36/1B/2005

POSTANOWIENIE

z dnia 19 stycznia 2005 r.

Sygn. akt Ts 102/04

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Grzybowski - przewodniczący

Teresa Dębowska-Romanowska - sprawozdawca

Janusz Niemcewicz,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 września 2004 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Marii Jaroń,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Maria Jaroń zakwestionowała zgodność z Konstytucją art. 519¹ § 4 pkt 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.). Zaskarżonemu przepisowi skarżąca zarzuciła niezgodność z konstytucyjnymi zasadami sprawiedliwości społecznej, równości wobec prawa, jak również zasadą równej dla wszystkich ochrony prawnej własności, innych praw majątkowych oraz prawa dziedziczenia. Istoty takiej niezgodności upatruje skarżąca w ustawowym wyłączeniu możliwości wnoszenia kasacji w sprawach dotyczących zniesienia współwłasności i działu spadku, jeżeli wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych.

Postanowieniem Trybunału Konstytucyjnego z 3 września 2004 r. odmówiono nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W ocenie Trybunału w sprawie, w związku z którą skierowano skargę konstytucyjną skarżąca nie doprowadziła do wydania na podstawie zaskarżonego przepisu ostatecznego orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Swoje zarzuty wiąże skarżąca z wydaniem przez Sąd Okręgowy w Ostrołęce 1 marca 2004 r. postanowienia, którym odrzucono złożoną kasację. Od tego orzeczenia skarżąca nie złożyła jednak zażalenia do Sądu Najwyższego, co nakazuje uznać, że skarga konstytucyjna wniesiona została przedwcześnie, w sprawie zaś nie doszło do wyczerpania przysługującej skarżącej drogi prawnej.

Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu wniósł pełnomocnik skarżącej. Podkreślił w nim, że skarżąca podała we wniesionej kasacji wartość przedmiotu zaskarżenia w kwocie odpowiadającej tej części rozstrzygnięcia sądu II instancji, która była dla niej niekorzystna. Postanowienie Sądu Okręgowego odrzucające kasację było zaś zgodne z obowiązującym prawem, w związku z czym nie było podstaw do składania zażalenia na to orzeczenie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zaskarżone postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu jest prawidłowe, zaś zarzuty zażalenia nie zasługują na uwzględnienie.

Zarzuty zażalenia koncentrują się na problemie interpretacji jednej z podstawowych przesłanek dopuszczalności występowania ze skargą konstytucyjną. Stanowi nią wymóg uzyskania przez podmiot występujący ze skargą konstytucyjną ostatecznego orzeczenia, wydanego na podstawie przepisów wskazanych jako przedmiot wnoszonej skargi konstytucyjnej. Z dopełnieniem powyższego wymogu koresponduje w pełni treść art. 46 ust. 1 ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, zgodnie z którym wystąpienie ze skargą konstytucyjną dopuszczalne jest dopiero po wyczerpaniu przez skarżącego przysługującej w sprawie drogi prawnej. Trzeba podkreślić, że wymogu tego nie należy traktować jako formalistycznej jedynie przesłanki warunkującej skierowanie skargi konstytucyjnej. W orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego wskazywano już wielokrotnie na specyficzny charakter skargi konstytucyjnej jako środka ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Wyraża się on jego subsydiarnością, co wiąże się z koniecznością uprzedniego wykorzystania przez skarżącego dostępnych procedur i instytucji, prowadzących do wyczerpania przysługującej w sprawie drogi prawnej. Należy przy tym podkreślić, że ich wykorzystanie nie może być uzależnione od dokonania przez skarżącego wstępnej oceny ich skuteczności, co wiązać mogłoby się z „wcześniejszym” wniesieniem skargi konstytucyjnej, a więc z pominięciem przysługujących w danej sprawie środków odwoławczych.

Trybunał Konstytucyjny zwracał w związku z tym już uwagę na okoliczność, iż do ochrony praw skarżących powołane są w pierwszej kolejności sądy. Z tego też względu, w wyliczeniu zawartym w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, na pierwszym miejscu wskazano prawomocne orzeczenie sądowe (wyrok), jako formę rozstrzygnięcia, którego uzyskanie przez skarżącego ma znaczenie priorytetowe. Należy podkreślić, że w toku postępowania sądowego skarżący w każdej jego fazie uprawniony jest do podnoszenia zastrzeżeń natury konstytucyjno-prawnej, których efektem może być - poprzedzające jeszcze wniesienie skargi konstytucyjnej - wszczęcie kontroli kwestionowanych unormowań przez Trybunał Konstytucyjny, wskutek skierowanego przez sąd pytania prawnego (art. 193 Konstytucji).

W związku z powyższym stwierdzić należy, iż w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo przyjęto niedopełnienie przez skarżącą przesłanki uzyskania takiego orzeczenia, które wyczerpując drogę prawną, spełniałoby wymóg ostateczności, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Rezygnacja z wniesienia środka odwoławczego od postanowienia Sądu Okręgowego w Ostrołęce w przedmiocie odrzucenia kasacji spowodowała, iż wniesiona przez skarżącą skarga konstytucyjna musiała być uznana za przedwczesną.

Na marginesie należy podkreślić, iż przepisy wskazujące, że kasacja nie przysługuje w sprawach, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż określona w ustawie kwota, były już przedmiotem badania Trybunału Konstytucyjnego, zaś Trybunał nie dopatrzył się ich niezgodności z Konstytucją.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 3 września 2004 r.

2