23

POSTANOWIENIE

z dnia 14 stycznia 2004 r.

Sygn. akt Ts 190/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Ewa Łętowska - przewodnicząca

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska - sprawozdawca

Jerzy Ciemniewski,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 5 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), zażalenia z dnia 10 września 2003 r. na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 września 2003 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Danuty Drozda,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej Danuty Drozda zakwestionowano zgodność z Konstytucją RP art. 51 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. Nr 14, poz. 60 ze zm.). Zaskarżonemu przepisowi skarżąca zarzuciła niezgodność z art. 2, 21 oraz 64 Konstytucji. Polegać ma ona na pozbawieniu prawa do odszkodowania za wywłaszczenie, należnego osobom będącym właścicielami gruntów, na których powstały drogi publiczne.

Postanowieniem z 1 września 2003 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu. W uzasadnieniu stwierdził, że przedmiotem skargi konstytucyjnej uczyniono przepisy nie stanowiące normatywnej podstawy orzeczeń wydanych w sprawie, w związku z którą skarżąca wystąpiła ze skargą konstytucyjną. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego podstawą taką były w przypadku skarżącej przepisy kodeksu cywilnego dotyczące zasiedzenia. Zaskarżony art. 51 ust. 1 pkt 2 ustawy o drogach publicznych mógłby natomiast stanowić ewentualnie przedmiot skargi wnoszonej w związku z toczącym się z udziałem skarżącej postępowaniem administracyjnym, w nim jednak nie doszło do wydania ostatecznego orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji.

Zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu wniósł pełnomocnik skarżącej. W zażaleniu zakwestionowano stanowisko Trybunału Konstytucyjnego odnośnie oceny roli, jaką w postępowaniu sądowym w sprawie o zasiedzenie odegrał zaskarżony przepis ustawy o drogach publicznych. Zdaniem skarżącej zachodzi ścisła korelacja między ostatecznym orzeczeniem wydanym w tej sprawie a zakwestionowanym przepisem. Sąd badając wniosek skarżącej dokonywał subsumcji stanu faktycznego, także w oparciu o zaskarżony przepis.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zarzut zażalenia wniesionego na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu nie zasługuje na uwzględnienie.

Jak to już podkreślono w zaskarżonym postanowieniu z 1 września 2003 r., w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji dopuszczalnym przedmiotem skargi konstytucyjnej są przepisy wykazujące podwójną kwalifikację. Z jednej strony, to ich treść normatywna winna być podstawą wydanego w sprawie skarżącej ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej. Z drugiej zaś, źródło zarzucanego naruszenia konstytucyjnych praw skarżącej tkwić winno w treści kwestionowanych przepisów, nie zaś wyłącznie w akcie ich zastosowania w indywidualnej sprawie. W analizowanym przypadku szczególnego znaczenia nabiera problem potwierdzenia pierwszej ze wskazanych wyżej kwalifikacji zaskarżonego przepisu. Zdaniem skarżącej na rzecz tezy, iż art. 51 ust. 1 pkt 2 zaskarżonej ustawy był podstawą orzeczeń sądowych wydanych w jej sprawie była dokonywana w świetle tego unormowania subsumcja stanu faktycznego. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego argument powyższy nie jest uzasadniony. Należy podkreślić ponownie, iż skarga konstytucyjna skierowana została w związku z postępowaniem sądowym w sprawie o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie prawa własności nieruchomości. Sądy orzekające zobligowane były do zbadania, czy dochowane zostały wszystkie ustawowe przesłanki, warunkujące nabycie przez skarżącą tego prawa. Tym samym, podstawę prawną dla wydanych w efekcie tego postępowania orzeczeń sądowych stanowiły przepisy kodeksu cywilnego regulujące instytucję zasiedzenia. Trybunał Konstytucyjny zwraca więc uwagę, że podstawową przesłanką nabycia własności przez zasiedzenie jest samoistne posiadanie rzeczy (nieruchomości). Jak wynika z obszernego uzasadnienia orzeczeń sądowych wydanych w sprawie skarżącej, zwłaszcza uzasadnienia sądu I instancji, przesłanka samoistnego posiadania nie została spełniona. W ocenie sądów ani skarżąca, ani jej ojciec, nie władali sporną działką tak jak właściciel. Ustalenie to nie ma związku z prawami innych osób, w tym z ewentualnym prawem własności gminy. Samoistne posiadanie bowiem, to kwestia ustalenia i oceny faktów, a nie - prawa. Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że postępowanie sądowe o stwierdzenie nabycia własności niemal zawsze jest skierowane przeciwko osobie, która uważa się za właściciela nieruchomości. Mimo to, sądy wydają orzeczenia korzystne dla wnioskodawcy, który udowodni fakt samoistnego posiadania przez okres wymagany w ustawie. Odnosząc to spostrzeżenie do sprawy skarżącej Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że podstawą oddalenia wniosku skarżącej o zasiedzenie nie był status gminy jako właściciela, niezależnie od tego, z jakiego źródła gmina ten status wywodzi, lecz niespełnienie przez skarżącą przesłanek zasiedzenia. Z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy o zasiedzenie jest zatem obojętne na jakiej podstawie prawnej gmina uzyskała własność spornej działki. Decyduje to o braku związku między kwestionowanym przepisem ustawy o drogach publicznych a odmową stwierdzenia nabycia własności przez skarżącą.

Powtórzyć ponadto należy za treścią zaskarżonego postanowienia Trybunału Konstytucyjnego, iż zaskarżony przepis ustawy o drogach publicznych mógłby być uznany za taką podstawę dla innych rozstrzygnięć wydanych w sprawie skarżącej. Chodzi tu o niezakończone (w chwili wniesienia skargi konstytucyjnej) postępowanie administracyjne w sprawie stwierdzenia nabycia przez Gminę Uchanie prawa własności spornej nieruchomości. Jak to jednak słusznie podkreślono w zaskarżonym postanowieniu, w postępowaniu tym nie doszło do wydania ostatecznego orzeczenia, co w świetle art. 79 ust. 1 Konstytucji stanowi warunek dopuszczalności wystąpienia ze skargą konstytucyjną.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, należało nie uwzględnić zażalenia wniesionego na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania niniejszej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

3