233/6B/2005

POSTANOWIENIE

z dnia 7 grudnia 2005 r.

Sygn. akt Ts 192/04

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska - przewodnicząca

Janusz Niemcewicz - sprawozdawca

Jerzy Ciemniewski,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 lutego 2005 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Anny Kruk,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 27 października 2004 r. pełnomocnik skarżącej wniósł o zbadanie konstytucyjności art. 4 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.; dalej: ustawa o rewaloryzacji emerytur i rent) oraz art. 7 pkt 7 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.).

Skargę konstytucyjną wniesiono w oparciu o następujący stan faktyczny i prawny. Skarżąca wystąpiła z wnioskiem o przyznanie wcześniejszej emerytury z tytułu konieczności sprawowania opieki nad członkiem rodziny (matką). Decyzją z 16 sierpnia 2002 r. (znak EWK - 0434466/op) ZUS w Opolu odmówił jej prawa do wcześniejszej emerytury, stwierdzając, iż przysługuje ona wyłącznie osobie, która nie mogła kontynuować zatrudnienia ze względu na stan zdrowia dziecka, a nie innego członka rodziny. Wyrokiem z 11 grudnia 2002 r. (sygn. akt VU 2346/02) Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu oddalił wniesione od powyższej decyzji odwołanie. Apelacja od powyższego rozstrzygnięcia została oddalona przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 28 kwietnia 2004 r. (sygn. akt III AUa 506/03), doręczonym skarżącej 7 czerwca 2004 r.

Skarżąca z wydaniem wskazanych orzeczeń wiąże naruszenie prawa wynikającego z art. 67 ust. 2 Konstytucji. W jej ocenie okres opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny (matką) winien być tak samo traktowany jak okres sprawowania opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem. Te sytuacje są bowiem porównywalne. Skarżąca nie może realizować swojego prawa do pracy i możliwości zapracowania sobie w przyszłości na prawo do świadczeń ubezpieczeniowych, gdyż musi opiekować się niezdolnym do samodzielnej egzystencji rodzicem. Z tego względu powinna jej przysługiwać możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę na zasadach przewidzianych dla matek, które nie mogą pracować ze względu na chore dzieci specjalnej troski.

Postanowieniem z 14 lutego 2005 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej wskazując w uzasadnieniu, iż zaskarżone przepisy nie stanowiły podstawy rozstrzygnięcia, z którego wydaniem skarżąca wiążę naruszenie przysługujących jej praw; odmowa przyznania prawa do wcześniejszej emerytury wynika bowiem z braku stosownej regulacji zezwalającej na przyznanie tego świadczenia w opisanej w skardze sytuacji, nie zaś z zastosowania zaskarżonych przepisów dotyczących sposobu obliczania okresów nieskładkowych. Ponadto nie została spełniona jeszcze jedna z przesłanek skargi konstytucyjnej, a mianowicie wyczerpanie przysługującej skarżącej drogi prawnej. W niniejszej sprawie spełnienie powyższego wymogu wymagało wystąpienia z kasacją, czego nie uczyniono.

W zażaleniu wniesionym na powyższe postanowienie skarżąca na wstępie stwierdziła, iż reprezentujący ją pełnomocnik z urzędu odmówił wniesienia kasacji, z tego też względu nie miała ona ani wpływu, ani możliwości wystąpienia z tym środkiem zaskarżenia w zakreślonym terminie. Ponadto w zażaleniu zakwestionowano zarzut, podniesiony jakoby w uzasadnieniu postanowienia Trybunału, iż nie zostały naruszone przysługujące skarżącej konstytucyjne prawa lub wolności. Wskazano, iż skarżąca nie może realizować swojego prawa do godnego życia, zaś zaskarżone regulacje są sprzeczne z art. 67 ust. 2 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, zaś zarzuty zażalenia nie zasługują na uwzględnienie.

