62

POSTANOWIENIE

z dnia 9 marca 2004 r.

Sygn. akt Ts 118/03

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Wiesław Johann - przewodniczący

Andrzej Mączyński - sprawozdawca

Marian Zdyb,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 listopada 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Alicji Dąbrowskiej,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 2 lipca 2003 r. zakwestionowano zgodność art. 535 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) z art. 45 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Na podstawie zaskarżonego przepisu Sąd Najwyższy postanowieniem z 19 czerwca 2002 r. (sygn. akt V KKN 242/01) oddalił na posiedzeniu bez udziału stron kasację od wyroku Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z 17 lipca 2000 r. (sygn. akt II K 17/00), jako oczywiście bezzasadną. Przyznanie Sądowi Najwyższemu kompetencji do oddalenia kasacji ze względu na jej oczywistą bezzasadność na posiedzeniu bez udziału stron oraz wydanie postanowienia bez sporządzenia pisemnego uzasadnienia narusza, zdaniem skarżącej, art. 45 Konstytucji RP oraz art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Kwestionowany przepis poprzez swoją nadmierną ogólność, której przejawem jest sformułowanie „oczywiście bezzasadna”, stwarza też, w ocenie skarżącej, zagrożenie bezpieczeństwa prawnego ze względu na nieprzewidywalność rozstrzygnięć sądowych. W piśmie procesowym nadesłanym w odpowiedzi na zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 16 września 2003 r. podano, iż: postanowienie Sądu Najwyższego skarżąca otrzymała pod koniec czerwca 2002 r.; z wnioskiem o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu wystąpiła 17 stycznia 2003 r., zaś pismo Okręgowej Rady Adwokackiej zostało doręczone pełnomocnikowi skarżącej 2 czerwca 2003 r. Do pisma dołączono też wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej.

Postanowieniem z 5 listopada 2003 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, stwierdzając, iż została ona wniesiona po upływie trzymiesięcznego terminu przewidzianego w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Ponadto Trybunał Konstytucyjny wskazał na niezasadność stanowiska wyrażonego w skardze zgodnie z którym, w normatywnej treści art. 45 Konstytucji RP statuującego prawo do sądu, mieści się również prawo strony do kasacji. Podkreślił przy tym nadzwyczajny charakter kasacji w postępowaniu karnym, a także wskazał na przysługujące ustawodawcy zwykłemu kompetencje dotyczące zarówno wyznaczenia zakresu spraw, w których kasacja przysługuje, jak i też odpowiedniego ukształtowania postępowania przy rozpoznaniu spraw kasacyjnych. W tym zakresie zarzuty skargi konstytucyjnej uznał Trybunał za oczywiście bezzasadne.

W zażaleniu złożonym na powyższe postanowienie skarżąca podniosła, iż z powodów zdrowotnych (ciężka depresja psychiczna) nie mogła ona rozpoznać prawidłowo swojej sytuacji prawnej i przedsięwziąć właściwych kroków, co spowodowało opóźnienie w wystąpieniu ze skargą konstytucyjną. Podkreślono przy tym, iż w polskim ustawodawstwie nie istnieje przepis zabraniający przywrócenia terminu do wystąpienia ze skargą konstytucyjną.

Odnosząc się do drugiej z przesłanek odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej skarżąca ponownie zarzuciła, że przepis zezwalający na oddalenie kasacji jako oczywiście bezzasadnej na posiedzeniu bez udziału stron, bez konieczności sporządzenia uzasadnienia tego rozstrzygnięcia, narusza zasadę zawartą w art. 45 Konstytucji RP (jawność postępowania), zaś brak uzasadnienia stanowiska sądu uniemożliwia ponadto poznanie i zrozumienie przesłanek, jakimi kierował się on wydając postanowienie.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności odnieść się należy do przedstawionego we wniesionym zażaleniu twierdzenia, zgodnie z którym dopuszczalne jest przywrócenie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, a przeciwstawna teza wymaga wskazania przepisu, z którego wynikałby zakaz takiego przywrócenia.

Kwestia charakteru terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej była wielokrotnie rozważana w orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego, w których jednoznacznie stwierdzano, iż termin ten ma charakter materialnoprawny, jest terminem zawitym, wyznaczającym czasowe granice dla podjęcia przez skarżącego obrony przysługujących mu wolności i praw konstytucyjnych. Termin ten nie podlega zatem przywróceniu. Charakter terminu wynika z istoty skargi konstytucyjnej, która nie jest zwykłym środkiem zaskarżenia w normalnym toku instancji (zob. np. postanowienia z: 11 lipca 2000 r., Ts 53/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 232; 28 listopada 2000 r., Ts 98/00, OTK ZU nr 6/2001, poz. 180).

Ustosunkowując się do odmiennej tezy, opartej na braku przepisu zabraniającego przywrócenia terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, Trybunał Konstytucyjny podkreśla, iż właśnie ze względu na materialny charakter terminu do wniesienia skargi konieczne jest wskazanie podstawy prawnej, z której wynikałaby dopuszczalność przywrócenia takiego terminu. Na gruncie obowiązującego stanu prawnego nie istnieje bowiem żadna ogólna reguła zezwalająca na przywrócenie terminu o charakterze materialnoprawnym (w przeciwieństwie do terminów procesowych), dlatego też, aby można było pozytywnie rozpatrzyć wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej musiałby obowiązywać przepis szczególny, który zawierałby takie zezwolenie. Biorąc pod uwagę, że polskie ustawodawstwo nie zawiera takiego przepisu, Trybunał Konstytucyjny uznał za w pełni uzasadnione stanowisko przyjęte w zaskarżonym postanowieniu, odmawiające przywrócenia terminu do wniesienia niniejszej skargi.

Wniesienie skargi konstytucyjnej po upływie ustawowego terminu uniemożliwia merytoryczne rozpatrzenie przedstawionych w niej zarzutów i stanowi samodzielnie wystarczającą podstawę dla odmowy nadania skardze dalszego biegu. Ta konstatacja czyni zbędnym ustosunkowanie się do tez zawartych we wniesionym zażaleniu, zgodnie z którymi oddalenie kasacji przez sąd na posiedzeniu bez udziału stron postanowieniem bez uzasadnienia narusza przewidziany w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP nakaz jawności postępowania sądowego. Rozpatrzenie powyższego zarzutu wykracza także, w ocenie Trybunału Konstytucyjnego, poza ramy postępowania wstępnego.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny uznał, iż odmowa nadania dalszego biegu niniejszej skardze konstytucyjnej postanowieniem z 5 listopada 2003 r. była uzasadniona i nie uwzględnił zażalenia złożonego na to postanowienie.

3