51/1/B/2007

POSTANOWIENIE

z dnia 5 lutego 2007 r.

Sygn. akt Ts 116/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jerzy Ciemniewski - przewodniczący

-->Ewa Łętowska[Author ID1: at Wed Jan 17 10:54:00 2007 ]--> - sprawozdawca[Author ID1: at Wed Jan 17 10:54:00 2007 ]-->[Author ID1: at Wed Jan 17 10:54:00 2007 ]

Marek Kotlinowski,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 października 2006 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowego POLPURE Sp. z o.o.,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 12 maja 2006 r. skarżąca zarzuciła, że art. 401 pkt 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) jest niezgodny z art. 45 w zw. z art. 2, art. 8 i art. 77 ust. 2 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny postanowieniem z 11 października 2006 r. odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Podstawą odmowy było złożenie skargi konstytucyjnej po terminie.

W zażaleniu skarżąca zarzuciła, że postanowienie Trybunału Konstytucyjnego nie wskazuje podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Skarżąca zakwestionowała też przedstawione w zaskarżonym postanowieniu rozumienie drogi prawnej i sposób liczenia terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. W szczególności skarżąca za nietrafny uznała pogląd, w myśl którego postanowienie Sądu Najwyższego z 19 października 2005 (sygn. akt V CO 16/05) odrzucające jej skargę o wznowienie postępowania stanowiło ostateczne rozstrzygnięcie o jej prawach w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Zdaniem skarżącej w świetle art. 77 ust. 2 i art. 176 Konstytucji przysługuje jej prawo do zaskarżenia wskazanego wyżej postanowienia. Przepisy te wyrażają bowiem bezwzględne prawo kwestionowania przez stronę rozstrzygnięć dotyczących jej praw. Zdaniem skarżącej Sąd Najwyższy w oparciu o art. 175 Konstytucji sprawuje wymiar sprawiedliwości, nie ma więc podstawy, aby jego orzeczenia wyłączyć z systemu kontroli instancyjnej. Z art. 405 k.p.c. wynika, że Sąd Najwyższy rozpatrujący skargę o wznowienie postępowania działa jako sąd pierwszej instancji. Dlatego też wskazane wyżej postanowienie podlegało zaskarżeniu i było konieczne do wyczerpania drogi prawnej. Dopiero orzeczenie wydane na skutek złożonego zażalenia stanowiło ostateczne rozstrzygnięcie, od którego należało liczyć termin do złożenia skargi konstytucyjnej. Orzeczeniem takim jest, według skarżącej, postanowienie Sądu Najwyższego z 22 grudnia 2005 r. o odrzuceniu zażalenia. Na koniec skarżąca podniosła, że Sąd Najwyższy dokonał błędnej wykładni prawa, odmawiając rozpoznania jej skargi o wznowienie postępowania, a samo odrzucenie przez Sąd Najwyższy zażalenia nie miało wyraźnej podstawy normatywnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Wbrew twierdzeniom skarżącej w postanowieniu o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu w sposób jednoznaczny wskazano podstawę odmowy. W uzasadnieniu postanowienia przywołany został art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, a niedopuszczalność rozpatrzenia skargi została uzasadniona złożeniem jej po terminie określonym w tym przepisie.

Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Trybunału Konstytucyjnego wyczerpanie drogi prawnej wymaga wykorzystania przez skarżącego przysługujących mu środków prawnych. Wydane na skutek złożenia takiego środka orzeczenie stanowi ostateczne rozstrzygnięcie w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Od chwili doręczenia skarżącemu takiego orzeczenia biegnie trzymiesięczny termin do złożenia skargi konstytucyjnej. Dla wyczerpania drogi prawnej oraz upływu terminu do złożenia skargi konstytucyjnej nie mają natomiast znaczenia podejmowane przez skarżącego próby wnoszenia środków, które skarżącemu nie przysługują. Dotyczy to w pierwszej kolejności sytuacji, w których skarżący usiłuje wnosić środki zaskarżenia nieprzewidziane w prawie obowiązującym.