Podstawą odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania było m.in. niewyczerpanie przysługującej skarżącej drogi prawnej, które to stwierdzenie uzasadnione zostało poprzez fakt niewniesienia przysługującej w sprawie kasacji. W złożonym zażaleniu skarżąca kwestionuje tę podstawę wskazując, iż to pełnomocnik z urzędu odmówił sporządzenia kasacji. Powyższa teza nie znajduje jednak potwierdzenia w dołączonych do skargi materiałach. Ze znajdującego się tam zaświadczenia z 30 sierpnia 2004 r. rozpoczynającego się od słów: „W dniu (…) zgłosiła się Pani Anna Kruk zlecając mi sporządzenie kasacji…” wynika jednoznacznie, iż odmowa sporządzenia kasacji pochodziła od pełnomocnika z wyboru nie z urzędu. Pełnomocnik z urzędu, na co wskazuje także skarżąca we wniesionym zażaleniu, odmówił sporządzenia skargi kasacyjnej od wyroku WSA w Opolu z 6 maja 2004 r., jednakże to orzeczenie i poprzedzające je rozstrzygnięcia dotyczyły przyznania skarżącej prawa do świadczenia w formie zasiłku stałego nie zaś przyznania jej prawa do wcześniejszej emerytury, z którego odmową skarżąca wiąże naruszenie przysługujących jej praw. Mając powyższe na względzie stwierdzić należy zasadność ustaleń dokonanych w zaskarżonym postanowieniu dotyczących niespełnienia omawianej przesłanki skargi konstytucyjnej. W sprawie w związku z którą wystąpiono ze skargą konstytucyjną do TK spełnienie jej wymagało wniesienia kasacji, czego skarżąca nie uczyniła. Z tego względu odmowę nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej z powodu niewyczerpania drogi prawnej uznać należy za całkowicie zasadną.

W dalszej kolejności wskazać należy, iż także w stosunku do drugiej z przesłanek uzasadniających odmowę przekazania skargi do merytorycznego rozpoznania nie zostały we wniesionym zażaleniu przedstawione żadne argumenty podważające jej zasadność. W ocenie Trybunału nie można przyjąć, aby powołane w skardze przepisy stanowiły podstawę wydanego w sprawie rozstrzygnięcia w tym zakresie, w jakim wiąże z nim skarżąca naruszenie przysługujących jej praw. Przypomnieć należy, iż zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji w trybie skargi konstytucyjnej można dochodzić ochrony tylko takich konstytucyjnych praw lub wolności, do których naruszenia doszło na skutek wydania rozstrzygnięcia w oparciu o przepisy, których konstytucyjność się kwestionuje. Zaskarżone przepisy winny zatem w taki sposób zdeterminować treść wydanego w sprawie rozstrzygnięcia, iż doprowadziło ono do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności. Odmowa przyznania skarżącej emerytury, na co wskazywał Trybunał w zaskarżonym postanowieniu i którą to tezę należy w pełni zaakceptować, stanowiła konsekwencję braku regulacji prawnych uzasadniających przyznanie skarżącej dochodzonego przez nią świadczenia, nie zaś efekt zastosowania zakwestionowanych przepisów dla obliczenia okresów składkowych i nieskładkowych, którego sądy dokonały niejako na marginesie rozstrzygnięcia. We wniesionym zażaleniu skarżąca nie ustosunkowała się do powyższej podstawy odmowy nadania skardze dalszego biegu. Nie można za takowe uznać zawartego w nim stwierdzenia, iż faktu naruszenia przez zaskarżone przepisy art. 67 ust. 2 Konstytucji nie niwelują w sposób czytelny rozważania zawarte w uzasadnieniu postanowienia TK. Raz jeszcze należy podkreślić, iż czym innym jest kwestia naruszenia wskazanych w skardze praw, co do której Trybunał nie wypowiadał się bezpośrednio w zaskarżonym postanowieniu, a czym innym kwestia źródła tego naruszenia, którego, w ocenie Trybunału, nie stanowiły zaskarżone przepisy.

Konsekwencją wydania przez Trybunał orzeczenia na skutek rozpatrzenia skargi konstytucyjnej może być utrata mocy obowiązującej zakwestionowanych przepisów, co daje podstawy do wznowienia postępowania i ponownego rozpatrzenia sprawy, a w konsekwencji wydania rozstrzygnięcia respektującego konstytucyjne prawa skarżącego. Taka droga możliwa jest tylko w sytuacji, w której zaskarżone zostaną takie regulacje, których zastosowanie doprowadziło do naruszenia przysługujących skarżącemu praw. Dla sprawy, w związku z którą wniesiono podlegającą wstępnej kontroli skargę konstytucyjną, uchylenie zaskarżonych w niej przepisów byłoby indyferentne. Wydane ponownie rozstrzygnięcie, w zakresie relewantnym z punktu widzenia przysługujących skarżącej praw, pozostałoby bowiem bez zmian.

Biorąc powyższe pod uwagę Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnione postanowienie z 14 lutego 2005 r. o odmowie nadania dalszego biegu niniejszej skardze i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.

2

2