążący na skarżącym obowiązek wykazania, że w oparciu o zaskarżony przepis doszło do naruszenia przysługujących mu konstytucyjnych praw i wolności. Niewystarczającym jest więc samo wskazanie przepisu stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia w konkretnej sprawie oraz przepisów Konstytucji, zawierających prawa i wolności, do których odwołuje się skarżący. Zasadnie w zaskarżonym postanowieniu Trybunał wskazał, że gwarancje konstytucyjne prawa do sądu obejmują oprócz prawa dostępu do sądu także prawo uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd, oraz prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej, zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności. W niniejszej sprawie orzekał sąd w składzie jednego sędziego zawodowego i dwóch ławników, spośród których jeden powinien reprezentować związki zawodowe pracowników, jednej zaś organizacje pracodawców. Gwarancyjny charakter tego przepisu, w zakresie odnoszącym się do sytuacji skarżącego, sprowadzał się do zapewnienia skarżącemu udziału w składzie orzekającym ławnika reprezentującego jego środowisko zawodowe. Naruszenia przysługujących mu uprawnień skarżący upatruje w sytuacji, w której, nie jeden lecz dwóch ławników wybranych zostało spośród reprezentantów jego własnego środowiska zawodowego. Podkreślić więc należy w tym miejscu, że zawarte w art. 45 ust. 1 Konstytucji gwarancje prawa do sądu mają na celu zapewnienie stronom postępowania realizacji rzeczywiście przysługujących im uprawnień i tylko w tym zakresie mogą być przez strony skutecznie wykorzystywane. Sprawiedliwa procedura sądowa powinna bowiem zapewniać stronom uprawnienia procesowe stosowne do przedmiotu prowadzonego postępowania. W niniejszej sprawie skarżący nie może więc skutecznie powoływać się na przepis art. 45 ust. 1 Konstytucji albowiem w zakresie podnoszonych przez niego zarzutów gwarancje prawa do sądu zostały spełnione. Tym samym niezasadne jest twierdzenie skarżącego, jakoby stanowisko Trybunału prowadziło do sytuacji, w której nie można dokonać kontroli konstytucyjności przepisu art. 401 pkt 1 k.p.c. tylko z tego powodu, że skarżący jest pracownikiem. Okoliczność ta ma bowiem znaczenie jedynie w zakresie zarzutów podnoszonych przez skarżącego i tylko w konkretnym układzie okoliczności przesądza o niemożności nadania skardze konstytucyjnej biegu. Instytucja skargi konstytucyjnej nie służy zaś dokonywaniu kontroli abstrakcyjnej konstytucyjności przepisów, może więc być skuteczna jedynie w zakresie, w jakim skarżący wykaże naruszenie przysługujących mu praw i wolności.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

3