Dla oceny dopuszczalności niniejszej skargi konstytucyjnej konieczne jest ustalenie, czy skarżącej przysługiwało prawo do zaskarżenia postanowienia Sądu Najwyższego z 19 października 2005 r. (sygn. akt V CO 16/05) odrzucającego jej skargę o wznowienie postępowania. I czy w efekcie ostatecznym rozstrzygnięciem, od którego biegł termin do wniesienia skargi konstytucyjnej było wskazane wyżej postanowienie czy też postanowienie SN z 22 grudnia 2005 r. o odrzuceniu zażalenia. Skarżąca dopuszczalność wniesienia zażalenia opiera na dwóch argumentach: po pierwsze wskazuje na „bezwzględne prawo do kwestionowania orzeczeń o swoich prawach”, po drugie wskazuje, że Sąd Najwyższy odrzucając skargę o wznowienie postępowania, działa jako sąd pierwszej instancji.

Wbrew twierdzeniom skarżącej z art. 77 ust. 2 Konstytucji nie wynika w ogóle prawo do zaskarżania orzeczeń. Prawo takie wyrażone jest w art. 78 Konstytucji i dotyczy orzeczeń wydanych w pierwszej instancji. Prawo to nie ma charakteru absolutnego, a wskazany wyżej przepis wprost przewiduje możliwość jego ograniczenia w drodze ustawy. Dla oceny dopuszczalności skargi konstytucyjnej decydujące znaczenie ma jednak ustalenie, czy skarżącej przysługiwało prawo do zaskarżenia postanowienia Sądu Najwyższego odrzucającego skargę o wznowienie postępowania. W myśl jednolitej wykładni art. 394 § 1 i art. 394¹ § 1 i 2 k.p.c. przyjętej w doktrynie oraz orzecznictwie zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje jedynie wyjątkowo na postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej oraz na niektóre postanowienia sądu drugiejinstancji kończące postanowienia w sprawie. Wykładnia powyższa opiera się na stwierdzeniu, że art. 394¹ k.p.c. stanowi lex specialis w stosunku do art. 394 k.p.c. (por. T. Ereciński, J. Gudowski, M. Jędrzejewska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze, tom 2, Warszawa 2006, s. 169 i nast. oraz cytowane tam orzecznictwo SN). W myśl powołanych przepisów Sąd Najwyższy nie jest również sądem pierwszej lub drugiej instancji. W świetle obowiązujących przepisów skarżącej nie przysługiwało więc prawo do złożenia zażalenia od postanowienia Sądu Najwyższego z 19 października 2005 r. Właśnie to postanowienie stanowi ostateczne rozstrzygnięcie o prawach skarżącej i od daty jego doręczenia biegł termin do wniesienia skargi konstytucyjnej.

Należy podkreślić, że ze względu na jednoznaczny rezultat wykładni przywołanych wyżej przepisów kodeksu postępowania cywilnego nie jest możliwa wykładnia modyfikująca ich treść normatywną ze względu na zasady konstytucyjne czy też ogólne zasady postępowania cywilnego. Poza zakresem niniejszego postępowania pozostaje natomiast zgodność z Konstytucją przepisów regulujących postępowanie przed Sądem Najwyższym. Zarzuty dotyczące kształtu tego postępowania nie były bowiem formułowane w skardze konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny dostrzega wagę problemu podniesionego w skardze konstytucyjnej. Dopuszczalność zbadania zaskarżonego przepisu ustawy jest jednak uzależniona od spełnienia przez skarżącą przewidzianych prawem wymogów. Sam Trybunał nie może ani doprowadzić do konwalidacji wad skargi konstytucyjnej, ani rozpoznać z urzędu formułowanych przez skarżącą zarzutów.

Ze względu na złożenie skargi konstytucyjnej z przekroczeniem trzymiesięcznego terminu, o którym mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, należało odmówić nadania jej dalszego biegu. Stwierdzając zasadność tej odmowy, Trybunał Konstytucyjny orzekł jak na wstępie.